Samorządy na skraju bankructwa?

W „Dzienniku Gazecie Prawnej” opublikowano tzw. listę ministra Rostowskiego, czyli spis gmin i powiatów, które nie mogłyby uchwalić przyszłorocznych budżetów, gdyby w tym roku obowiązywał nowy wskaźnik zadłużenia. W wyliczeniach pod uwagę brano budżety z lat 2010 – 11 oraz plan budżetu na koniec trzeciego kwartału 2012 roku. W ministerialnej symulacji są trzy nasze samorządy. Wśród 40 gmin wymieniono Olkusz (wskaźnik zadłużenia – 0,9) oraz Klucze (-1,4). W grupie ośmiu powiatów ze wskaźnikiem -1,3 znalazł się powiat olkuski.

Od przyszłego roku będzie obowiązywał indywidualny wskaźnik zadłużenia. Obecnie jest on liczony według dwóch ustawowych progów: 15% i 60%. Gminy i powiaty w całej Polsce czeka teraz większa dyscyplina budżetowa.

Czy włodarze Olkusza i Klucz oraz powiatu olkuskiego mają pomysły, jak ratować publiczne finanse? Nasi samorządowcy nie są zaskoczeni, że znaleźli się na „liście ministra”. Zmiany w budżecie planuje Olkusz. – Przede wszystkim należy brać pod uwagę obecnie obowiązujące wskaźniki zadłużenia, które nadal dla naszej gminy kształtują się na bardzo bezpiecznym poziomie: 4,86% do ustawowego progu 15% oraz 30,04% do ustawowych 60%. Także nowe wskaźniki w uchwalonej Wieloletniej Prognozie Finansowej na lata przyszłe od roku 2014 są dodatnie, czyli również spełniają wymogi ustawowe. Zmiana ustawy o finansach publicznych determinuje jednak gminę do drastycznego ograniczania wydatków bieżących (wśród których najpoważniejszą pozycję stanowią wydatki na oświatę i wychowanie) lub masowego wyzbywania się majątku, co w obecnej sytuacji na rynku nieruchomości nie jest korzystne. Analizując na bieżąco parametry budżetu zamierzamy jak najbardziej dostosować się do zmienionych wymogów ustawy  i przedstawić Radzie Miejskiej kilka propozycji zmian obecnego budżetu w zakresie rozłożenia w czasie zadłużenia bez zaciągania nowych zobowiązań. Pozwoli nam to utrzymać zaplanowany poziom inwestycji, a jednocześnie znacznie ograniczyć zaplanowaną wysoką sprzedaż majątku. Ten techniczny de facto zabieg znacznie wpłynie na poprawę nowych obowiązujących od 2014 r. wskaźników zadłużenia – wyjaśnia skarbnik gminy Olkusz, Katarzyna Konieczny.

Gdy w ubiegłym miesiącu pisaliśmy o gminnych budżetach, podaliśmy, że wskaźnik zadłużenia gminy Klucze na koniec 2012 roku to 32,32% przy niespełna 40-milionowym budżecie, a w 2013 roku ma spaść do 26,16%. Wójt gminy Klucze Kazimierz Ściążko uspokaja, że sytuacja jest opanowana. – Ta lista powstała w części na bazie planu poprzedniego budżetu. Nanieśliśmy już wcześniej stosowne poprawki w ubiegłym roku, również obecny budżet jest dostosowany do tej sytuacji. Gospodarka finansowa gminy w żaden sposób nie jest zagrożona – mówi wójt Ściążko.

W powiecie ubiegły rok zamknięto z 44,5% wskaźnikiem zadłużenia (prawie 41 mln złotych). Starosta Jerzy Kwaśniewski oraz skarbnik Bogdan Polak również są spokojni o przyszłość finansową powiatu. – Do końca 2013 roku obowiązuje wskaźnik 15 % i 60%. My je spełniamy. „Gdybanie” w artykule „DGP” jest dla nas dość niefortunne, ponieważ zbiegło się z uchwałą o wykonaniu budżetu za 2012 rok. Już nie operujemy planem, ale faktycznym wykonaniem. Gdyby ten wskaźnik był liczony właśnie według wykonania, wyniósłby tylko -0,2. Za 2011 i 2012 rok wskaźniki mamy dodatnie. W 2010 roku wskaźnik był ujemny, ponieważ w tamtym czasie poczyniliśmy ogromne nakłady inwestycyjne z wykorzystaniem unijnych środków, m. in. na drogi („zedermankę” i „bydlinkę”). Gdy w przyszłym roku wskaźnik będzie liczony indywidualnie dla każdej jednostki samorządu terytorialnego, nie będzie już brany pod uwagę 2010 rok, lecz trzy lata poprzedzające 2014 rok. Zgodnie z naszymi wyliczeniami będzie on kształtował się na odpowiednim, dodatnim poziomie 2,16. Tak naprawdę nie wskaźniki się liczą, ale to, że spłacamy raty kredytowe. Chociaż muszę przyznać, że coraz trudniej nam obsługiwać dług publiczny nie posiłkując się kredytami, które wykorzystujemy na spłatę zadłużenia z ubiegłych lat, ale w dalszym ciągu inwestujemy – mówi skarbnik powiatu Bogdan Polak.

Inaczej finansową gospodarkę powiatu ocenia radny Paweł Piasny, który temat publikacji „DGP” wywołał na ostatniej sesji. – Wszystkie wskaźniki na dzień dzisiejszy pokazują jednoznacznie, że zdolność kredytowa nam się kończy. Stoimy przed dwoma dużymi zadaniami. Jednym z nich jest ”schetynówka” notabene realizowana w miejscu zamieszkania pana starosty. To wydatek 1,5 mln złotych. Stoimy też przed bardzo dużym wyzwaniem, którym jest projekt „Najzdrowszy Powiat Europy” realizowany ze środków norweskich. Nasz wkład będzie sięgał kilkunastu milionów złotych. Nie wiem, skąd pan starosta weźmie środki na sfinalizowanie tego projektu. Szczególnie w odniesieniu do publikacji w „Dzienniku Gazecie Prawnej”, gdzie okazało się, że pierwszy raz Olkusz znalazł się w rankingach ogólnopolskich. Ubolewam tylko, że w tych, które mówią, iż jesteśmy niemal bankrutami. Jest to zdecydowanie pokłosie braku polityki rozwoju i oszczędzania. Od początku tej kadencji mówiliśmy, że wchodzimy ze znacznym obciążeniem kredytowym z uwagi na realizowane projekty infrastrukturalne w poprzedniej kadencji. Jednakże z uwagi na to, że poprzednia rada podejmowała to z pełną świadomością, szanowaliśmy te decyzje. Warunkiem miało być dążenie do znacznego ograniczenia tego zadłużenia. Powód jest prozaiczny – zbliża się następne unijne finansowanie na lata 2014 – 20, gdzie na pewno projekty infrastrukturalne będą ogłaszane i gdzie na pewno powinniśmy aplikować jako powiat. Czy mając na dzień dzisiejszy zobowiązania rzędu czterdziestu paru milionów złotych, a pewnie jeszcze większej kwoty w przyszłości, mamy jakiekolwiek szanse na pozyskanie środków? Nie, bo minister Rostowski nas zablokuje i nie będziemy mieli szansy żadnego rozwoju. Pod wielkim znakiem zapytania stoi przyszłość powiatu olkuskiego jako jednostki samorządu terytorialnego, ale także zarządzania tym powiatem. Obawiam się, że może rzeczywiście zawitać do nas komisarz, który nie będzie patrzeć na powiązania, przywileje i transfer pieniędzy w miejsca niekoniecznie najlepsze, a będzie racjonalizował te wydatki. Poniekąd jest to jakieś wyjście i być może to jedyny słuszny kierunek, by ziemia olkuska odzyskała swoją podmiotowość, bo na razie z tą podmiotowością jest ciężko – uważa Paweł Piasny.

Związek Powiatów Polskich wystąpił do ministra finansów z propozycją zmiany formuły wyliczania indywidualnego wskaźnika zadłużenia dla samorządów. Rozmowy na ten temat będą się toczyć na posiedzeniu Zespołu Finansów Publicznych Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Jak gminne i powiatowe finanse oceniają nasi Czytelnicy? Zachęcamy do dyskusji!