PRL w oczach olkuskiej młodzieży

Dla młodych Polaków urodzonych niedługo przed zmianą ustroju lub tuż po niej PRL to zamierzchła przeszłość, o której dowiadują się z lekcji historii i WOS-u, książek, filmów i od rodziców. A co o czasach PRL-u sądzą młodzi olkuszanie? Postanowiliśmy sprawdzić to u źródła za pomocą internetowej ankiety, skierowanej głównie do osób urodzonych po 1989 roku.

Jak olkuska młodzież ocenia okres PRL z historycznego punktu widzenia? PRL to państwo wielu ograniczeń, które bardzo utrudniały życie – tak uważa niespełna 50% ankietowanych. Jedna trzecia badanych jest jednak bardziej wyrozumiała. Dla 33% respondentów trudno jest jednoznacznie ocenić tamten okres, gdyż każdy ustrój ma swoje wady i zalety. Dla niespełna 10% życie zwykłego obywatela w tamtych czasach było łatwiejsze niż dziś, a niecałe 8% badanych nie ma zdania na ten temat.

„Wyniki ankiety nie dają – moim zdaniem – jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak młodzież ocenia czasy PRL. Młode osoby nie pamiętają tamtej epoki, więc wiedzę czerpią bądź z historycznych publikacji bądź z opowieści swoich rodziców czy dziadków. Często procent pozytywnych czy negatywnych ocen pokrywa się z procentowym poparciem dla konkretnych partii politycznych, co może sugerować mało merytoryczne powody udzielanych odpowiedzi. Chcąc się jednak pokusić o wnioski płynące z tej ciekawej ankiety, podkreśliłbym dość wyrozumiały ze strony młodzieży stosunek do trudnych i skomplikowanych czasów Polski Ludowej, pomimo narzucania jej tzw. polityki historycznej i działalności IPN, który co krok epatuje opinię publiczną wyszukanymi zbrodniami czasów komunistycznych” – tłumaczy doktor historii, Robert Herzyk.

Co sądzisz o rozliczaniu tego okresu przez polityków i historyków?
Prawie 38% ankietowanych twierdzi, że ten okres nie został jeszcze należycie rozliczony i wciąż mamy niewyrównane rachunki z PRL-em. Ten okres został rozliczony, ale nie w całości. Jest jeszcze wiele do zrobienia – tak twierdzi 35% respondentów. Niecałe 12% uważa, że to temat zamknięty, do którego nie powinno się już wracać. Dla 14% badanych kwestia ta jest zaś całkowicie obojętna. Interesuje ich przyszłość a nie przeszłość.

Olkuska młodzież krytycznie odnosi się także do aktywnych polityków, którzy rozpoczynali swoją karierę w tamtym okresie. I to niezależnie od tego, po której stronie barykady stali. Dawni działacze PZPR nie powinni sprawować żadnych funkcji samorządowych i publicznych. Tak twierdzi 61% ankietowanych. Jedna trzecia ankietowanych nie ma nic przeciwko temu, jeśli zostali wybrani w sposób demokratyczny.

Jaki jest zaś stosunek młodzieży wobec polityków podkreślających swoje zasługi w walce z poprzednim systemem? Aż 73% badanych uważa, że walka z poprzednim system była ważna, ale teraz trzeba skupić się na bieżących problemach. Niespełna 12% ankietowanych mówi, że podkreślanie zasług w walce z tamtym ustrojem jest śmieszne i irytujące. Dla 10% respondentów są to zasługi, o których należy przypominać obywatelom.

„Co do rozliczeń tamtego okresu, to zdania są podzielone. Wynika to według mnie z tego, że ten temat nie jest już aktualny i raczej to ich nie interesuje. To, że większość uważa, że byli działacze nie powinni zajmować dzisiaj wielu publicznych stanowisk, wynika z tego, że oni sami już dojrzali do ich objęcia. Dzisiaj młodzież twierdzi, że ponad 25 lat wolnej Polski predestynuje ich do zastąpienia przez nich tzw. starych działaczy, nawet wielce zasłużonych w obalaniu dawnego systemu” – komentuje Karol Szotek, nauczyciel wiedzy o społeczeństwie w olkuskim IV LO.

Good morning PRL

Całkiem inaczej przedstawia się stosunek młodzieży do kultury i sztuki z tamtych czasów. Fascynacja kulturą PRL jest trendem ogólnokrajowym. Widać to szczególnie w Internecie i mediach społecznościach. Strony takie jak „Pewex” czy  „Born in the PRL” cieszą się ogromną popularnością. Dobrze radzą sobie też sklepy, sprzedające stylizowane na czasy PRL-u gadżety i koszulki.

Pod tym względem Olkusz nie odbiega od normy. Także i u nas powstał sklep z ubraniami i gadżetami w klimacie PRL. Po mieście krąży legendarny duży Fiat z napisem TAXI, a w lokalnym klubie muzycznym odbyła się impreza pod hasłem PRL Party. Ponad połowa ankietowanych twierdzi, że PRL miał swój unikatowy styl, który może stanowić inspirację. Skąd ta fascynacja?

„Wynika to z renesansu pamiątek z tamtego okresu np. komiksów, płyt winylowych, samochodów, seriali takich jak „Alternatywy 4”, „Zmiennicy”, „Miś” itp. Nie może to dziwić patrząc na dzisiejszą komercję, serialowe tasiemce i zalew chińszczyzny” – wyjaśnia Karol Szotek.

Urodzona w wolnej Polsce młodzież o PRL wie tyle, ile powiedzą jej inni. Według obowiązującego programu nauczania historii w gimnazjum kończy się na zagadnieniach związanych z I wojną światową. Kwestie związane z najnowszą historią Polski, w tym okres Polski Ludowej i transformacji ustrojowej to zagadnienia dla licealistów. W praktyce często omawiane dość pobieżnie, pod koniec ostatnich lat nauki.

Z pełnym wynikiem ankiety można zapoznać się tutaj. A jak oceniają wyniki ankiety sami zainteresowani? Zapytaliśmy o to tegorocznych maturzystów.

„Młodzież o okresie PRL-u wie niewiele. Jeżeli już posiadają jakieś informacje, to są one szczątkowe i raczej wybiórcze. Czerpane z książek i filmów, które często obrazując ten okres w sposób ironiczny. Fakt ten potwierdza liczba osób, które w przeprowadzonym sondażu odpowiadają wymijająco i zdecydowanie najprościej – nie mam zdania” – komentuje Sylwia Mstowska.

Próba zainteresowania młodzieży historią jest zadaniem niezwykle trudnym. Szczególnie, jeśli chodzi o historię współczesną, która wielu młodym jest zupełnie nieznana. Co najgorsze, większość osób wykazuje się ignorancją i obojętnością wobec tego tematu, nie rozumiejąc, że okres PRL-u, transformacja zapoczątkowana w roku 89 oraz jej uczestnicy do tej pory mają ogromny wpływ na kształtowanie polskiej rzeczywistości” – dodaje Mila Ochenduszko.

A jakie jest wasze zdanie na ten temat? Co sądzicie o sentymencie do czasów PRL i o politykach z obu stron barykady, którzy pomimo zmian ustrojowych wciąż pozostają aktywni na scenie? Zapraszamy do dyskusji!