Interwencja policji to tylko pierwszy krok w walce z przemocą

Rozmowa z Bogusławą Lasotą, pełnomocnikiem burmistrza ds. profilaktyki i przeciwdziałania uzależnieniom w gminie Olkusz.
W sierpniu tego roku weszła w życie nowelizacja ustawy O przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Czego konkretnie dotyczy ta zmiana?

Nowelizacja wprowadza zakaz stosowania kar cielesnych wobec dzieci, wzmacnia ochronę ofiar przemocy, kładzie nacisk na profilaktykę.

Jak więc rozpoznać przemoc w rodzinie?
Należy pamiętać, że przemoc w rodzinie jest problemem trudnym do badania. Agresja ze strony osób najbliższych, jeżeli nie mieści się w wyobrażeniu człowieka o tym, co normalne i słuszne, może być wstydliwie ukrywaną tajemnicą. W badaniach prowadzonych przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wykazano, że ponad jedna trzecia badanych zna przynajmniej jedną kobietę – ofiarę przemocy swojego partnera. Kobiety częściej ujawniają przemoc. Prawie 70 procent sytuacji przemocy zachodzi w rodzinach, gdzie istnieje problem alkoholowy.
Co powinna zrobić  osoba doznająca przemocy w rodzinie?
Jeżeli przemoc dzieje się w danym momencie, należy bezwzględnie wezwać policję. Niejednokrotnie tylko interwencja z zewnątrz może przerwać przemoc, a może nawet uratować czyjeś życie. Pomocy często szukają nie tylko osoby doznające bezpośrednio przemocy, bo jak już wcześniej wspomniałam, niełatwo pokonać w sobie zażenowanie związane z sytuacją, w jakiej się znalazło oraz normalny lęk przed sprawcą. Często wsparcia i ratunku szukają dla swoich bliskich świadkowie takich działań, a nawet sąsiedzi.
Powszechne jest przekonanie, że osoby będące ofiarami przemocy w rodzinie i potrzebujące pomocy, często są osamotnione i pozbawione wsparcia ze strony bliskich osób i sąsiadów oraz źle traktowane przez służby instytucjonalne
Na przestrzeni ostatnich lat dołożono wiele starań, aby takie sytuacje nie miały miejsca. Dużo się zmieniło. Przedstawiciele służb i instytucji mających w swoich zadaniach pomoc osobom doznającym przemocy przeszli wiele specjalistycznych szkoleń. Na terenie gminy Olkusz, ale i całego powiatu olkuskiego, powstały koalicje ds. przeciwdziałania przemocy. Wszyscy ściśle współpracujemy. Powstały programy ds. przeciwdziałania przemocy, zespoły interdyscyplinarne, w których specjaliści pochylają się nad konkretną rodziną potrzebującą wsparcia i w ramach swoich kompetencji udzielają jej kompleksowej pomocy. Współpracują takie służby, jak: pomoc społeczna, policja, pracownicy oświatowi, psychologowie, służba zdrowia, organizacje pozarządowe, gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych.
Ma miejsce przemoc, wzywamy policję i co dalej?
Interwencja jest pierwszym i podstawowym krokiem w procesie pomagania, jej celem jest zatrzymanie przemocy w rodzinie.
Interwencja policji?
Na ogół kojarzy się ona z działaniem policji, ale interweniują też sąsiedzi, nauczyciele, rodzina, przyjaciele, pracownicy socjalni, kuratorzy, dzieci, członkowie gminnych komisji, media itd. Robią to najczęściej, gdy są świadkami lub dowiadują się o powtarzających się aktach przemocy. Interwencje przedstawicieli innych służb mają charakter profesjonalny, a zakres i sposób ich przeprowadzenia wynika z kompetencji instytucji, które reprezentują. Działania te różnią się od interwencji policji nie tylko okolicznościami, sposobem i czasem interwencji, ale także jej celem. Zgodnie z definicją tej pierwszej funkcjonariusze wkraczają w niebezpieczną sytuację, żeby przywrócić porządek. Tymczasem ofiary i świadkowie oczekują, że doprowadzi to do trwałej zmiany zachowania sprawcy, a gdy się tak nie dzieje, oskarżają policjantów o niekompetencję i nieudolność. Prowadzi to do ogromnych nieporozumień, frustracji i niesłusznych zarzutów.
Dobrze, ale w takim razie, gdzie ma szukać tych wszystkich specjalistów osoba doznająca przemocy?
W każdej gminie znajdują się punkty informacyjno-konsultacyjne dla ofiar przemocy. W Olkuszu Punkt Informacyjno–Konsultacyjny dla Osób Uzależnionych i Ofiar Przemocy w Rodzinie przy ul. Szpitalnej 9 działa od ponad 10 lat. Jest też punkt w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie i przy Ośrodku Pomocy Społecznej. Podstawowe zadania punktu to: wstępna diagnoza, udzielanie wsparcia i informacji. Dyżurują w nim przeszkoleni w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie psycholog, prawnik, policjant, pracownik socjalny, pedagog, specjalista terapii uzależnień, którzy udzielają pomocy zgodnie ze swoimi kompetencjami. Należy pamiętać, że edukacja jest ważnym elementem pomagania ofiarom przemocy w rodzinie – uzyskują one wiedzę nie tylko na temat samego zjawiska i prawidłowości, jakie nim rządzą, ale także dowiadują się, co można zrobić, jakie przysługują im prawa i jakie są możliwości uzyskania pomocy.
Rozumiem, że Pani jest zaangażowana w działalność Punktu. Jak radzą sobie osoby, które pomagają innym i same są narażone na związany z tym stres?
Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie jest pracą wyczerpującą, zdarza się też, że mimo wysiłków ofiarom nie udaje się pomóc. To bardzo duże obciążenie dla osób pomagających. Poza tym ta praca angażuje też emocje, które trudno wyłączyć po jej zakończeniu. Staramy się zadbać o wsparcie dla siebie, ale nie zawsze nam się udaje…