Bydlin
Ścieżki dla zwiedzających, oświetlenie, rekonstrukcja okopów, monitoring – to dalszy ciąg zaplanowanych prac na Wzgórzu św. Krzyża w Bydlinie. Gmina Klucze ogłosiła przetarg na realizację drugiego etapu projektu „Pole Bitwy pod Krzywopłotami”.
Ruiny zamku w Bydlinie cieszą się coraz większym zainteresowaniem turystów i mieszkańców naszego powiatu. Dla wielu to prawdziwa lekcja historii w terenie – do zwiedzenia są zrekonstruowane okopy legionistów z czasów I wojny światowej. Przypomnijmy, że Wzgórze św. Krzyża wraz z ruinami jest wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego. To właśnie tu toczyły się walki żołnierzy z IV i VI batalionu 1 Pułku Piechoty Legionów Polskich (oddziałów wojskowych utworzonych z inicjatywy Józefa Piłsudskiego), które w dniach 17-18 listopada 1914 roku stoczyły bitwę z armią rosyjską. Dzięki heroicznemu poświęceniu legionistów powstrzymano rosyjskie natarcie. W bitwie pod Krzywopłotami uczestniczyło około 1300 żołnierzy: polskich, austriackich i rosyjskich. 46 poległych legionistów pochowano na cmentarzu parafialnym w Bydlinie. Bitwa pod Krzywopłotami została nazwana przez Komendanta Józefa Piłsudskiego „legionowymi Termopilami”.
Kilka lat temu gmina Klucze w ramach projektu dofinansowanego z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 „Odnowa wsi – zabezpieczenie i konserwacja pomnika historycznego – ruiny zamku w Bydlinie” wykonała szereg prac dotyczących zabytkowego miejsca, aby zahamować degradację ruin średniowiecznego zamku. W efekcie obiekt oczyszczono ze szkodliwych nawarstwień, usunięte zostały mniejsze rośliny i drzewka porastające koronę murów i ich wewnętrzny obrys. Wzmocniono powierzchnię murów, osadzono obluzowane kamienie, wypełniono pęknięcia i szczeliny, a ubytki uzupełniono kamieniem wapiennym. Wyremontowano również balustradę i dojście do zamku.
W ubiegłym roku informowaliśmy naszych Czytelników, o pierwszym etapie projektu „Pole Bitwy pod Krzywopłotami”. W ramach jego realizacji powstała dokumentacja techniczna oraz program prac konserwatorskich, niezbędne do kompleksowego zagospodarowania miejsca Bitwy pod Krzywopłotami. W oparciu o opracowaną dokumentację wykonany został I etap zagospodarowania miejsca pamięci dotyczący odtworzenia i odsłonięcia zachowanych elementów fortyfikacji polowych – okopów legionistów oraz gawry wojskowej. System okopów to pełnoprofilowe rowy strzeleckie z poprzecznicami i wysuniętymi stanowiskami broni maszynowej, rowy dobiegowe oraz schrony. W tym celu przeprowadzono roboty przygotowawcze obejmujące uporządkowanie zieleni oraz prace rekonstrukcyjne elementów fortyfikacji wojskowych. Miejsce pamięci zostało udostępnione do zwiedzania poprzez poprowadzenie ścieżek pieszo – rowerowych, biegnących wzdłuż okopów (od altany przy ul. Zawadka pod ruiny zamku) oraz wybudowanie „punktu informacyjnego” – wiaty. Na trasie ustawiono tablice informacyjne w języku polskim, angielskim i niemieckim. Umieszczono tam m. in. opis bitwy pod Krzywopłotami, Bydlinem i Załężem stoczoną w dniach 17-19 listopada 1914 roku, objaśnienia dotyczące organizacji stanowisk bojowych na wzgórzu św. Krzyża, a także historię samego zamku Autorem tablic jest prof. Krzysztof Wielgus, wykładowca na Politechnice Krakowskiej, autor artykułów i książek na temat historii fortyfikacji i zasad konserwacji zabytków architektury obronnej, prowadzący nadzór konserwatorski nad realizacją zadania w Bydlinie.
Prace zostały wsparte finansowo kwotą 131 972,00 złotych z Funduszu Promocji Kultury z programu „Wspieranie opieki nad miejscami pamięci i trwałymi upamiętnieniami w kraju 2018” Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Teraz nadszedł czas na drugi etap projektu. Gmina Klucze ogłosiła przetarg na jego wykonanie. Chodzi o zagospodarowanie terenu części Wzgórza Świętego Krzyża w obrębie pozostałości po okopach legionistów z czasów I wojny światowej. Zakres robót obejmuje m. in.: zaprojektowanie elementów małej architektury, wykonanie ciągów pieszych o nawierzchni utwardzonej tłuczniem, rekonstrukcję kolejnych okopów, oświetlenie ciągów pieszych i placu niskimi latarniami o wysokości 50 i 100 cm oraz wysokimi latarniami przy altanie. Zrekonstruowane okopy, mostek oraz tablice informacyjne mają zostać podświetlone. Całości dopełni monitoring.
Na ten cel gmina Klucze otrzymała dotację z Ministerstwa Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu „Wspieranie opieki nad miejscami pamięci i trwałymi upamiętnieniami w Kraju 2020” w wysokości 140 tys. złotych. Historyczna inwestycja powinna być gotowa jeszcze w tym roku.
