10.3 C
Olkusz
czwartek, 28 marca, 2024
Historia i tradycja regionu Szkice o Ziemi Olkuskiej

Szkice o Ziemi Olkuskiej

Dzieje Bydlina od końca XVIII wieku

W końcu tegoż stulecia (w latach 1789-90) liczył Bydlin 62-63 domy, wśród mieszkańców była też niewielka diaspora żydowska (9 osób). W początkach XIX w....

Kilka słów o Cieślinie

Wieś na wschodzie gminy Klucze. Wywodzi się od nazwy osobowej - Cieśla. W dokumentach spotykamy także jako: Czesslin (1400), Czeslin (1470-80) i Cieslin (1629)....

Poeta Sławomir Elsner przerywa milczenie

To jedna z bardziej wyczekiwanych w Polsce książek poetyckich! I napisał ją poeta, który przez wiele lat mieszkał w Olkuszu, a nawet otrzymał Olkuską...

Szkic o dziejach Krążka

Po raz pierwszy na arenie dziejów nazwa ta pojawia się w 1597 r., w związku z powstaniem nowej drogi ze Sławkowa do Olkusza. Jeszcze...

Stanisław Stach

Tekst na okoliczność jubileuszu 15-lecia Galerii BWA i przyznania olkuskiemu malarzowi Stanisławowi Stachowi medalu Gloria Artis. Olkusz ma szczęście – a według niektórych pecha –...

Słowo o Kosmolowie

Kosmałów, Kosmołów, Kosmolów – nazwa wsi przez wieku ulegała lekkim modyfikacjom. Jak tłumaczy językoznawca Kazimierz Rymut nazwa wsi może pochodzić od gwarowego słowa kosmal,...

Klemens VIII (Ippolito Aldobrandini)

oWszyscy wiedzą, że kilkakrotnie gościł w Olkuszu Karol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II, dziś już święty Kościoła katolickiego. Ale nie był on pierwszym...

Franciszek Stankar i Sułoszowa

Słów kilka o innowiercy Franciszku Stankarze (1562–1621), którego określa się w literaturze historycznej mianem młodszego - dla odróżnienia od jego ojca, wybitnego działacza reformacji...

Nikifor leczył gruźlicę w Rabsztynie

W mojej rodzinie Nikifor funkcjonuje jako symbol zmarnowanej szansy, szansy danej przez los tylko raz jeden. Wszystko przez wujka Stefka Kokoszkę, a właściwie jego...

Początek II wojny światowej na ziemi olkuskiej

Dla Olkusza II wojna światowa zaczęła się od historycznie pierwszego zestrzelenia przez polskiego pilota niemieckiego samolotu. 1 września po godz. 7.00 wówczas pchor. pilot...

4,5 tysiąca lat dziejów Witeradowa w pigułce

Odkrycia archeologiczne. Ślady bytności człowieka na terenach Witeradowa datują się na 4,5 tysiąca lat wstecz. Z tego okresu pochodzi znaleziony tu kamienny toporek, który...

Spytek z Melsztyna i Rabsztyna

Trwają prace renowacyjne na zamku w Rabsztynie. Niedawno odkopano i odremontowano cztery piwnice na zamku średnim. Wcześniej odtworzono częściowo zamek górny, gdzie zachowały się...

Pustynia Błędowska

W zachodniej części gminy Klucze, częściowo w obrębie Dąbrowy Górniczej, znajduje się jedna z największych polskich atrakcji turystycznych - Pustynia Błędowska. Jej nazwę zawdzięczamy...

Krótka historia Osieka

„Osiek, tyle co zasieka, warownia leśna utworzona z nagromadzonych i pospajanych pni drzewnych. Był to zwykły środek obrony, stosowany w pierwotnej epoce dziejowej Polski...

Krwawa środa

Wymordowanie przez Niemców w obozie zagłady Auschwitz-Birkenau olkuskich Żydów było najtragiczniejszym wydarzeniem w dziejach Olkusza. Ale podczas II wojny światowej miasto i jego obywatele...

Dzielna Dunka z Jaroszowca

Gdyby żyła, miałaby 95 lat. Była Dunką, ale urodziła się w Polsce i Polskę miała w sercu. Znalazło się tam miejsce także dla mężczyzny...

Ujków Stary

Ujków Stary, wieś pod Bolesławiem, po raz pierwszy wymieniony jest w „Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis” Jana Długosza (1470-80). Nazwa pochodzi od wspólnoty rodowej rycerstwa...

Dzieje Rzeplina do 1945 r.

W „Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego” z 1889 r. czytamy o tej wsi: „Jakkolwiek wydawca Kod. Małop. Uważa Rzeplin i Rzeplice za dwie odrębne wsi...

Krótko o historii powiatu olkuskiego

Powiaty w Polsce mają długą historię. Wprowadzono je już w II połowie XIV w., kiedy to przejęły część funkcji kasztelanii. Od średniowiecza do pocz....

Zarys dziejów Pomorzan

Historyk Henryk Łowmiański wiązał nazwę Pomorzan z początkiem XII w., czyli czasami Bolesława Krzywoustego, który toczył wówczas zaciekłe walki o zajęcie Pomorza. Ponoć właśnie...

Mikołaj Kornicz Siestrzeniec warchoł i opryszek

Kim był ten „znany warchoł i opryszek”, jeden z bardziej znanych polskich husytów, który z cząstkowego dziedzica w Krzyżanowicach, poprzez różnorakie interesy, a czasem...

Zarys dziejów olkuskiej dzielnicy Parcze

Nazwa być może pochodzi od rodu Parczewskich, od których w XVI w. Bonerowie nabyli część tutejszych włości przy starostwie w Rabsztynie (?). Inna wersja...

Ostatni marsz…

W 2016 roku mijają 74 lata od największej tragedii w dziejach Olkusza. Bo czyż mamy w ponad 700-letniej historii naszego miasta bardziej dramatyczne wydarzenie...

Zarys dziejów Jaroszowca do 1945 r.

Dzieje Jaroszowca nie są długie. Jeszcze w XIX wieku nie było tu żadnych domostw. Najbliżej mieszkał gajowy z Klucz noszący nazwisko Jarosz, który hodował...

Żurada

Zwana też ongiś Szczurada, Zdziuradow, Zwada, Zurada i Zdurada. Dla językoznawców (m.in. K. Rymuta) pochodzenie nazwy tej wsi pozostaje niejasne. Jak można sądzić, wywodzi...

Podlesie i bitwa z 1863 roku

4 maja obchodzono w Podlesiu, 153. rocznicę bitwy, która w przeciwieństwie do bardziej znanego starcia pod Krzykawką akurat była zwycięska dla powstańców styczniowych. Podlesie, dziś...

Epitafia z olkuskiej bazyliki

Trafiła w moje ręce książką Jana Dominika Morolskiego zatytułowana „Pamiątka śmierci małżonki” (seria: Biblioteka Dawnej Literatury Popularnej i Okolicznościowej, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, Warszawa...

Zarys dziejów Chechła do 1945 r.

Chechło to wieś nad dawnym odgałęzieniem drogi z Krakowa do Wrocławia (odgałęzienie zaczynało się w Olkusz, a przez m.in. Chechło wiodło do Częstochowy). W...

Hutki

Nazwa miejscowości świadczy o prowadzeniu tu niegdyś działalności hutniczej. Prawdopodobnie już w XVI w. był tu młyn należący do Olkusza. Później należał on do...

Bór Biskupi

Pierwsza wzmianka o tej dzisiejszej dzielnicy Bukowna pochodzi z 1645 r. Wieś ta, wchodząca w skład ówczesnego klucza sławkowskiego, należała do dóbr biskupów krakowskich...

Stary Olkusz na fotografii

Szkice o ziemi olkuskiej