Edukacja ekologiczna wciąż potrzebna

Z przedstawionej ostatnio analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Miasta i Gminy Wolbrom za rok 2015 wynika, że chociaż system zasadniczo funkcjonuje prawidłowo, to wciąż nie udało się zwalczyć negatywnych zjawisk, które miały zniknąć w wyniku wprowadzonych w roku 2013 zmian ustawowych. Nadal znaczna część odpadów usuwana jest nielegalnie, m. in. na dzikie wysypiska, które rosną w lasach i na polach jak grzyby po deszczu. Jednocześnie gmina – choć założenia są inne – wciąż sporo dopłaca do funkcjonowania systemu.

Roczna analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Wolbrom za rok 2015 została sporządzona w celu weryfikacji możliwości technicznych i organizacyjnych gminy, zmierzających do stworzenia systemu efektywnego ekonomicznie i skutecznego. Z raportu wynika, że nadal nie udało się wykluczyć największych patologii w zakresie bezpiecznego usuwania odpadów, a niektórzy mieszkańcy wciąż nie rozumieją, że działając nielegalnie szkodzą najbardziej sobie samym.

Liczba osób realnie zamieszkujących w domostwach na terenie gminy i przyczyniających się do wytwarzania odpadów komunalnych jest możliwa do ustalenia wyłącznie na podstawie złożonych przez mieszkańców deklaracji. Zdarza się bowiem, że w gospodarstwach mieszkają osoby niezameldowane i odwrotnie – posiadający stały meldunek mieszkańcy przebywają okresowo w innych miejscach. Na ostatni dzień grudnia 2015 r. było to 21.189 osób. Wśród nich 19.799 mieszkańców zadeklarowało zbieranie odpadów w sposób selektywny. Segregować śmieci nie chce oficjalnie 1.390 osób, które ponoszą w związku z tym  dwukrotnie wyższe koszty odbioru śmieci komunalnych.

Jak czytamy w raporcie, w ubiegłym roku usługę odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych z terenu gminy Wolbrom wykonywała  firma ZGK Bolesław, wyłoniona w drodze przetargu. Na sumę kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi na terenie gminy w 2015 roku złożyły się: kwota za profesjonalny odbiór, wywóz i zagospodarowanie odpadów – 1.875.456,00 zł, obsługa Punktu Selektywnej Zbiórki Opadów Komunalnych, działającego przy ul. 1 Maja – 59 45 tys. zł oraz kosztów administracyjnych, wyliczonych na 63.233,55 zł. Razem jest to kwota 1.983.689,55 zł. System z zasady powinien być skonstruowany w taki sposób, aby się bilansował, czyli żeby gmina nie musiała do niego dopłacać z budżetu. Niestety, w roku 2015, w którym nie podwyższono cen wywozu śmieci w stosunku do wcześniejszego okresu rozliczeniowego (kiedy zanotowano niewielką nadwyżkę) to się nie udało, bowiem wpływy z tytułu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi wyniosły tylko 1.777.560,00 zł. Wykazane w analizie zaległości z tytułu opłat od mieszkańców za gospodarowanie odpadami komunalnymi, narastające od początku działania systemu, czyli od 1 lipca 2013 r., wynoszą obecnie 84.032,03 zł, co i tak nie wystarczyłoby na pokrycie różnicy, wynoszącej ponad 206 tys. zł. Istotne jest również to, że koszty oczyszczania miasta (np. śmieci z ulicznych koszy) oraz usuwania nielegalnych wysypisk są poza systemem i pokrywane są osobno z budżetu gminy.

W celu uszczelnienia systemu  prowadzone są kontrole i postępowania egzekucyjne. Dotyczą one zarówno usuwania odpadów komunalnych, jak i nieczystości płynnych z miejsc, gdzie nie funkcjonuje dotąd kanalizacja. W 2015 roku na terenie gminy Wolbrom Straż Miejska stwierdziła tylko 10 przypadków braku posiadania przez właścicieli nieruchomości umowy na pozbywanie się z ich terenu nieczystości ciekłych. To bardzo mało, wziąwszy pod uwagę skalę obserwowanego dość powszechnie problemu opróżniania szamb w miejsca niedozwolone: na pola, a nawet do rowów przydrożnych, zwłaszcza przy okazji obfitszych opadów deszczu. Wobec sprawców tego typu wykroczeń stosowane są sankcje, wynikające z obowiązujących przepisów prawa, jak się wydaje wciąż zbyt mało dotkliwe, aby całkowicie uciąć proceder.

Chociaż na terenie gminy teoretycznie wszystkie gospodarstwa wyposażone są w kontenery i pojemniki na odpady komunalne, a firma wybrana przez gminę wywozi każdą ich ilość, nie udało się też ograniczyć dzikich wysypisk. Powstał pomysł, aby do systemu włączyć podmioty prowadzące działalność gospodarczą, co zostało usankcjonowane stosowną uchwałą podczas  XIX sesji Rady Miejskiej w Wolbromiu 26 stycznia 2016 r. Dzięki temu od 1 czerwca 2016 r. jednolitym systemem gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Wolbrom, na podobnych zasadach jakie dotąd obowiązywały gospodarstwa domowe, objęte zostaną podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Część przedsiębiorców narzeka, że monopol gminy, eliminując konkurencję firm wywożących dotąd ich odpady komunalne, spowoduje wzrost kosztów ich usuwania. Niestety, zgodnie z przyjętym prawem wszyscy muszą się podporządkować nowym zasadom.

Mimo występowania zjawisk negatywnych autorzy analizy stwierdzają, że system gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Wolbrom funkcjonuje prawidłowo i przynosi oczekiwane rezultaty, co obrazują osiągane przez gminę poziomy recyklingu i przygotowania do ponownego użycia tworzyw sztucznych, papieru i szkła. Przyznają jednak, że konieczne jest prowadzenie ciągłej i systematycznej edukacji ekologicznej, która pomoże uświadomić mieszkańcom problemy i konsekwencje wynikające z niewłaściwego postępowania z odpadami, a także skierowanie uwagi na właściwą segregację.