Jak co roku przed uroczystością Wszystkich Świętych mieszkańcy Kalisia sprzątali wspólnie stary cmentarz na Sosnówce – Ogonowie. Tradycję porządkowania nekropolii, która kilka lat temu została włączona do małopolskiego „Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej”, rozpoczęły członkinie Koła Gospodyń Wiejskich z Kalisia, przyczyniając się w ten sposób do przekazywania pamięci o wydarzeniach „wielkiej wojny” młodemu pokoleniu.
Cmentarz wojenny Ogonów w Kalisiu, tzw. „Sosnówka”, położony jest wśród drzew, nieopodal linii kolejowej. Większość grobów jest nieoznaczona, pagórki większości mogił ledwie znaczą się nad powierzchnią leśnego terenu. Jak wspominają najstarsi mieszkańcy, kiedyś nekropolia była dużo większa, a dziś drewniany płot otacza tylko jego część. Cmentarz powstał w 1918 r. na terenie dawnej osady młyńskiej Ogonów. Przeniesiono tu wówczas min. szczątki z cmentarza położonego na południe od Wolbromia koło kapliczki w rejonie obecnej ul. Łukasińskiego oraz z cmentarza znajdującego się na wschód od dworca w pobliżu dawnej Fabryki Wyrobów Gumowych. Według danych z dokumentu sporządzonego przez austriackie władze wojskowe w 1918 r. pochowano tu 855 żołnierzy obu armii w 14 grobach zbiorowych i 79 pojedynczych (polskie źródło z 1939 r. podaje liczbę 815 pochowanych żołnierzy). Inne przekazy mówią nawet o około 1600 pochowanych osób: żołnierzy obu walczących armii, poległych w okolicach Wolbromia i przeniesionych tu z innych doraźnych miejsc pochówku po kolejnych wojennych potyczkach oraz osób cywilnych, które zginęły podczas I wojny światowej.
Element centralny dzisiejszej nekropolii stanowi betonowy cokół z płytą pamiątkową, na której znajduje się napis trochę nie pasujący do historycznych ustaleń związanych z tutejszymi pochówkami: „CNOCIE ŻOŁNIERSKIEJ – POTOMNI. TU SPOCZYWAJĄ ŻOŁNIERZE POLSCY POLEGLI ZA OJCZYZNĘ W LATACH 1914 – 1918”.
W latach 1991-1992 wykonano ogrodzenie cmentarza oraz płytę z napisem. W 2009 r. cmentarz został uporządkowany i opisany przez Towarzystwo Jurajskie. W tym samym roku osiem województw przystąpiło do realizacji wspólnego projektu pn. „Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej”, mającego na celu wykreowanie i promocję nowej atrakcji turystycznej o znaczeniu ogólnopolskim oraz wykorzystanie do celów turystycznych zachowanych miejsc walki, obiektów i materialnych śladów I wojny światowej na ziemiach polskich. W szerszym kontekście projekt miał również przyczynić się do przywrócenia właściwej rangi działaniom wojennym i wydarzeniom, jakie rozegrały się na Froncie Wschodnim podczas „wielkiej wojny”, których znaczenie dla Europy było równorzędne tym rozgrywającym się na Froncie Zachodnim. Powstanie Szlaku było też jednym z elementów uświetnienia 100 rocznicy wybuchu I wojny światowej. Cmentarz „Sosnówka” został włączony do małopolskiego odcinka „Szlaku Frontu Wschodniego I wojny światowej”, jako jeden z 400 ważniejszych małopolskich cmentarzy wojennych.
Dziś, powstała wtedy specjalna aplikacja internetowa, będąca swoistym przewodnikiem po szlaku już nie funkcjonuje. Dbałość o wojenny cmentarz i pamięć o poległych kultywuje lokalna społeczność, która dzięki aktywnym członkiniom Koła Gospodyń Wiejskich z Kalisia, zgodnie z polską tradycją, co roku przed obchodami święta zmarłych zbiera się, by posprzątać mogiły i zapalić światełka pamięci poległych.
Fot. Aneta Przyjemska, Koło Gospodyń Wiejskich w Kalisiu
