Powiat
Od kilkunastu dni w Polsce trwa gorąca dyskusja na temat wydatkowania środków z Krajowego Planu Odbudowy: po opublikowaniu na stronie rządowej interaktywnej mapy inwestycji finansowanych z KPO okazało się bowiem, że część dotacji trafiła na projekty budzące spore wątpliwości. My z kolei postanowiliśmy sprawdzić, jakie projekty mają być realizowane na terenie powiatu olkuskiego z unijnego funduszu, który miał wspierać reformy, transformację energetyczną, cyfryzację oraz poprawę jakości życia po pandemii COVID-19.
Przypominamy, że na początku sierpnia na stronie internetowej Krajowego Planu Odbudowy pojawiła się interaktywna mapa prezentująca wszystkie projekty, które otrzymały wsparcie finansowe w ramach KPO. Ku zaskoczeniu opinii publicznej, wśród nich znalazły się inwestycje budzące spore kontrowersje: od jachtów i saun, przez maszyny do lodów, wirtualne strzelnice czy domki na wodzie, aż po solaria. Wielu uznało je więc za wydatki co najmniej dyskusyjne, a często wręcz absurdalne. Rząd szybko zapowiedział z kolei szczegółowe kontrole, ostrzegając, iż „źle wydane dotacje będą musiały zostać zwrócone”. Już w piątek Prokuratura Regionalna w Warszawie wszczęła czynności sprawdzające, a do sprawy odniosła się nawet sama Komisja Europejska, podkreślając, że Polska ma obowiązek udowodnić, iż te projekty faktycznie spełniają kryteria Krajowego Planu Odbudowy.
Sprawa stała się również punktem zapalnym ogólnokrajowej dyskusji o tym, jak faktycznie wykorzystywane są wszystkie środki z Krajowego Planu Odbudowy. Warto jednak zaznaczyć, że z puli aż 255 miliardów złotych, jakie łącznie otrzymała Polska, na dyskusyjny sektor HoReCa przeznaczono „zaledwie” 1,2 miliarda złotych: według rządowych danych, do tej pory w ramach funduszu przeznaczonego na działalność hotelarską, restauracyjną oraz cateringową wydano natomiast dopiero 110 milionów złotych. Z drugiej strony należy pamiętać, iż owe środki nie są przyznawane „za darmo”, lecz będą one musiały zostać spłacone. Przyjrzeliśmy się zatem inwestycjom realizowanym w powiecie olkuskim, które figurują w ogólnopolskiej bazie dostępnej na stronie internetowej www.kpo.gov.pl.
W opisywanym wykazie wszystkie inwestycje zostały przypisane do 18 kategorii tematycznych, obejmujących m.in. transport, zdrowie, edukację, kulturę, środowisko czy rozwój przedsiębiorczości. Na terenie powiatu olkuskiego obecnie realizowane są natomiast projekty w ramach programów „Aktywny Maluch”, „Nowoczesna edukacja”, „Kultura”, „Inwestycje wodno-kanalizacyjne” oraz kontrowersyjna „HoReCa”.
W kategorii „Aktywny Maluch” dofinansowanie uzyskał m.in. Gminny Żłobek w Bukownie, prywatny żłobek „Ciuchcia” w Bukownie oraz Gminny Żłobek w Wolbromiu: w żadnym z tych przypadków nie podano wartości przyznanych środków. Z kolei w kategorii „Kultura” znalazł się projekt modernizacji Domu Kultury w Wolbromiu, również bez informacji o dokładnej kwocie dofinansowania. W ramach inwestycji wodno-kanalizacyjnych, także bez podanej wartości, wymieniono natomiast budowę sieci kanalizacji sanitarnej w Tarnawie (Gmina Trzyciąż), znajdującej się obecnie w drugim etapie prac.
Najwięcej placówek z naszego powiatu ujęto zaś w programie „Nowoczesna edukacja”, w ramach którego w całej Polsce ma powstać 16 tysięcy nowoczesnych pracowni szkolnych, a aż 100 tysięcy sal lekcyjnych zostanie wyposażonych w zestawy do nauki zdalnej: na tej liście znalazły się zarówno szkoły z zarówno z Olkusza oraz Klucz, jak i mniejszych miejscowości, takich jak Żurada, Zederman, Sieniczno, Braciejówka, Jangrot, Sucha, Wierzchowisko, Łobzów, Kąpiele Wielkie, Bydlin, Kwaśniów Dolny, Ryczówek, Rodaki czy Chechło. Pieniądze trafią m.in. do Szkoły Podstawowej Nr 4 w Olkuszu, Szkoły Podstawowej w Żuradzie, Szkoły Podstawowej Nr 1 w Wolbromiu, Szkoły Podstawowej w Kluczach czy Szkoły Podstawowej w Kwaśniowie Dolnym.
Na mapie inwestycji można ponadto znaleźć projekty związane z przedsiębiorstwami społecznymi: beneficjentami są m.in. NoBo Skałka sp. z o.o., Olkuskie Wyroby Emaliowane sp. z o.o., Fundacja Twórczej Edukacji „Góra Marzeń”, Stowarzyszenie „Zdrowo na Widelcu” z Klucz, ZANTARA sp. z o.o. z Klucz, Spółdzielnia Socjalna „Opoka” z Chechła czy BAŚNIOBÓR sp. z o.o. z Golczowic. Opisy tych przedsięwzięć są przy tym wyjątkowo lakoniczne i najczęściej ograniczają się jedynie do wzmianki o „działalności reintegracyjnej”, bez szczegółów czy wysokości kwot finansowania.
Z kolei w kategorii „HoReCa” w powiecie olkuskim zrealizowane zostaną trzy projekty: Firma Usługowo-Handlowa „Nexar” otrzymała ponad 411 tysięcy złotych, firma cateringowa Artur Sokół otrzymała dotację w wysokości 539 tysięcy złotych a Małgorzata Kurkowska z Kwaśniowa Górnego zrealizuje projekt za kwotę 469 tysięcy złotych.
Dyskusja wokół Krajowego Planu Odbudowy pokazała, jak wrażliwy temat stanowi wydatkowanie środków publicznych: w tym konkretnym przypadku, oburzenie części mediów oraz opinii publicznej skupiło się szczególnie na przedsiębiorcach z sektora „HoReCa”. Trzeba natomiast podkreślić, że oni nie ponoszą żadnej winy, jako że państwo polskie umożliwiło im ubieganie się o dotacje, a następnie je przyznało. Krytykowanie przedsiębiorców za pobranie przyznanych im środków jest zatem tak samo nieuzasadnione, jak krytykowanie osób pobierających świadczenia 500+ czy 800+. Większą odpowiedzialność ponosi natomiast aparat państwowy, który w taki, a nie innych sposób skonstruował warunki przyznawania środków.
