Które samorządy najwięcej wydają na inwestycje?

– Wygląda na to, że największy dołek jest już za nami. Po rekordowo słabym 2016 roku wydatki inwestycyjne wyraźnie wzrosły, choć i tak są wciąż wyraźnie niższe niż w latach 2014–2015, nie mówiąc o najlepszym jak dotąd okresie 2009–2010 – tak samorządowy ranking „Liderzy inwestycji 2015 – 2017” oceniają jego autorzy prof. Paweł Swianiewicz i Julita Łukomska. Gdzie ulokowały się nasze samorządy pod względem wydatków inwestycyjnych?

Dla potrzeb rankingu wzięto pod uwagę całość wydatków inwestycyjnych w trzech latach (2015 – 17). Autorzy zestawienia zaznaczają, że starają się uwzględniać także wydatki ponoszone ze środków własnych przez spółki komunalne (do miasta na prawach powiatu i miast powiatowych rozsyłane są ankiety, ze względów logistycznych nie jest to możliwe w przypadku mniejszych miast). W rankingu nie ujęto wydatków spółek komunalnych w przypadku miast powiatowych z uwagi na niski odzew (niespełna 15 proc. odpowiedzi). Ranking autorstwa prof. nauk ekonomicznych i kierownik Zakładu Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego Pawła Swianiewicza oraz adiunkt Julita Łukomska, opublikowało czasopismo samorządowe „Wspólnota”.

Pamiętając o tym, że jesteśmy w środku najhojniejszego dla Polski i naszych samorządów budżetu
Unii Europejskiej, dotychczasowa wielkość zrealizowanych projektów inwestycyjnych może nieco rozczarowywać. Bo przecież wydatki majątkowe samorządów są bardzo mocno powiązane z cyklem finansowania z funduszy unijnych programów operacyjnych, a wielkość dotacji z tego źródła w niektórych latach sięgała 1/3 całości wydatków inwestycyjnych.

Twórcy zestawienia przypominają, że kilkanaście lat temu koncentrowali się na inwestycjach w infrastrukturę techniczną uznając, że to one najbardziej przekładają się na rozwój lokalny.  – Ale sytuacja się zmieniła. Po pierwsze, podstawowe potrzeby infrastrukturalne w wielu gminach zostały zaspokojone i można było zająć się zaniedbaniami w innych dziedzinach. Po drugie, zmieniają się warunki, w jakich działają samorządy, w efekcie potrzeby inwestycyjne ewoluują. Na przykład starzenie się społeczeństwa może powodować, że – jak powiedział jeden z samorządowców – być może bardziej niż nowych dróg będziemy wkrótce potrzebować nowych domów pomocy społecznej. Po trzecie, większą popularność zdobywały koncepcje naukowe
wskazujące na znaczenie dla rozwoju gospodarczego innych niż twarda infrastruktura inwestycji – w dziedzinie edukacji, kultury, rozrywki, sportu – uważa prof. Paweł Swianiewicz. Dlatego tez w rankingu brano pod uwagę wszystkie projekty realizowane przez samorządy.

Jakich przedsięwzięć w minionych trzech latach było najwięcej? W województwach i powiatach są to przede wszystkim inwestycje transportowe. W pierwszym przypadku prawie 1/5 wydatków w tej kategorii odnosi się do kolei). -W powiatach znaczący udział mają jeszcze inwestycje oświatowe, a w województwach – związane z rolnictwem. Zwiększanie się udziału inwestycji transportowych obserwujemy także w miastach na prawach powiatu i w gminach (choć w przypadku dużych miast udział ten był najwyższy w 2016 roku, a w 2017 nieco się zmniejszył, ale w dłuższej perspektywie tendencja jest jednoznacznie wzrostowa). W gminach przez wiele lat dominowały inwestycje w gospodarkę komunalną (wliczając w to wydatki na infrastrukturę wiejską). Ale w ostatnich latach wyraźnie zdystansowały je przez projekty transportowe. Trzeba jednak pamiętać, że dane budżetowe mogą być w tym zakresie nieco mylące. Znaczna część inwestycji w gospodarkę komunalną, zwłaszcza w największych miastach, bywa prowadzona przez spółki komunalne. Stąd udział inwestycji związanych z gospodarką wodnościekową, gospodarką odpadami czy ciepłownictwem jest w danych budżetowych niższy, niż to wynika z ich rzeczywistej wagi dla strategii rozwojowych samorządów. Nadal znaczącą część stanowią inwestycje w infrastrukturę sportową i rekreacyjną, choć szczyt ich popularności przypadł kilka lat temu – czytamy w opisie rankingu.

Ile inwestują nasze samorządy?

Wśród województw Małopolska plasuje się na 9. miejscu z wynikiem 139,71 zł średnich wydatków inwestycyjnych na mieszkańca (w poprzedniej edycji za lata 2014 – 2016 była na 11. miejscu). Liderem jest województwo podlaskie (255,54 zł), a zestawienie zamyka województwo łódzkie (71,27 zł).
Najwyższe średnie wydatki w kategorii miast wojewódzkich zanotował Kraków (1778,10 zł). Ostatnie miejsce zajmuje Gorzów Wielkopolski (813,04 zł).
W kategorii powiatów ponownie najlepiej wyda przasnyski (woj. mazowieckie) z wynikiem 504,30 zł. Powiat olkuski uplasował się na 288. lokacie (62,46 zł), w poprzedniej edycji był na 297. miejscu. Sąsiedni powiat chrzanowski zajął 242. miejsce (92,57 zł), miechowski 84. miejsce (167,41 zł), a oświęcimski 56. miejsce (190,38 zł). Na ostatniej, 314. lokacie znalazł się powiat górowski z woj. dolnośląskiego (15,98 zł).

Wysokie Mazowieckie (woj. podlaskie) – to lider wśród miast powiatowych (1503,02 zł). Olkusz zajął 251. pozycję (w poprzednim rankingu 2014 – 2016 był 241.), notując średnie wydatki inwestycyjne na mieszkańca na poziomie 199,91 zł. Wyżej znalazły się: Oświęcim (11. miejsce; 950,04 zł), Miechów (77. miejsce; 548,53 zł) i Chrzanów (210. miejsce; 309,20 zł). Zestawienie na 267. miejscu zamykają podlaskie Sejny (9,99 zł).

W kategorii pozostałych miast Wolbrom uplasował się na 178. lokacie z wynikiem 618,96 zł (poprzednio był na 308. miejscu). 424,59 zł – to średnie wydatki inwestycyjne na mieszkańca Bukowna, które jest na 333. pozycji (wcześniej 215. miejsce). Pierwsze i ostatnie lokaty należą do miast z województwa zachodniopomorskiego: Dziwnowa (4502,43 zł) i Dobrej (25,58 zł; 590. miejsce).

Wśród gmin wiejskich niekwestionowanym liderem jest łódzki Kleszczów (12 860,62 zł). Bolesław uplasował się na 1006. pozycji z wydatkami inwestycyjnymi „na głowę” w wysokości 407,07 zł (w rankingu za lata 2014 – 2016 był na 929. miejscu). Na 1027. lokacie znalazł się Trzyciąż (400,09 zł), który wcześniej zajmował 1006. miejsce. Klucze zajęły 1348. miejsce (265,80 zł), poprzednio były na 1472. lokacie. Ostatnia (1555. miejsce) jest mazowiecka Olszanka (28,38 zł).

Fot. pixabay.com