Wolbrom
Wolbromscy radni przychylili się do wniosków mieszkańców i zdecydowali na ostatniej sesji o nadaniu nazw czterem rondom, które powstały w przebiegu użytkowanej już części obwodnicy Wolbromia. Nazwy nawiązują do ważnych dla lokalnej społeczności i historii postaci związanych w różny sposób z Ziemią Wolbromską, o czym warto szerzej przypomnieć przy tej okazji.
Pierwsze od strony Brzozówki rondo zostało nazwane (jako jedyne bez większej dyskusji i jednomyślnie) ku pamięci związanego z Wolbromiem – o czym zapewne wciąż wie niewielu – 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Orędownikiem nadania tej nazwy był pasjonat historii Stanisław Osmenda, który dzięki licznym publikacjom od lat popularyzuje wiedzę o lokalnych wydarzeniach, istotnych dla historii naszego kraju. Stanisław Osmenda był również inicjatorem niedawno ukończonego odnowienia, a właściwie budowy na wolbromskim cmentarzu nowego nagrobka ułana z tego pułku, rotmistrza Michała Dziewanowskiego.
Wracając jednak do rzeczonego pułku: Rada Regencyjna wydała decyzję o utworzeniu nowych formacji odradzającego się wojska polskiego u schyłku I wojny światowej. Wolbrom był jednym z ważnych miejsc formowania się oddziałów utworzonego 4 listopada 1918 r. 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Na bazie stacjonującego w wolbromskiej Fabryce Wyrobów Gumowych zapasowego 2 pułku ułanów austriackich utworzony został 3 szwadron pułku pod dowództwem rtm. Jerzego Bardzińskiego. Od 17 listopada 1918 r. dowództwo i sztab 1 Pułku Ułanów Krechowieckich mieściło się w dworze Lucyny i Bogumiła Nowakowskich w Wolbromiu. Wybór Wolbromia, jako miejsca organizacji 1 pułku nie był przypadkowy. Zdecydowało o tym dogodne położenie miasta, przejęcie przez żołnierzy zgromadzonych w Wolbromiu zapasów wojskowych pozostawionych przez wojsko austriackie, a także patriotyczna postawa mieszków Wolbromia oraz właścicieli okolicznych majątków, którzy zapewniali wojsku niezbędne wyposażenie, szczególnie konie. 1 Pułk Ułanów Krechowieckich brał udział, m.in. w walkach o Lwów w czasie wojny polsko-ukraińskiej 1918-1919 oraz w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r.
Drugie w kolejności przebiegu obwodnicy rondo otrzyma za patrona Władysława Wołkowskiego. Ten znakomity, dobrze znany w powiecie olkuskim artysta i architekt wnętrz urodził się bowiem 25 maja 1902 r. w… Sulisławicach, niewielkiej miejscowości w gminie Wolbrom (chociaż dawniej był to powiat miechowski i w notkach biograficznych przeczytamy raczej taką informację). Specjalizował się w tworzeniu mebli z naturalnych materiałów: wikliny, trzciny, sznura, lnu, metalu. W swoich pracach inspirował się sztuką ludową oraz polską historią i tradycją. Kształcił się w Szkole Rzemiosł Budowlanych w Kazimierzu Dolnym, w Szkole Instruktorów Przemysłu Ludowego w Warszawie oraz na Wydziale Malarstwa i Wydziale Architektury Wnętrz Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie. Od 1945 r. rozpoczął wieloletnią współpracę z Biurem Nadzoru Estetyki Produkcji, Cepelią i Przedsiębiorstwem Wystaw i Targów Zagranicznych. Został także mianowany naczelnikiem Departamentu Kształcenia Artystycznego w Ministerstwie Kultury i Sztuki. Prowadził zajęcia w pracowni rzemiosła w Zakładzie dla Ociemniałych w Laskach.
Kolekcje mebli Władysława Wołkowskiego oraz inne jego prace pokazywane były na licznych wystawach w kraju (można je zobaczyć na wystawie stałej w Olkuszu) i za granicą. W 1937 r. uczestniczył w tworzeniu polskiego pawilonu na Wystawę Światową w Paryżu „Sztuka i technika w życiu współczesnym”, na której otrzymał złoty medal. W 1939 r. otrzymał wyróżnienie na Targach Światowych w Nowym Jorku, a w 1957 r. I nagrodę na II Ogólnopolskiej Wystawie Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej w warszawskiej Zachęcie. W 1957 r. zaprojektował komplet mebli na zamówienie dworu królewskiego Belgii. Artysta zmarł 16 maja 1986 r. w Warszawie.
Rondo trzecie będzie nosiło imię Petera Westena (1875-1934). Jak wiadomo dość powszechnie, ten austriacki przemysłowiec na początku XX w. był motorem industrializacji powiatu olkuskiego. W 1907 r. Peter Westen otworzył fabrykę pod nazwą Olkuskie Towarzystwo Akcyjne Przemysłu Żelazno-Metalowego w Olkuszu, a w 1908 r., pod nazwą Ideal, powstał jej oddział w Wolbromiu. Produkowano tu wyroby metalowe, m.in. bańki na mleko, wiadra, miski i garnki. W 1912 r., ze względu na problemy z dostawą gumowych uszczelek, Peter Westen otworzył samodzielny zakład pod nazwą Wolbromska Fabryka Wyrobów Gumowych Spółka Akcyjna w Wolbromiu. Oprócz rozwoju samego przemysłu, dla Petera Westena były także ważne kwestie socjalne oraz zapewnienie na odpowiednim poziomie warunków życia pracowników oraz ich rodzin.
Czwarte rondo, przy drodze wojewódzkiej na Kraków, będzie upamiętniać postaci założycieli Wolbromia, krakowskich mieszczan, przyrodnich braci Wolwrama i Hilarego. Na początku XIV wieku otrzymali oni od króla polskiego Władysława I Łokietka przywileje, które pozwoliły na kolonizację niezasiedlonych dotychczas terenów, stanowiących obecnie część gminy Wolbrom. W 1311 r. przyznano im prawo karczunku lasów wsi Dłużec, a w 1323 r. prawo karczunku lasów wsi Łobzów, a sami zostali ich sołtysami. W 1327 r. Wolwram i Hilary na gruntach należących do wsi Dłużec i Łobzów otrzymali prawo karczunku lasu królewskiego, w celu założenia nowej wsi Wolbrom. Kilka lat później, najprawdopodobniej jeszcze za życia króla Władysława I Łokietka, Wolbrom otrzymał przywilej lokacji na prawie magdeburskim, stając się miastem królewskim. Sam dokument lokacyjny, czyli kontrakt pomiędzy pakującym władcą a zasadźcą, nie przetrwał do naszych czasów. Wolwram został pierwszym wójtem Wolbromia, a po jego śmierci utrwaliła się obowiązująca do dziś nazwa miasta.
Ciekawostką jest zaproponowany przez radnych zapis imienia Wolwrama, którego wcześniej zapisywano jako Wolframa. Jak informuje radny Radosław Kuś pisownia w nowej wersji znajduje się w opracowywanym obecnie przez Polską Akademię Nauk Słowniku Historyczno-Geograficznym Ziem Polskich w Średniowieczu. Różnica pomiędzy powszechnie znanym nam imieniem Wolfram, a obecnie używanym w literaturze naukowej Wolwram, wynika z tłumaczeń i stosowanych w przeszłości zapisów fonetycznych języka łacińskiego/niemieckiego na język polski.
W dokumencie źródłowym czytamy; „W 1327 Władysław Łok. nadaje br. Wolwramowi i Hilaremu sołtysom z Dłużca las królewski należący do [wsi] Dłużec (…) w celu lokacji na pr. niem. czyli frankońskim wsi [Wolbrom]1″. „1 Dokument ten został błędnie zrejestowany i zamieszczony pod mylną datą [1321] w Lustracji woj. krak. z 1660 r., a następnie w tej formie opublikowany przez S. Kurasia. Prawidłowy tekst opublikował S. Kuraś po odnalezieniu kopii.” Z zapisu tego wynika że w 2027 r. będziemy obchodzić okrągłą 700. rocznicę powstania Wolbromia…
Czyje imię przyjmie kolejne planowane rondo w przebiegu obwodnicy? Najpierw musimy doczekać się jego budowy.
