Na ratunek Pustyni Błędowskiej

– Gmina Klucze zawsze kojarzyła się z zakładami papierniczymi i Pustynią Błędowską. Dlatego dziś szczególnie chcemy chronić to, co mamy najcenniejszego w naszej gminie. Głównym celem jest osiągnięcie właściwego stanu ochrony największego w Polsce kompleksu, dwóch napiaskowych siedlisk przyrodniczych, ciepłolubnych muraw i wydm śródlądowych, które zostały wymienione w załączniku I Dyrektywy Siedliskowej – mówił Kazimierz Ściążko. Tymi słowami wójt gminy Klucze zainaugurował konferencję inaugurującą projekt „Czynna ochrona kompleksu priorytetowych siedlisk napiaskowych w obszarze Natura 2000 na Pustyni Błędowskiej”, która odbyła się 17 listopada w Domu Kultury Papiernik w Kluczach.

W 2011 r. rozpoczęła się realizacja projektu unijnego, koordynowanego przez gminę Klucze, dzięki któremu porośnięta w dużej części lasem, położona na granicy Małopolski i Śląska Pustynia Błędowska odzyska swój pierwotny charakter. Stanie się tak m.in. dzięki karczowaniu obcych na pustyni drzew, zagajników oraz zarośli. Pustynia stanowi unikatowy ekosystem w skali europejskiej. Jest największym w Europie Środkowej zwartym, śródlądowym obszarem występowania piasków wydmowych z interesującymi formami typowymi dla krajobrazu pustynnego, licznymi, rzadkimi i chronionymi gatunkami flory i fauny oraz zbiorowiskami muraw piaskowych. Najistotniejszym i właściwie jedynym bezpośrednim zagrożeniem na terenie Pustyni Błędowskiej jest sukcesja naturalna, czyli w tym przypadku zarastanie otwartych terenów luźnych piasków i muraw napiaskowych przez sosnę zwyczajną, brzozę i sztucznie wprowadzone gatunki wierzb. Część południowa pustyni jest już niemal całkowicie zarośnięta. Zgodnie z założeniami projektu, problem ten zostanie rozwiązany przez usuwanie drzew i krzewów na powierzchni 300 ha. Na pozostałej powierzchni 180 ha będzie prowadzony monitoring procesu sukcesji wtórnej, czyli zostanie ten teren pozostawiony jako powierzchnie kontrolne do badan naukowych i monitoringowych. Działania projektowe mają zwiększyć atrakcyjność turystyczną Pustyni Błędowskiej.

Realizacja projektu rozpoczęła się 1 stycznia 2011 roku, a jej zakończenie przewidziane jest na koniec listopada 2014 roku. W tym czasie teren pustyni musi być przygotowany do wprowadzenia zabiegów ochronny czynnej – wykrywanie występowania niewypałów i niewybuchów, co jest niezbędne do podjęcia dalszych działań. Następnie przeprowadzone zostaną ekspertyzy naukowe oraz inwentaryzacja przyrodnicza. Kolejnym etapem będzie oczyszczanie terenu, czyli mechaniczne lub ręczne karczowanie drzew.

Podczas konferencji jako pierwsza głos zabrała kierownik projektu z Urzędu Gminy Klucze, Agnieszka Walnik, która przedstawiła misję, cele, adresatów oraz etapy realizacji i przebieg projektu. Podkreśliła, że w ramach projektu powstała strona internetowa, na której aktualizowane będą na bieżąco informacje dotyczące wykonywanych działań. Przewidziane jest również opracowanie dwujęzycznego podręcznika o Pustyni Błędowskiej oraz uruchomienie Pustynnego Centrum Informacji. Utworzone zostaną także dwie ścieżki dydaktyczne, które niewątpliwie stanowić będą ciekawą atrakcję turystyczną.

Niezwykle interesujące dla uczestników konferencji było wystąpienie Andrzeja Mutera z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz Wojciecha Mroza z Instytutu Ochrony Przyrody PAN. Dokładnie tłumaczyli oni zebranym, swoją rolę w tym projekcie oraz niezbędne działania, które w najbliższym czasie zostaną wykonane. 

Warto podkreślić, że pomysłodawcą tak wyjątkowego przedsięwzięcia jest Małgorzata Węgrzyn, poprzednia wójt gminy Klucze. – Kiedy byłam wójtem gminy Klucze, uczestniczyłam w szkoleniach, które odbywały się we Francji. To właśnie tam po raz pierwszy zobaczyłam prezentację gmin, które skorzystały ze środków Natura 2000 i zaczęły się rozwijać oraz coraz lepiej funkcjonować. Kiedy wstąpiliśmy do Unii Europejskiej, zaczęłam szukać funduszy i możliwości, które pomogłyby naszej gminie w realizacji obecnego projektu. Konsultowałam się z wieloma osobami, jeździliśmy do Warszawy. Przez rok uczyliśmy się pisać projekt. Wyjątkowe jest to, że cały czas mieliśmy i nadal mamy wielu sprzymierzeńców, ludzi, którzy chcą nam pomóc. Na dzień dzisiejszy za nasz ogromny sukces uważam, rozpoczęcie budowy obwodnicy w Kluczach jak również obecny projekt, którego celem jest przywrócenie pierwotnej wartości Pustyni Błędowskiej – mówi Małgorzata Węgrzyn.

Podsumowaniem czwartkowej konferencji było wystąpienie Bożeny Kotońskiej, regionalnego konserwatora przyrody. Więcej informacji można uzyskać na stronie internetowej:  www.life.gmina-klucze.pl