Olkusz
Dobiegają końca prace remontowo-konserwatorskie na kwaterze żołnierzy z I i II wojny światowej, jaka znajduje się na olkuskim cmentarzu parafialnym. Gmina Olkusz pozyskała na ten cel dofinansowanie ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Groby i cmentarze wojenne w kraju 2023”, w kwocie 106 000,00 zł oraz dotację celową od Województwa Małopolskiego na wykonanie prac remontowo-konserwatorskich w kwaterze żołnierzy z I i II wojny światowej w Olkuszu w kwocie 40 000,00 zł.
– Naszym moralnym obowiązkiem jest pamięć o wszystkich poległych żołnierzach, którzy walczyli i oddali życie, znajdując wieczny spoczynek w ziemi olkuskiej. Cmentarz wojenny, to swego rodzaju pomnik historii, przypominający wydarzenia sprzed przeszło stu lat. Chcemy, aby wyglądał godnie i był dowodem naszej troski o groby poległych. – mówi burmistrz Roman Piaśnik.
Na przełomie listopada i grudnia 1914 roku, ziemia olkuska stała się terenem zaciekłych walk pomiędzy atakującymi wojskami rosyjskimi, a oddziałami armii austro-węgierskiej i niemieckiej, wspomaganymi przez Legiony Polskie. Choć sam Olkusz nie był objęty walkami, to w naszym mieście znajdowały się szpitale, do których trafiali ranni i chorzy. Wielu z nich zmarło. Dlatego jesienią 1914 roku, władze austro-węgierskie zaczęły zakładać w Olkuszu cmentarze wojenne. Poległych i zmarłych żołnierzy początkowo chowano w trzech kwaterach wojskowych; na powstałym w tym okresie nowym cmentarzu parafialnym, na terenie cmentarza żydowskiego oraz na dawnym cmentarzu cholerycznym. Z czasem szczątki żołnierzy ekshumowano i przeniesiono do 43 zbiorowych mogił na terenie cmentarza parafialnego.
Zakres prac jest dość znaczny i obejmuje przede wszystkim wykonanie prac konserwatorskich na cmentarzu żołnierzy z I i II wojny światowej. Wszystkie prace mają zostać wykonane zgodnie z Programem prac konserwatorskich „Kwatera wojenna żołnierzy poległych z latach 1914-1945 na cmentarzu parafialnym w Olkuszu”.
Obecnie dobiegają końca prace remontowo-konserwatorskie kamiennego muru ogrodzeniowego z betonowymi nakrywami w części południowo – zachodniej kwatery wojennej, a także naprawa fragmentu muru od strony północno – zachodniej. Dobiega także końca konserwacja kamiennego pomnika z rzeźbą orła. Sam kamienny postument został ustawiony jeszcze w okresie międzywojennym. W 2001 roku, staraniem władz Olkusza, na jego szczycie umieszczono rzeźbę orła dłuta Wiesława Nadymusa. Wykonano już oczyszczenie postumentu i pomnika, dezynfekcję preparatem biobójczym, wzmocnienie struktury kamienia, a także uzupełnienie ubytków rzeźby oraz spoin w kamieniu. Zostaną także poddane renowacji kamienne podesty wokół pomnika oraz będzie przeprowadzona konserwacja nagrobków z II wojny światowej, jakie znajdują się na terenie kwatery wojennej. W najbliższym czasie zostanie jeszcze przeprowadzona konserwacja metalowych krzyży, jakie znajdują się na zbiorowych mogiłach, a także wymiana najbardziej uszkodzonych.
Poza samymi pracami remontowo-konserwatorskimi zostanie wykonana granitowa tablica inskrypcyjna, która zostanie umieszczona we wnęce pomnika, a także tablica informacyjna, jaka stanie przed wejściem do kwatery. Będzie na niej zamieszczona historia nekropolii w języku polskim oraz angielskim, a także nazwiska zidentyfikowanych osób, które tam spoczywają. Planuje się także wydanie ulotki informacyjnej, organizację spaceru historycznego oraz prezentację wystawy planszowej poświęconej m.in. działaniom I wojny światowej na ziemi olkuskiej oraz V Batalionowi Strzelców Olkuskich. Wystawę będzie można oglądać w Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej.
Przyjmuje się, że na olkuskim cmentarzu wojennym pochowano szczątki 406 żołnierzy armii austro-węgierskiej, rosyjskiej i polskiej. Udało się zidentyfikować 228 poległych. Na terenie cmentarza są też groby żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1919, 1939 i 1945 roku. Wśród nich są groby żołnierzy ochotniczego V Batalionu Strzelców Olkuskich im. Francesco Nullo, jaki powstał w listopadzie 1918 roku w Olkuszu.
UMiG Olkusz
