Tłusty Czwartek przypada zawsze na tydzień przed otwierającą Wielki Post Środą Popielcową, czyli na 52 dni przed Wielką Niedzielą. W 2020 roku zajadamy się pączkami 20 lutego, a dzień wcześniej – w środowe popołudnie – pączki, faworki i chrusty królowały w wolbromskim Domu Kultury, gdzie rozstrzygnięto drugą edycję konkursu „Zgodnie z Tradycją” na najlepsze tłustoczwartkowe przysmaki.
Historia Tłustego Czwartku sięga pogaństwa. W tym dniu świętowano odejście zimy oraz nadejście przedwiośnia. Podczas organizowanych z tej okazji uczt jedzono tłuste potrawy – przede wszystkim różnego rodzaju mięsiwa zapijane winem i przegryzane pączkami. Przekąska ta różniła się jednak znacznie od współczesnej, bowiem dawne pączki przygotowywano z ciasta chlebowego i nadziewano… słoniną.
Zwyczaj jedzenia pączków w wersji słodkiej pojawił się w Polsce w Tłusty Czwartek około XVI wieku, ale wciąż nie były to słodycze identyczne ze współczesnymi. Do środka niektórych z nich wkładano mały orzech lub migdał, a ten, kto trafił na taki szczęśliwy pączek, miał cieszyć się dostatkiem i powodzeniem.
Obecnie w Tłusty Czwartek je się zwyczajowo pieczone w tłuszczu pączki, oponki, faworki oraz chrusty. Wedle tradycji, w tym dniu dozwolone jest nieograniczone objadanie się słodkimi i tłustymi przysmakami, a każdy, kto pączka nie skosztuje, będzie musiał liczyć się z brakiem szczęścia na dalszą część roku. Tradycyjne pączki mogą być nadziewane różnorodnymi powidłami, czekoladą, a nawet bitą śmietaną, ale najlepsze zawierają nadzienie z marmolady różanej. Mogą być posypane cukrem pudrem, polane czekoladą lub lukrem – nic tylko tyć!
Podczas tłustoczwartkowej rozpusty na stołach w wolbromskim DK pojawiły się bardzo różne wariacje na temat pączków i faworków, przygotowane przez panie z 10 kół gospodyń wiejskich z 9 sołectw gminy Wolbrom: KGW Kaliś, KGW Kąpiele Wielkie, KGW Zarzecze, KGW Kąpiołki, KGW Dłużec, KGW Chrząstowice, KGW Strzegowa, KGW Wierzchowisko oraz KGW Sulisławice i Koło Gospodyń i Gospodarzy z Sulisławic. Obok tradycyjnych, nadziewanych różnościami, pieczonych i smażonych pączków, smakosze mogli spróbować pączków ziemniaczanych i serowych, prażonych, a także lanych faworków, kilku wersji chrustów, oponek, donatów, itd., aż ślinka cieknie…
Komisja oceniająca przysmaki nie zdecydowała się wybierać najlepszych smakołyków – wszystkie były znakomite, więc zasłużone nagrody powędrowały do wszystkich uczestników konkursu.
Dla naszych czytelników natomiast zdobyliśmy kilka oryginalnych przepisów, którymi podzieliły się z nami gospodynie z Kalisia:
Pączki parzone
200 g mąki pszennej
100 g masła
250 ml wody
4 jajka
szczypta soli
olej do smażenia
Na glazurę lukrową:
200 g cukru pudru
1 łyżka soku z cytryny
2-3 łyżki gorącej wody
W garnku zagotować szklankę wody z masłem i szczyptą soli. Zmniejszyć ogień i na wrzątek jednym ruchem wsypać przesianą mąkę, cały czas energicznie mieszając. Ucierać ciasto, aż będzie gładkie i zacznie odstawać od ścianek garnka. Ostudzić.
Ciasto przełożyć do misy miksera i zmiksować z wbijanymi kolejno jajkami. Przełożyć do szprycy cukierniczej. Z papieru pergaminowego wyciąć kwadraty o boku około 10 cm, posmarować je olejem. Na każdy wycisnąć kółka ciasta o średnicy 6 – 7 cm (można też najpierw wyłożyć je na papier, a potem wyciąć – jest chyba szybciej.
Lany chrust
Składniki:
1,5 szklanki mąki pszennej tortowej
3 średnie jajka
3/4 szklanki mleka
2 łyżeczki proszku do pieczenia
2 łyżki spirytusu
Dodatkowo do chrustu:
dobrej jakości szeroka patelnia lub garnek, cedzak lub szczypce, rękaw cukierniczy, minimum 400 ml oleju roślinnego do smażenia, ręcznik papierowy do odsączenia nadmiaru tłuszczy, cukier puder do posypania chrustu.
Szklanka ma u mnie pojemność 250 ml.
Mleko oraz jajka powinny mieć temperaturę pomieszczenia – minimum 20 stopni.
Wykonanie:
Do miski wsyp 1,5 szklanki mąki. Wbij 3 średnie jajka i wlej 3/4 szklanki mleka. Całość dobrze i dokładnie wymieszaj (mikserem, trzepaczką lub łyżką). Dodaj dwie łyżki spirytusu rektyfikowanego (może być też mocna wódka). Na koniec dodaj również 2 łyżeczki proszku do pieczenia. Wymieszaj ciasto, by było gładkie i lejące.
Przygotuj szeroką patelnię lub garnek. Wlej olej. Ustaw średnią moc palnika i czekaj, aż ojej będzie wystarczająco nagrzany, by smażyć chrust. Do chrustu lanego nie wlewam więcej niż 4 cm oleju (głębokość). Możesz wlać odrobinę ciasta, by sprawdzić czy olej jest wystarczająco nagrzany. Ciasto od razu powinno zacząć skwierczeć.
Pączki ziemniaczane
Składniki:
1/2 kg ugotowanych ziemniaków
1/2 kg mąki
2 jajka
1/4 szkl cukru
1/4 margaryny w temp pokojowej
1 łyżka octu
5 dag drożdży
olej do głębokiego smażenia
cukier puder
Sposób przygotowania:
Ziemniaki zmielić. Drożdże rozpuścić z częścią cukru i łyżką mleka. Do ziemniaków dodajemy margarynę, drożdże, cukier, jajka, mąkę i ocet. Wyrabiamy gładkie ciasto, przykrywamy ściereczką i odstawiamy w ciepłe miejsce do wyrośnięcia.
Ciasto rozwałkujemy na grubość ok 2 cm i literatką wycinamy kółka. Zostawiamy jeszcze na ok 10 min. do wyrośnięcia. Smażymy z obu stron na złotobrązowy kolor. Odsączamy na ręczniku papierowym z nadmiaru tłuszczu i posypujemy cukrem pudrem.
Porada: pączki można też wykrawać szklanką, na środek nakładać marmoladę i zlepiać jak tradycyjne pączki.
