Co dalej z ZGH „Bolesław”? Wywiad z prezesem zarządu Bogusławem Ochabem

Prawdopodobnie jeszcze w tym roku zostanie sfinalizowana prywatyzacja największego zakładu pracy w powiecie olkuskim – Zakładów Górniczo-Hutniczych „Bolesław” w Bukownie, która budzi niepokój wśród pracowników i ich rodzin. Zakładowe związki zawodowe negocjują właśnie warunki podpisania pakietu socjalnego ze Stalproduktem Bochnia, które, póki co, objęte są klauzulą poufności. Z obecnym prezesem zarządu Bogusławem Ochabem o aktualnej sytuacji w zakładach, przyszłości pracowników i spółek-córek rozmawia Emilia Kotnis-Górka.

EKG: Panie prezesie, na jakim etapie prywatyzacyjnym są obecnie ZGH „Bolesław” w Bukownie?

 BO: Według pisemnej informacji, którą dostaliśmy z ministerstwa, 17 września br. została parafowana umowa między Skarbem Państwa a Stalproduktem w zakresie sprzedaży pakietu akcji ZGH „Bolesław”. Skarb Państwa sprzedaje cały swój pakiet, czyli ponad 86%. Po parafowaniu umowy rozpoczęły się negocjacje z zakładowymi związkami zawodowymi w zakresie pakietu socjalnego. Ze względu na ilość związków zawodowych, ministerstwo i doradca prywatyzacyjny przeznaczyli na negocjacje 3 tygodnie. Związki zawodowe są przygotowane, wsparły się radcą prawnym, który specjalizuje się w negocjowaniu pakietów socjalnych i przedstawiły Stalproduktowi swoje propozycje. Pakiet dotyczy gwarancji zatrudnienia, gwarancji zachowania zakładowej umowy zbiorowej, regulaminu wynagradzania, odkupienia pakietu akcji pracowniczych i innych elementów. Po zamknięciu dyskusji o pakiecie socjalnym, ma zostać podpisana umowa, po czym nastąpi objęcie akcji. Przy czym warunkiem koniecznym jest zgoda Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na dokonanie  koncentracji. Aktualnie przygotowywany jest wniosek, gdzie stroną składającą jest Stalprodukt. UOKiK ma dwa miesiące, żeby się do niego ustosunkować. Nie spodziewamy się, żeby UOKIK robił kłopoty z przejęciem akcji ZGH „Bolesław”, bo jest to kwestia, w moim odczuciu, bardziej proceduralna. Wszystko wskazuje na to, że objęcie sprzedawanych akcji nastąpi pod koniec tego roku.  

Czy ZGH „Bolesław” są, Pana zdaniem, atrakcyjnym nabytkiem dla Stalproduktu?

W moim odczuciu tak, dlatego bo jest to duża grupa kapitałowa, która w sumie ma ponad 1,5 miliarda złotych obrotu skonsolidowanego. W tej grupie, oprócz ZGH, jest siedem podmiotów zależnych, czyli mówimy o sporej grupie kapitałowej z dużym obrotem. Druga sprawa jest taka, że jesteśmy grupą surowcową, a na surowce jest zapotrzebowanie w kraju i Europie i będą one naszym atutem w przyszłości. Ale zdajemy sobie sprawę, że grupa surowcowa jest obarczona pewnym ryzykiem. U nas tym ryzykiem są: krótka perspektywa dla bazy surowcowej, nieunormowane sprawy związane z ceną energii elektrycznej i duże uzależnienie od cen cynku i ołowiu oraz wartości dolara w kraju. Te elementy decydują o ekonomii firmy i nikt z nas nie jest w stanie dzisiaj jednoznacznie odpowiedzieć, jak to będzie funkcjonowało w przyszłości.  Mimo wszystko uważam, że ZGH „Bolesław” jest interesującym nabytkiem dla Stalproduktu.  

Co zmieni się w ZGH „Bolesław” po prywatyzacji?

Jestem przekonany, że niewiele. My robimy wszystko, żeby z zagrożeniami, o których wspomniałem poradzić sobie. Stąd też wydaje mi się, że jeśli nasze dotychczasowe działania i te, które proponujemy na przyszłość, są dobre, to potencjalny inwestor powinien te dobre rzeczy zaakceptować. Poza tym, mówimy o inwestorze, który na rynku jest znany i co jest istotne, już z nim współpracowaliśmy. Jest odbiorcą naszego cynku, poza tym kilkanaście lat temu wybudowaliśmy wspólnie ocynkownię. Tę współpracę oceniam bardzo dobrze. Moim zdaniem Stalprodukt na rynku jest oceniany pozytywnie, tak samo oceniam wszystkie przejęcia przeprowadzone przez tę firmę. Przejmowane przez Stalprodukt firmy dalej istnieją, współpraca ze związkami układa się dobrze, nie było żadnych rewolucji związanych ze strategią tych firm, ale także żadnych rewolucji w sprawach zatrudnieniowych. Wydaje mi się, że nie ma podstaw podejrzewać, że w naszym przypadku będzie inaczej. Dla mnie najważniejsze jest to, aby z nowym właścicielem jak najszybciej przeanalizować wszystkie najistotniejsze elementy strategiczne firmy. Przy czym musimy mieć świadomość, że problemy o których mówimy są  fundamentalne, a strategia ZGH „Bolesław” jest trudna, bo jesteśmy w trudnym okresie.

Co stanie się ze spółkami-córkami po prywatyzacji?

Stalprodukt, kupując ponad 86% akcji  ZGH „Bolesław” kupuje całą grupę kapitałową, czyli spółki zależne będą dalej spółkami ZGH „Bolesław”, ale własnością Stalproduktu. Ich dalszy los zależy od tego, jaką strategię wypracujemy względem tych spółek. Trzeba mieć świadomość, że niezależnie od toczącego się procesu prywatyzacyjnego, sami opracowaliśmy koncepcję dalszego funkcjonowania grupy, mamy własne spojrzenie na spółki zależne i własne propozycje względem nich. Zawsze, po kilku latach funkcjonowania spółek w danej strukturze należy przeprowadzić weryfikację i sprawdzić, czy wszystko jest dobrze. Jeżeli Stalprodukt nasze spojrzenie zaakceptuje, to będziemy realizować wspólnie nasze pomysły.

Można wiedzieć, jakie to pomysły?

Nie wykluczamy, że któreś spółki się połączą. Zostanie dokonana optymalizacja zatrudnienia, zarządu i wspólnych kosztów. Już teraz jest odczuwalny efekt funkcjonowania spółek związany z kosztami, wynagrodzeniami czy inwestycjami realizowanymi w spółkach w porównaniu z „matką”. Dodatkowo spółki oceniane są w aspekcie wyjścia na rynek z usługami. Bo to świadczy o tym, czy poradzą sobie na rynku nawet bez ZGH „Bolesław”. Muszę zaznaczyć, że prywatyzacja nie ma z tym nic wspólnego.

Czy wiadomo już, za jaką kwotę zostaną sprzedane ZGH „Bolesław”?

Nie znam kwoty. Ja w rozmowach nie uczestniczyłem, bo nie jestem stroną w tej sprawie. Negocjował Skarb Państwa z pomocą doradcy prywatyzacyjnego. Sam jestem ciekawy kwoty.

W takim razie, na ile szacujecie Państwo wartość swojego zakładu?

Trudno mi powiedzieć, bo trzeba mieć świadomość, że nasza wycena jest subiektywna i emocjonalna – dla nas ten majątek, który mamy, jest warty dużo. Na pewno, wykonując wycenę metodą majątkową, mogłoby się okazać, że trzeba dużo pieniędzy wydać, żeby odtworzyć go, nawet uwzględniając upływ czasu i amortyzację tego majątku. Ale najczęściej, kupujący wyceniają metodą dochodową, czyli określają pieniądze jakie ta firma może generować. My nigdy nie robiliśmy wyceny ZGH „Bolesław” i zdajemy się na doświadczenie ministerstwa i doradcy prywatyzacyjnego.

Część udziałów dalej pozostanie w rękach pracowników. Co to oznacza?

Od momentu podpisania umowy liczony jest czas, w którym pracownicy mogą odbierać akcje i do kiedy nie mogą ich sprzedać– to są dwie różne kwestie. Jest zamknięta lista osób, które prawo do akcji nabyły. W naszym przypadku jest to około 6 000 osób i są to pracownicy, emeryci i pracownicy spółek, którzy w ZGH przepracowali minimum 10 lat. Skarb Państwa będzie w ciągu dwóch lat, od momentu sprzedaży akcji spółki, podpisywał umowy z poszczególnymi osobami, które będą przejmowały te akcje. Od daty wydania tych akcji, pracownicy nie mogą ich sprzedać przez 2 lata, a zarząd przez 3 lata. Związkowcy będą między innymi w pakiecie socjalnym negocjować, żeby Stalprodukt odkupił te akcje od pracowników, którzy będą chcieli je sprzedać.

Wielu pracowników boi się o to, że nowy właściciel nie będzie zainteresowany ich usługami, w efekcie czego ludzie masowo stracą pracę. Wydaje mi się, że jest to największa obawa w świetle prywatyzacji zakładów. Czy te obawy są uzasadnione?

Według mnie te obawy są niesłuszne i to z dwóch powodów. Proszę pamiętać, że my w tym zakładzie rewolucję zatrudnieniową już zrobiliśmy. W ZGH „Bolesław” pracowało w przeszłości  ponad 5 tysięcy osób, a w tej chwili jest to niewiele ponad 1,7 tysiąca osób. Według mnie ten, kto pracuje w zakładzie jest dobry i jest potrzebny, więc prywatyzacji nie musi się bać. Żeby zakład mógł produkować, to ci ludzie muszą pracować. Nigdy nie można powiedzieć, że ta liczba to optimum. Zawsze te kilka procent można jeszcze próbować restrukturyzować i niezależnie od prywatyzacji i tak musielibyśmy to robić. Stąd też między innymi uruchomiony w sierpniu br. program dobrowolnych odejść pracowników, który nie ma nic wspólnego z prywatyzacją. Ponadto należy pamiętać, że jednym z elementów pakietu socjalnego jest gwarancja zatrudnienia. Dla mnie jednak ważniejsze jest coś innego: czy my w sytuacji gdy wyczerpuje się surowiec i ponosimy duże koszty prądu, jesteśmy w stanie zrobić tak, żeby ta praca nadal była. Bo jeżeli firma będzie miała kłopoty z tych powodów, to będzie to problem ekonomiczny, a nie prywatyzacyjny.

Jaką rolę w procesie prywatyzacyjnym będą miały związki zawodowe?

Rola związków jest bardzo duża, ale z racji specyfiki procesu, nie przeceniajmy tej roli. W przepisach jest zapis, że negocjuje się pakiet socjalny. Ewidentnie, wolą inwestora jest podpisanie pakietu. Związki będą negocjowały pakiet socjalny, ale trzeba mieć świadomość, że prywatyzacja nastąpi bez względu na to, czy się strony dogadają, czy nie. Moim zdaniem, ze strony inwestora jest duża wola do podpisania tego pakietu.

Pracownicy żalą się, że nie mają bieżących informacji z pierwszej ręki dotyczących prywatyzacji. Zawsze przy braku informacji pojawiają się różne spekulacje i różne scenariusze tego, co się może wydarzyć. Między innymi mówi się, że Stalprodukt zamknie kopalnię wcześniej niż to jest zakładane, a świadczenia socjalne zostaną drastycznie ograniczone. Czy rzeczywiście może tak być?

Ja, na naradach na bieżąco kadrę informuję o tym, co się dzieje w firmie. Ale muszę zaznaczyć, że nie biorę udziału w procesie prywatyzacyjnym. Stąd też trudno mi jest niektóre informacje przekazywać. Skoro w procesie nie uczestniczę, to nie chcę też być elementem tworzącym plotki. Wydaje mi się, że zgodnie z posiadaną wiedzą, informujemy kadrę na bieżąco. Jednak ze względu na to, że temat jest trudny i bardzo wrażliwy społecznie, tworzą się „legendy”. Są one czasem tak niestworzone, że  musiałbym co tydzień robić spotkania z załogą tylko po to, aby nieprawdziwe informacje dementować. Ja przekazuję fakty na odprawach oraz na spotkaniach ze związkami. Przekazuję je na tyle, na ile je znam lub mogę, bo proces prywatyzacyjny, ze względu na wrażliwość pewnych danych wymaga zachowania poufności. Wprawdzie do mnie „legendy” na temat prywatyzacji docierają, ale ze względu na ich absurdalność  nie widzę potrzeby ich dementowania.  

W czerwcu pracownicy bardzo solidarnie wyszli na ulicę, żeby walczyć o ulgi na prąd. Sprawa stanęła w miejscu, ale czy prywatyzacja będzie miała wpływ na stanowisko zarządu i pracowników w kwestii prądu?

Muszę powiedzieć, że byłem miło zaskoczony taką frekwencją i korzystając z okazji chciałem serdecznie podziękować wszystkim –  bez wyjątku. Jeżeli na hasło „prąd”, o którym ja mówię od kilku lat, cała załoga utożsamia się z firmą, wiedząc, że jest to element decydujący być może o jej dalszym funkcjonowaniu i ponad tysiąc osób bierze udział w manifestacji, to trzeba oddać honor i związkom zawodowym jako organizatorom i tym, którzy wzięli w niej udział. To było wyrazem poważnego traktowania problemów zakładowych i solidaryzowania się z zakładem w trudnej sytuacji. Natomiast przykre jest to, że żaden z elementów ulg do tej pory nie zafunkcjonował. Ciągle mamy składane deklaracje i zapewnienia o wprowadzeniu zmian w dziedzinie certyfikatów czy akcyzy. Póki, co działa zespół specjalnie powołany do opracowania systemowych rozwiązań. Ale dla mnie istotne są fakty. A fakty są takie, że trwa to ponad trzy lata i do tej pory problem nie został rozwiązany. Proces zmiany prawa trwa tak długo, że zmiany w kwestiach ulg na pewno nie nastąpią w przyszłym roku. Mimo deklaracji wielu polityków i posłów o pomocy w rozwiązaniu tego problemu do tej pory nie jest ta sprawa załatwiona. Moim zdaniem prywatyzacja nie zmieni naszego podejścia do tego problemu.

Część pracowników rozgląda się już za nową pracą i myśli nad przekwalifikowaniem się. Czy Pana zdaniem jest to rozsądne działanie, czy pośpiech nie jest tak bardzo wskazany?

Co do części hutniczej i spółek zależnych, naszą rolą jest tak zarządzać, żeby perspektywę miejsc pracy tam stworzyć. W części górniczej problem jest i kłamalibyśmy, gdybyśmy mówili, że problemu nie ma. W kopalni jest część górnicza i część przeróbki mechanicznej. Wydaje nam się, że przeróbka może funkcjonować dalej, przerabiając na przykład wtórnie odpady poflotacyjne i produkując koncentraty. Czyli problem bardziej dotyczy pracowników dołowych. My dzisiaj nie mamy żadnej ciekawej informacji dotyczącej odnalezienia nowych złóż. Wszystko wskazuje na to, że z końcem 2016 roku działalność wydobywcza powinna być zakończona. Później będzie okres likwidowania kopalni. Na pewno propozycja pracy przy likwidowaniu kopalni nie będzie dotyczyła wszystkich. My musimy przygotować rozwiązania, co już czynimy, żeby problem społeczny zminimalizować. U nas w ciągu roku około 80 górników odchodzi na emerytury. Z racji wydobycia, w to miejsce musimy przyjmować nowe osoby. Próbujemy stworzyć taki program, który umożliwi przyjmowanie nowych pracowników i jednocześnie zachęci do dalszej pracy tych, którzy uzyskali już świadczenia emerytalne. Dzięki temu młodzi nabędą doświadczenie zawodowe pod okiem doświadczonych, wykwalifikowanych pracowników. Ponadto, chcemy ruszyć z programem przekwalifikowania pracowników i zaproponować udział w kursach, które pomogą im znaleźć nową pracę. Jest też pomysł, żeby stworzyć firmę, która będzie świadczyć usługi na rzecz innych kopalń – moglibyśmy wówczas startować w przetargach na wykonawstwo robót górniczych. Spróbujemy też podpisać wstępne porozumienie z pobliskimi kopalniami, aby część wykwalifikowanych pracowników została przez nie zatrudniona. Dlatego też, ja na ich miejscu, z takimi decyzjami bym czekał.

Okoliczne kopalnie to w większości kopalnie węglowe. Specyfika pracy przy wydobyciu rudy jest inna niż przy wydobyciu węgla. Myśli Pan, że to nie będzie stanowiło problemu?

Wydaje mi się, że nie. Górnictwo jest górnictwem i część prac to roboty chodnikowe, podobne w każdej kopalni. Ja mówię na razie o hasłach i są one do doprecyzowania, ale to nie jest tak, że my nic nie będziemy robić i pracownicy zostaną pozostawieni sami sobie. Wyznaczamy na razie kierunki.

W kopalni pracowały i pracują firmy zewnętrzne, które świadczą usługi na rzecz ZGH „Bolesław”. Co się stanie z tymi firmami po prywatyzacji?

Są takie, które się na tyle wyspecjalizowały, że nie możemy z nich zrezygnować. Są również roboty inwestycyjne i im bliżej do końca kopalni, tym tych robót będzie mniej. Stąd też na firmy będzie trzeba spojrzeć analitycznie i stwierdzić, na ile będą potrzebne. Część będzie ograniczona, a część będzie pracowała jak dotąd.

Jak Pan myśli, co stanie się z obecnym zarządem i czy Pan nie boi się o utratę stanowiska?

Każdy właściciel ma prawo dobierać sobie skład osobowy. Odwołać prezesa można dość szybko i łatwo, dlatego nigdy nie można być pewnym co do zachowania stanowiska. Taką samą niepewność miałem do tej pory, kiedy właścicielem był Skarb Państwa. Ale z drugiej strony, my ten zakład znamy w szczegółach, my tworzyliśmy przez ostatnie lata strategię, jesteśmy elastyczni co do korekty tej strategii. I to jest naszą niepodważalną wartością. W imieniu swoim i pozostałych członków zarządu powiedziałbym: liczymy na to, że dalej będziemy zarządem w takim samym składzie, ale to jest w gestii właściciela.

Dziękuję Panu bardzo.

Dziękuję Pani.