Wolbrom
W przepięknym, wolbromskim, modrzewiowym kościółku pw. Najświętszej Marii Panny odbyła się kameralna uroczystość wręczenia Nagrody Województwa Małopolskiego im. Mariana Korneckiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie ochrony i opieki nad zabytkami architektury drewnianej Małopolski w 2022 roku. Główną nagrodę w wysokości 15 tys. zł odebrał – jako gospodarz obiektu – ks. Zbigniew Luty, proboszcz parafii pw. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Kapituła Nagrody przyznała też trzy wyróżnienia.
– Przyznawana przez władze Województwa Małopolskiego od 2003 Nagroda im. Mariana Korneckiego, nie tylko upamiętnia postać jej Patrona – zmarłego w 2001 roku wybitnego Małopolanina, historyka sztuki i znawcy architektury drewnianej – ale jest także wyrazem mecenatu wobec szczególnie zasłużonych opiekunów, miłośników i promotorów zabytkowej architektury drewnianej w naszym regionie. Dla laureatów jest też często symbolicznym zwieńczeniem wieloletnich przedsięwzięć konserwatorskich, których wyjątkowe efekty podziwiać możemy w wielu urokliwych zakątkach naszego regionu – mówił podczas wręczenia nagrody Radosław Kuś, Główny Specjalista w Zespole ds. Rozwoju Przestrzeni Kulturowych i Dziedzictwa Narodowego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego.
W imieniu Kapituły, w skład której weszło zacne grono dziewięciorga znawców i miłośników małopolskich zabytków, nagrody i wyróżnienia tegorocznym laureatom wręczyła jej przewodnicząca, Członkini Zarządu Województwa Małopolskiego Iwona Gibas. Uroczystość, która zgromadziła grono miłośników zabytków oraz osób, dla których ochrona dziedzictwa kulturowego i troska o zachowanie go dla kolejnych pokoleń stanowi niezwykłą wartość i odpowiedzialność, uświetnił koncert kameralnej muzyki barokowej w wykonaniu wykładowców Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie: Katarzyny Czubek, która zagrała na oboju i flecie oraz Adama Jastrzębskiego, który akompaniował na klawesynie.
Nagrodzone działania konserwatorskie przy malowniczym wolbromskim drewnianym kościółku zapoczątkował w latach 2003-2008 ówczesny proboszcz, śp. ks. Stanisław Sapilewski. Wykonano wtedy remont i izolację fundamentów, wymieniono deskowanie oraz przeprowadzono gruntowną konserwację wnętrza świątyni: odnowiono polichromię i drewniane wyposażenie. Zostało też wyremontowane ogrodzenie, a kościółek zyskał specjalne oświetlenie zewnętrzne. W 2018 r., z inicjatywy obecnego proboszcza, ks. Zbigniewa Lutego, przy wydatnym wsparciu merytorycznym wielkiego admiratora zabytków, wolbromskiego radnego Radosława Kusia, przeprowadzony został kompleksowy remont dachu kościoła. Wymieniono zużyte elementy więźby dachowej oraz wykonano nowe pokrycie z blachy miedzianej. W roku 2019 przeprowadzona została fumigacja (gazowanie) z zewnątrz oraz wewnątrz zabytku, w celu odrobaczenia obiektu, a w następnym roku oczyszczono i zaimpregnowano drewniane deskowanie elewacji. W 2021 r. wykonano konserwację i restaurację polichromii na północnej ścianie kościoła, która została zniszczona wskutek nieszczelnego pokrycia dachowego przed jego remontem.
Modrzewiowy kościółek jest jednym z cenniejszych obiektów usytuowanych w północnej części Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej. Pomimo, iż miasto Wolbrom posiada XIV-wieczny rodowód, w skutek licznych pożarów i wojen do naszych czasów w mieście zachowało się niewiele przykładów dawnej architektury, zwłaszcza drewnianej. Dlatego kościółek przy ul. Mariackiej cieszy się wielką estymą wolbromian, którzy z niecierpliwością oczekują na ponowne udostępnienie obiektu dla szerszej rzeszy zwiedzających oraz wiernych.
Podczas uroczystości wręczenia nagrody, przybyli goście – wśród nich Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego Kazimierz Barczyk, rodowity wolbromianin, który uczył się w pobliskiej szkole podstawowej i – jak wspominał – pobierał lekcje religii w kościółku, a także radny wojewódzki Andrzej Wójcik i przedstawiciele Departament Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego apelowali o udostępnienie zabytku dla zwiedzających, organizację w tym miejscu wydarzeń kulturalnych, np. włączenie kościółka do grona obiektów, w których odbywają się koncerty w ramach Festiwalu Muzyka Zaklęta w Drewnie, czy szerszą popularyzację urokliwego miejsca i pozwolenie na udzielanie ślubów w zabytkowej świątyni również gościom spoza parafii. Przewodnicząca Kapituły Nagrody apelowała też do obecnego podczas uroczystości burmistrza Wolbromia o większe zaangażowanie władz samorządowych w ratowanie historycznego dziedzictwa kulturowego, mimo dotykających samorządy trudności finansowych.
Kościółek szpitalny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Wolbromiu został zbudowany w 1638 r. na tzw. Przedmieściu Łobzowskim, gdzie od XIV w. zlokalizowany był szpital dla ubogich. Świątynię konsekrowano w 1672 r. Została ona wybudowana w konstrukcji zrębowej, z drewna modrzewiowego, na podmurówce kamiennej i zewnętrznym szalowaniu. Jest świątynią orientowaną, jednonawową, z węższym prezbiterium, zamkniętym wielobocznie, a nawa jest wyższa od prezbiterium. Fasada kościoła jest bardzo rzadkim przykładem transpozycji barokowych form budowli murowanej do architektury drewnianej. We wnętrzu – kiedy tylko jest ono udostępnione zwiedzającym – podziwiać można barokowe iluzjonistyczne malowidła oraz trzy późno manierystyczne ołtarze z 1. poł. XVII wieku.
Wyróżnienia w ramach Nagrody Województwa Małopolskiego im. Mariana Korneckiego w 2022 roku Kapituła przyznała: 1. Pracowni Inwentaryzacji i Digitalizacji Zabytków Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, która została utworzona w roku akademickim 2007/2008 w ramach Instytutu Historii Sztuki i Kultury UPJPII pod kierownictwem dra Józefa Skrabskiego. Pracownia realizuje prace terenowe, w ramach których prowadzi inwentaryzację i digitalizację dzieł sztuki w małopolskich świątyniach. Zespół Pracowni wykonywał inwentaryzację kościołów drewnianych i dzwonnic na terenie Archidiecezji Krakowskiej i Diecezji Bielsko-Żywieckiej. W ramach swoich działań założył karty wszystkich obiektów architektury i dzieł sztuki, które objęły podstawowe dane (wymiary, materiał i technika, czas powstania, stan zachowania, opis). Następnie zebrane materiały zostały zarchiwizowane w bazie danych. Podczas prac inwentaryzacyjnych została wykonana pełna dokumentacja fotograficzna każdej świątyni oraz jej wystroju i wyposażenia. Ponad 10 000 zdjęć poddano obróbce graficznej i wraz z 1227 opracowanymi naukowo kartami obiektów architektury drewnianej i dzieł sztuki (kościoły, dzwonnice, ich wystrój i wyposażenie oraz dzwonnice) opublikowano i udostępniono na portalu “Sakralne Dziedzictwo Małopolski”. 2. Panu Michałowi Winiarskiemu, wnukowi założyciela osady młyńskiej w Roztoce-Brzezinach, a obecnie jej właścicielowi i opiekunowi, który przywrócił drewnianą osadę młyńską do świetności i uczynił z niej ważny ośrodka życia kulturalnego oraz społecznego w gminie Gródek nad Dunajcem. Od ponad trzynastu lat prowadzi prace rewaloryzacyjne zabudowań, mechanizmów i sprzętów, znajdujących się w osadzie oraz podejmuje działania kulturalne i popularyzatorskie o zasięgu lokalnym i ogólnopolskim. Drewnianą zagrodę młyńską, na którą składa się dom, stajnia, stodoła, młyn i tartak, wybudował Józef Winiarski (1902–1987) pod koniec lat 20. XX wieku. Osada to jedna z nielicznych tradycyjnych zagród na Sądecczyźnie, która w autentyczny sposób zachowała swój układ i wyposażona jest w oryginalne obiekty i urządzenia techniczne związane z młynarstwem. 3.Państwu Krystynie i Markowi Wójtowiczom – właścicielom zabytkowego Dworu w Sieniawie (pamiątce po pierwszym dziedzicu wioski, Kasprze Sierakowskim z Bogusławic), który jest jednym z nielicznych siedemnastowiecznych unikatowych obiektów zabytkowych na Podhalu. Stanowi część zespołu parkowo-dworskiego znajdującego się w pobliżu zabytkowego kościoła pw. św. Antoniego z Padwy, wybudowanego w 1740 r. jako kaplica dworu. Budynek niszczał przez długie dziesięciolecia, aż do 2016 r., kiedy to został przejęty przez rodzinę państwa Wójtowiczów, którzy rozpoczęli pieczołowite starania, aby przywrócić jego dawną świetność. Przygotowano kompleksową dokumentację wraz z opracowaniem programu konserwatorskiego prac oraz przeprowadzono wszelkie niezbędne ekspertyzy. Od 2017 r. dzięki uzyskanym dotacjom podjęte prace konserwatorsko-budowlane, które są prowadzone pod ścisłym nadzorem i zgodnie z zaleceniami Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
