Co dalej z obywatelską inicjatywą uchwałodawczą?

Temat wprowadzenia w Olkuszu obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej przewija się w lokalnej debacie publicznej od dłuższego czasu. Kwestia ta znalazła także swoje odzwierciedlenie w programach wyborczych części kandydatów w zeszłorocznych wyborach samorządowych. Teraz nadszedł czas na realizację głoszonych haseł. W olkuskim magistracie lada dzień rozpoczną się prace nad wprowadzeniem stosownych zmian. A jak przedstawia się ta kwestia w pozostałych gminach powiatu olkuskiego?

Inicjatywa uchwałodawcza to prawnie usankcjonowana możliwość proponowania rozwiązań w zakresie miejscowego prawa. Przysługuje ona bezpośrednio mieszkańcom danego miasta czy gminy. Warunkiem korzystania z obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej (OIU) jest wprowadzenie takiego instrumentu do statutu danej gminy. Jak informuje olkuski magistrat, lada dzień rozpoczną się prace nad zmianą statutu Miasta i Gminy Olkusz, w ramach której ma zostać wprowadzona m.in. instytucja obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej.

„Szczegóły inicjatywy uchwałodawczej Mieszkańców na chwilę obecną są opracowywane. Wstępnie planujemy oddać ją grupie 150 Mieszkańców, choć będzie to temat jeszcze poddany analizie, gdyż zarówno zwiększenie, jak i zmniejszenie tej liczby, ma swoje zalety i wady. Inicjatywa uchwałodawcza Mieszkańców zostanie wprowadzona w życie wraz z uchwaleniem nowego statutu” – komentuje Michał Latos, rzecznik prasowy UMiG w Olkuszu.

Obywatelskie projekty uchwał mogą dotyczyć spraw pozostających dotychczas w wyłącznej gestii danej rady, np. inwestycji, gospodarowania odpadami, zmiany nazw ulic, opłat za parkowanie, etc. Zmiana statutu stanowić może dogodną okazję do wprowadzenie OIU także w gminie Klucze.

„W chwili obecnej w Gminie Klucze rozpoczęła prace Komisja Statutowa, której celem jest dostosowanie statutu gminy do obowiązujących przepisów prawnych. Jednym z zagadnień, które chciałbym zaproponować Komisji będzie właśnie wprowadzenie zapisów dotyczących Inicjatywy Obywatelskiej. W moim przekonaniu Inicjatywa Obywatelska zasługuje na jak największą uwagę. Jest ona bardzo ważna przede wszystkim dla naszych mieszkańców, którzy po zmianach w Statucie Gminy Klucze będą mogli uczestniczyć w stanowieniu prawa miejscowego i wspólnie brać odpowiedzialność za kierunki rozwoju naszej gminy” – mówi nam nowy Wójt Klucz, Norbert Bień.

Coraz więcej jednostek samorządu terytorialnego dopuszcza obywatelską inicjatywę uchwałodawczą, czyli możliwość składania przez grupy mieszkańców własnych projektów uchwał. Stanowi ona jedno z narzędzi, które mogą zwiększyć zaangażowanie mieszkańców w sprawy wspólnoty samorządowej. Jak informuje Fundacja Batorego, za podstawę prawną obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej uznaje się art. 3, 18, 22 i 40 ustawy o samorządzie gminnym. Odmienne spojrzenie na tą kwestię mają jednak włodarze gminy Trzyciąż.

„Na obecną chwilę nie planuję wprowadzenia w Gminie Trzyciąż obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej. Uważam, ze kwestia obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej nie została jeszcze w dotychczas obowiązujących przepisach uregulowana w sposób kompleksowy. Wymaga to rozpoznania możliwości prawnych, porównania dobrych praktyk i w dalszej kolejności zainicjowania poprawki do statutu gminy” – mówi Wójt Roman Żelazny.

Instytucja inicjatywy uchwałodawczej mieszkańców znajduje już szeroki wyraz w statutach miast i gmin całego kraju. Prawo do składania własnych projektów uchwał mają mieszkańcy Białegostoku, Częstochowy, Gdańska, Gdyni, Katowic, Opola, Sosnowca, Słupska, Sopotu, Torunia czy też miasta stołecznego Warszawy. W naszym powiecie na tą chwilę jedynie miasto Bukowno daje swoim mieszkańcom możliwość złożenia swojego projektu uchwały.

„Zapis umożliwiający korzystanie z inicjatywy uchwałodawczej przez mieszkańców Bukowna został wprowadzony do statutu miasta już w 2005 r. Wniosek taki może być złożony przez nie mniej niż 50 mieszkańców zameldowanych na pobyt stały na terenie naszej gminy. Pismo określające przedmiot uchwały składane jest do Burmistrza, który następnie podejmuje prace związane z przygotowaniem projektu uchwały. Do tej pory taka sytuacja miała miejsce jednak tylko raz” – mówi Marcin Cockiewicz, sekretarz miasta Bukowno.

Niestety w wielu przypadkach instrument ten okazuje się być tylko martwym przepisem. Jak wynika z badań Instytutu Spraw Publicznych przeprowadzonych na przełomie 2011 i 2012 r. na próbie 193 gmin, tylko w 8,4 % z tych samorządów, które uregulowały OIU w swoich statutach, mieszkańcy skorzystali z możliwości składania swoich projektów.

Dodatkowe regulacje prawne nie są więc rzeczą niezbędną. Najważniejszy jest dobry kontakt pomiędzy mieszkańcami a urzędem. Burmistrz Wolbromia Adam Zielnik na pytanie odnośnie wprowadzenia obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej odpowiada krótko: „U nas to już funkcjonuje. Jak obywatele mają jakiś pomysł, to przychodzą do mnie i ja go przekuwam na projekt uchwały. Dobrych obyczajów nie trzeba kodyfikować.”

W podobnym tonie wypowiada się też Wójt Gminy Bolesław, Krzysztof Dudziński:

„Sądzę, że tworzenie takiego instrumentu prawnego byłoby w naszym przypadku posunięciem nieco na wyrost. Bardziej skupiałbym się obecnie na podtrzymywaniu dobrych relacji pomiędzy samorządem a lokalną społecznością. Bolesław nie jest dużą gminą. Mamy około 7800 mieszkańców, którzy tworzą zwarte środowisko. Każdy mieszkaniec bez problemu może skontaktować się ze swoim radnym, który reprezentuje de facto całą gminę, a nie tylko swój okręg. Również ja, jako Wójt Gminy, jestem zawsze otwarty na wszelkie inicjatywy społeczne, spotkania , rozmowy…. ”

Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza to narzędzie, z którego aktywnie mogą korzystać różne grupy i środowiska. Umożliwia ona realizację inicjatyw oddolnych i pogłębia dialog pomiędzy lokalnym samorządem a mieszkańcami. Zasadniczym pozostaje jednak pytanie, czy mieszkańcy miast i gmin, w których takie rozwiązanie zostanie wprowadzone, zdecydują się z niego korzystać?

A jakie jest wasze zdanie na ten temat? Czy według was takie narzędzie jak obywatelska inicjatywa uchwałodawcza jest potrzebna mieszkańcom naszego regionu?