Najzdrowszego Powiatu Europy nie będzie. Jest za drogi

Pilotażowy projekt „Najzdrowszy Powiat Europy” (NPE) nie będzie u nas realizowany. Tak zdecydowała większość powiatowych radnych. Powód? Brak środków na wkład własny. Na ostatniej sesji Rady Powiatu długo o tym dyskutowano, ale zwolennicy programu nie zdołali przekonać swoich kolegów do zmiany zdania.

Autorem projektu „Najzdrowszy Powiat Europy” jest Wojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Krakowie. Do udziału w programie zaproszono Powiatową Stację Sanitarno – Epidemiologiczną w Olkuszu i Powiat Olkuski. W ramach projektu miał powstać ośrodek profilaktyki, tzw. prewentorium. Inwestycja byłaby w 80 procentach finansowana z funduszy norweskich. Władze powiatu zwróciły się do włodarzy ościennych miast i gmin z propozycją współfinansowania wkładu własnego. Jak informuje Zarząd Powiatu, odpowiedziała tylko gmina Bolesław (negatywnie).

Na początku 2013 roku w sprawie podziału zadań w ramach NPE zawarto porozumienie pomiędzy krakowskim i olkuskim Sanepidem oraz SP ZOZ i Nowym Szpitalem w Olkuszu. Wniosek do programu norweskiego, ogłoszonego przez Ministerstwo Zdrowia, ZOZ złożył w czerwcu ubiegłego roku. Aplikacja przeszła na razie pozytywną ocenę formalną, teraz czeka na ocenę merytoryczno – techniczną. W projekcie założono realizację dwunastu programów profilaktycznych: wczesne wykrywanie chorób krążenia, ograniczenie palenia tytoniu, profilaktykę w zakresie nadwagi i otyłości, profilaktykę zaburzeń depresyjnych wśród młodzieży, zapobieganie próchnicy i szczepienia ochronne, wczesne wykrywanie tętniaka aorty, raka szyjki macicy, raka piersi, raka jelita grubego, osteoporozy oraz wykrywanie zarażeń chlamydią. Agencja Oceny Technologii Medycznych jedenaście z nich oceniła negatywnie. Wniosek ZOZ- u dotyczy sześciu z nich, ponieważ tylko na tyle ogłoszono nabór.

Do kwietnia 2016 roku NPE całkowity koszt funkcjonowania programu wynosi 14,5 mln złotych (11,6 mln zł z funduszy norweskich i 2,9 mln zł z wkładu własnego). 9,5 mln zł z tej kwoty to koszt udowy prewentorium, a pozostałe środki przeznaczone są na programy zdrowotne (4 mln zł) oraz koszty zarządzania i promocji (978 tys. zł). W latach 2016 – 2019 finansowanie ma pochodzić z innych źródeł oraz środków własnych. W uzasadnieniu uchwały o odstąpieniu od realizacji NPE czytamy, że nie ma gwarancji finansowania programów zdrowotnych przez Narodowy Fundusz Zdrowia po zakończeniu finansowania z funduszy norweskich.

Ważniejsze zdrowie czy pieniądze?
Wicestarosta Paweł Piasny argumentował, że cel programu bez wątpienia jest szczytny. – Projekt był uznany za nowatorski. Miało być zagwarantowane pełne finansowanie, bez naszego wkładu. Przyklasnęliśmy temu wszyscy. W maju ubiegłego roku okazało się, że program będzie wymagał partycypacji naszych środków. Projekt według kosztorysu ma kosztować 14,5 mln, a 3 mln zł to udział powiatu. Nasza sytuacja finansowa jest ciężka. Nie mamy zdolności kredytowej, nie jesteśmy w stanie być wiarygodnym partnerem w tym przedsięwzięciu. SP ZOZ mógłby być partnerem, ale ma 800 tys. zł starych zobowiązań. Żaden z wójtów i burmistrzów ziemi olkuskiej nie wyraził chęci współfinansowania budowy prewentorium. Gmina Bukowno zabezpieczyła 60 tys. złotych, ale realizację programów zdrowotnych. Program sam w sobie jest dobry, ale nie możemy pozyskać pieniędzy i zadłużać kolejnego podmiotu – SP ZOZ – u . To nierozsądne, bo od 2017 roku musimy spłacać po 7 – 8 mln złotych rat kredytu. Proponujemy wycofanie się z programu w trosce o to, by powiat funkcjonował w latach następnych – tak projekt uchwały uzasadniał Paweł Piasny.

Na sali rozgorzała burzliwa dyskusja na temat zasadności wystąpienia z programu. Zdecydowanym przeciwnikiem takiego rozwiązania był poprzedni starosta. – Czy jest coś cenniejszego niż zdrowie i życie ludzkie? Ten program miał na celu poprawę zdrowia mieszkańców powiatu. Jestem przekonany, że wdrożenie go zmniejszyłoby zachorowalność na choroby nowotworowe i układu krążenia. Byłaby to też doskonała promocja powiatu, bo to prekursorski projekt. Projekt tej uchwały to rezygnacja z 12 mln zł na rzecz dobra mieszkańców. Dodatkowym argumentem, o którym się nie mówi, jest fakt, że gorącym zwolennikiem programu był Jerzy Kwaśniewski i to trzeba utrącić. Dlaczego z powodu nienawiści do Kwaśniewskiego mają cierpieć mieszkańcy? Kwestia wkładu własnego to chybiony argument, bo SP ZOZ ma możliwość zaciągnięcia kredytu, nawet gdyby w projekcie nie brały udziału gminy – twierdził radny Jerzy Kwaśniewski.

Wśród radnych pojawiły się też wątpliwości związane z przyszłością SP ZOZ – u w kontekście rezygnacji z NPE. – Miałem nadzieję, że program zapewni funkcjonowanie i finansowanie ZOZ – u. Odstąpienie od NPE będzie krokiem w kierunku likwidacji SP ZOZ. Trudno, by ten podmiot utrzymywał się na kontrakcie na poradnię preluksacyjną. To przecież jedyna publiczna jednostka zdrowotna na terenie powiatu – argumentował radny Jacek Osuch.

Skąd wziąć pieniądze na współfinansowanie pilotażowego projektu? Niektórzy mieli na to odpowiedź. – Mamy już niemal 100 tys. zł kosztów związanych z NPE. Znamy sytuację ekonomiczną powiatu, która nie jest łatwa. Ten zarząd nie zrobił nic, by szukać pieniędzy na realizację programu. Nieprawda, że nie ma pieniędzy. Spółka Nowy Szpital płaci 1 mln 100 tys. rocznie czynszu ze środków z kontraktu. Rozumiem, że o tyle jest mniej na leczenie pacjentów, więc przeznaczmy te środki właśnie na profilaktykę. Proszę zobaczyć, jak sobie radzi powiat chrzanowski. Zakładają fundację i występują o odpis 1 procenta z podatków. Dajmy sobie czas na decyzję w sprawie NPE. Jesteśmy w trudnej sytuacji, ale nie katastrofalnej. Apeluję do radnych lekarzy – nie przeznaczajmy pieniędzy na leczenie na budowę chodników – bronił udziału w programie Jan Orkisz.

Starosta Barbara Rzońca przypomniała, że samorządy powiatu olkuskiego nie są zainteresowane współfinansowaniem NPE. – Deklaracje wójtów i burmistrzów są jednoznaczne. Każda gmina w powiecie ma swoje ośrodki opieki zdrowotnej. Włodarze nie są zainteresowani dojazdem mieszkańców do prewentorium zlokalizowanego w Olkuszu, które tylko bada, nie zapewniając leczenia. Włodarze ościennych samorządów uważają, że jest to zadanie powiatu, a jeśli nie stać go na realizację, to nie powinien podejmować się tego programu – mówiła Barbara Rzońca.

– W 2012 byłem orędownikiem tego programu. Już cztery lata czekamy na decyzje funduszu norweskiego. Nie mamy też decyzji ministerstwa zdrowia. Teraz zmniejsza się finansowanie, maleje liczba programów. Musimy też ponieść koszty utrzymania prewentorium. Nie wiem, czy nie logiczniejsze będzie zakupienie badań profilaktycznych w innych jednostkach. Po zakończeniu finansowania z funduszy norweskich musimy  zabezpieczyć środki na dalsze funkcjonowanie programu. Gminy nie chcą tego finansować i to też jest istotnym argumentem – to stanowisko radnego Norberta Bienia.

Działania w zakresie NPE w ubiegłym roku prowadził olkuski Sanepid. Chodzi o szereg edukacyjnych spotkań z uczniami i rodzicami, m. in. na temat depresji, raka szyjki macicy, nadwagi, otyłości, zapobiegania próchnicy oraz ograniczenia plenia tytoniu. Często towarzyszyły temu konkursy, organizowano również konferencje. W ramach NPE odbyła się akcja bezpłatnych porad lekarskich „Weekend ze zdrowiem” dla wszystkich zainteresowanych mieszkańców powiatu, którzy mogli skorzystać także z darmowych badań. Teraz podobnych inicjatyw już nie będzie. – W związku z ograniczeniem 2,6 etatu nie będzie fizycznych (osobowych) możliwości do realizacji tylu przedsięwzięć pozastatutowych związanych z promowaniem zdrowego stylu życia, a także profilaktyki chorób zakaźnych i niezakaźnych. Priorytet pracy Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia będą miały działania statutowe wyznaczone przez Główny Inspektorat Sanitarny – mówi dyrektor Agata Knapik.

Jak oceniacie decyzje większości radnych? Czy rezygnacja z programu to dobry pomysł? Zachęcamy do dyskusji na www.przeglad.olkuski.pl!