Powiat
W miniony wtorek mieszkańcy powiatu olkuskiego wspólnie uczcili Narodowe Święto Niepodległości. Data 11 listopada ma w historii naszego kraju wyjątkowe znaczenie — przypomina o odzyskaniu suwerenności po latach zaborów oraz o wysiłkach włożonych w odbudowę państwowości po zakończeniu I wojny światowej. Uroczystości odbyły się na terenie całego powiatu, gromadząc mieszkańców na wspólnej modlitwie, refleksji, śpiewie oraz wydarzeniach kulturalnych.
Narodowe Święto Niepodległości, przypadające co roku 11 listopada, to jedno z najważniejszych wydarzeń w polskim kalendarzu państwowym. Upamiętnia ono odzyskanie przez Polskę suwerenności po 123 latach zaborów oraz symboliczny moment, gdy Józef Piłsudski przejął władzę wojskową i cywilną, stając się Naczelnikiem Państwa. Choć droga do odbudowy państwowości była długa i skomplikowana, to właśnie listopad 1918 roku uznaje się za początek nowego rozdziału w historii naszego kraju.
Na olkuskiej ziemi pamięć o tamtych wydarzeniach ma również lokalny wymiar: nasza ziemia – położona na styku regionów, szlaków handlowych i interesów wielkich mocarstw – przez dziesięciolecia przechodziła bowiem z rąk do rąk. W 1795 roku, po III rozbiorze Polski, Olkusz znalazł się pod panowaniem austriackim. Kilkanaście lat później, na skutek zwycięskiej kampanii Napoleona przeciwko Austrii, miasto weszło w skład Księstwa Warszawskiego. Po upadku cesarza Francuzów w 1815 roku decydujący głos miał już jednak Kongres Wiedeński: Olkusz wraz z okolicznymi terenami znalazł się w granicach Królestwa Polskiego, podporządkowanego Rosji. Od tamtej pory miasto przez blisko sto lat funkcjonowało w realiach politycznych, gospodarczych i społecznych narzuconych przez władze carskie.
Sytuacja zmieniła się dopiero wraz z wybuchem I wojny światowej. W wyniku działań wojennych obszar Olkusza został zajęty przez wojska Austro-Węgier. Pomimo trudności życia codziennego, przymusu kwaterunkowego, rekwizycji i załamania gospodarczego, wśród mieszkańców przetrwała silna świadomość narodowa, a idee niepodległościowe były wciąż żywe — zwłaszcza dzięki działalności Polskiej Organizacji Wojskowej.
Dlatego też w Olkuszu niepodległość pojawiła się wcześniej niż w wielu innych miastach Polski. 1 listopada 1918 roku, jeszcze zanim w Warszawie rozpoczęto rozbrajanie okupantów, w Olkuszu doszło do rozstrzygających wydarzeń. Grupa członków Polskiej Organizacji Wojskowej przeprowadziła akcję opanowania komendy obwodowej znajdującej się w budynku, gdzie dziś mieści się Podziemny Olkusz. Dzięki pomocy jednego z austriackich oficerów udało się przejąć klucze do magazynu i zdobyć broń.
Następnego dnia — ku zaskoczeniu komendanta wojsk cesarskich — przed budynkiem nie stali już wartownicy w mundurach zaborcy, lecz Polacy. Delegacja z burmistrzem miasta Karolem Radłowskim zażądała wówczas formalnego przekazania władzy. Po krótkich negocjacjach okupacyjne dowództwo ustąpiło. Tego samego dnia rozbrojono kompanię węgierskiego wojska stacjonującą na terenie fabryki Petera Westena (późniejszej Emalierni), a wieczorem do miasta wkroczyły oddziały 1. Pułku Ułanów z Klucz, ostatecznie potwierdzając przejęcie kontroli nad miastem przez Polaków.
Olkusz – powiatowe uroczystości
Tegoroczne powiatowe obchody rozpoczęły się mszą świętą w Bazylice pw. św. Andrzeja Apostoła. Po nabożeństwie uczestnicy przemaszerowali pod pomnik „Poległym za Ojczyznę i pomordowanym przez faszystów” w parku miejskim, gdzie delegacje samorządów, instytucji, organizacji, szkół oraz mieszkańcy złożyli kwiaty i zapalili znicze. Oddano hołd pokoleniom, które walczyły o wolność, suwerenność i tożsamość narodową.
Po części oficjalnej, w Zespole Szkół Nr 1 zaprezentowano koncert „Historia w piosence – 1000-lecie Korony Królestwa Polskiego”. Występy artystyczne, wykonane przez młodzież i lokalnych muzyków, przypomniały o silnym związku historii państwa z kulturą i tradycją. Po południu zaś, w Sali widowiskowej Miejskiego Ośrodka Kultury w Olkuszu, odbył się koncert patriotyczny „Olkuszanie dla Niepodległej”.
Bukowno
W Bukownie uroczystości również rozpoczęły się od mszy świętej w kościele pw. św. Andrzeja Boboli. Następnie uczestnicy udali się pod Obelisk Żołnierza Polskiego przy ul. 1 Maja, gdzie młodzież ze Szkoły Podstawowej nr 1 zaprezentowała program artystyczny przypominający wydarzenia sprzed ponad stu lat. Delegacje samorządowe, służby mundurowe i mieszkańcy złożyli kwiaty, oddając cześć tym, którzy walczyli o niepodległość kraju.
Wolbrom
W Wolbromiu obchody miały szczególnie bogaty charakter. Po zbiórce pocztów sztandarowych i mszy świętej w kościele pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej uczestnicy przenieśli się na Rynek, gdzie odbyła się patriotyczna część uroczystości. Przy Domu Kultury wspólnie odśpiewano pieśni patriotyczne, a po południu zorganizowano „Spacer po Niepodległość” nad Zalewem Wolbromskim wraz ze Stowarzyszeniem Motocyklistów Wolbromskich. Wieczorem odbyło się widowisko „Opowiem Ci o Polsce” oraz VI Lekcja Historii przy Pomniku Czynu Legionowego w Załężu.
Klucze
W gminie Klucze obchody Narodowego Święta Niepodległości odbędą się dopiero w weekend i będą połączone z uroczystościami upamiętniającymi Bitwę pod Krzywopłotami. W sobotę, 15 listopada 2025 roku, w Bydlinie odbędzie się msza święta, przemarsz pod cmentarz parafialny oraz uroczysty apel poległych. Zaplanowano także złożenie wieńców oraz program artystyczny przygotowany przez uczniów. Istotnym punktem będzie przekazanie sztandaru Armii Krajowej do Izby Pamięci w Szkole Podstawowej – wydarzenie to będzie miało znaczenie nie tylko symboliczne, ale również edukacyjne.
Bolesław
W Bolesławiu po zbiórce pocztów sztandarowych uczestnicy przemaszerowali pod Pomnik Wolności, gdzie odśpiewano Mazurek Dąbrowskiego oraz wysłuchano wystąpienia wójta gminy. Delegacje złożyły wiązanki kwiatów, oddając hołd poległym, po czym uczestnicy uroczystości udali się w przemarszu do Dworów w Bolesławiu. Tam wręczono nagrody w Turnieju o Puchar Przechodni Stowarzyszenia Dam i Kawalerów Orderu św. Stanisława, a spotkanie zakończył żołnierski poczęstunek. Uroczystości towarzyszyła oprawa muzyczna Orkiestry Dętej ZGH „Bolesław” z Bukowna.
Trzyciąż
Podobnie jak w latach poprzednich, także w tym roku przedstawiciele władz samorządowych oraz lokalnej społeczności oddali hołd bohaterom walk o niepodległość, składając kwiaty i zapalając znicze w miejscach pamięci na terenie gminy. Uroczyste gesty upamiętnienia odbyły się w kilku symbolicznych punktach związanych z historią regionu, stanowiąc wyraz szacunku dla tych, którzy poświęcili swoje życie dla wolnej Polski.
