Wybory sołtysa w Załężu obnażyły archaiczność miejscowego prawa

Czy wybory sołtysa w Załężu, którym po raz drugi z rzędu została Jolanta Nocoń, zostały przeprowadzone prawidłowo? Chociaż od tego czasu minęły już ponad dwa miesiące, takie pytanie wciąż stawiają sobie niektórzy mieszkańcy tej wolbromskiej miejscowości. Różnica pomiędzy dwiema kandydatkami na to stanowisko wyniosła zaledwie 3 głosy, co sprawia, że nawet najdrobniejsze naruszenie prawa wyborczego mogło mieć decydujący wpływ na wynik wyborów. A tego rodzaju zarzutów w tym przypadku jest aż nadto. Renata Ciuła – kontrkandydatka Jolanty Nocoń – jest zdania, że podczas wyborów naruszone zostały zasady tajności, bezpośredniości i powszechności, co starała się uzasadnić w proteście wyborczym skierowanym do Rady Miejskiej wraz z wnioskiem o unieważnienie wyborów. Rada, po zapoznaniu się z zarzutami i bardzo emocjonalnej dyskusji na ostatniej sesji, głosami 15 do 7 wniosek ten odrzuciła. Jednak Renata Ciuła i wspierający ją mieszkańcy Załęża nie zamierzają rezygnować i zapowiadają skierowanie sprawy do Wojewody i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Najpoważniejszym zarzutem protestu wyborczego, wokół którego koncentrowała się dyskusja radnych, było naruszenie zasady powszechności wyborów. Renata Ciuła jest bowiem zdania, że – jak czytamy w piśmie skierowanym do Rady Miejskiej – uczestnictwo w zebraniu stałym wyborcom uniemożliwiła samowolna zmiana terminu przez sołtysa Jolantę Nocoń, pomimo obowiązującego zarządzenia Burmistrza z 3 marca br. określającego harmonogram zebrań wiejskich do wyborów sołtysa. W harmonogramie tym ustalono i podano do publicznej wiadomości, że dzień wyborów to 8 maja o godz. 19.00. Pomimo tego termin wyborów został zmieniony na godz. 17.00 tego samego dnia. Jednak Komisja ds. Budżetu i Praworządności Rady Miejskiej zarzut ten, jak i wszystkie inne zawarte w proteście, uznała za bezzasadne. Na podstawie złożonych wyjaśnień bowiem – jak czytamy w uzasadnieniu – ustalono, iż godzinę zebrania postanowiono zmienić na wniosek sołtysa wsi Dłużec z powodu uroczystości lokalnych na zebraniu sołtysów w dniu 29 kwietnia. Sołtys Załęża pobrała wówczas z Urzędu przygotowane ogłoszenia o zmianie godziny, które – jak zapewnia – porozwieszała w siedmiu miejscach wsi jeszcze tego samego dnia, jak również przygotowała i przekazała tę informację w formie kurendy, czyli ok. 30 kartek przekazywanych przez mieszkańców od posesji do posesji.

Takie uzasadnienie nie przekonało jednak opozycyjnych radnych, którzy zauważyli, że na stronie internetowej Urzędu Miasta i Gminy w harmonogramie zebrań wiejskich do wyborów sołtysów w Załężu nie została naniesiona zmiana godziny. Radny Augustyn Sikora przekonywał, że osoby traktujące internet jako źródło informacji tym sposobem mogły zostać wprowadzone w błąd, co jest wystarczającym powodem, aby wybory powtórzyć, zwłaszcza że różnica w ilości głosów pomiędzy dwiema kandydatkami była niewielka. Podobnego zdania był radny Kazimierz Pacia. Wiceprzewodniczący Rady Stanisław Pyzio odpierał te zarzuty argumentując, że zasada powszechności wyborów poprzez zmianę godziny zebrania wiejskiego, na którym przeprowadzono wybory, nie rzutowała na frekwencję, bowiem ta była wyjątkowo wysoka. W wyborach sołtysa w Załężu uczestniczyły bowiem 144 osoby na 489 uprawnionych, co stanowi 29,4% wobec średniej dla gminy 15,23%. Tak duża – zdaniem zarówno wiceprzewodniczącego i obsługującą wybory z ramienia Urzędu Anety Perek, świadczy o prawidłowo przekazanej informacji o terminie zebrania. Radca prawny Urzędu Anna Nowak-Gwiazda podkreśliła również, że brak jest dowodów na to, że jakaś osoba nie zagłosowała z uwagi na wprowadzone zmiany.

Drugi zarzut wystosowany przez Renatę Ciułę dotyczył nieprawidłowości poprzez głosowanie przez matkę w imieniu niepełnosprawnego syna poza lokalem wyborczym. Radca prawny Anna Nowak-Gwiazda uznała ten zarzut za zasadny, bowiem z ustaleń Komisji Praworządności Rady Miejskiej wynikało, iż członkowie Komisji Mandatowo-Skrutacyjnej oddalili się z kartą do głosowania w bliżej nieznane miejsce, z racji tego, że osoba niepełnosprawna nie znajdowała się przed lokalem, w którym odbywało się zebranie wiejskie. Radczyni podkreśliła jednak, że pomiędzy kontrkandydatami była różnica 3 głosów, wobec czego takie uchybienie nie miało wpływu na wynik wyborów.

Kolejnym zarzutem zawartym w proteście wyborczym było naruszenie zasady tajności głosowania, które odbywało się na sali zebrania wiejskiego, gdzie każdy mógł dostrzec w jaki sposób głosowała osoba znajdująca się obok, co mogło mieć wpływ na dokonywanie wyboru. Również z tym zarzutem zgodziła się radczyni Anna Nowak-Gwiazda, stwierdzając, że głosowanie odbywało się w warunkach niezapewniających w pełni realizacji zasady tajności, poprzez np. brak kabin z kotarami. Jednakże podkreśliła, że składająca protest nie wskazała dowodów, że głosowanie poprzez skreślenie kandydatów na kartach wyborczych na sali, w obecności wszystkich uczestników, wpłynęło na wynik wyborów.

Niewątpliwie podczas wyborów sołtysa z Załężu miały miejsce pewne nieprawidłowości. Wynikały one po części z zaniedbań Referatu Ochrony Środowiska, który jest odpowiedzialny za organizację wyborów i powinien zadbać o zmianę godziny na stronie internetowej Urzędu. Okazało się również, że forma wyborów na zebraniach wiejskich określonych w statutach sołectw i opracowanym na ich podstawie regulaminie powinna podążać za duchem czasów. Obie strony mówią dziś niemal wspólnym głosem o konieczności uszczegółowienia regulaminu, który będzie m.in. regulował głosowanie osób niepełnosprawnych. Wyraźne różnice pozostają jednak w sferze charakteru głosowania. Wydaje się, że jeszcze zbyt duża część lokalnej społeczności przywiązana jest do głosowania w obecnej formie, czyli na zebraniu wiejskim, bez kabin i urn, za pomocą kartek wrzucanych do otwartego pudełka. Wszystko wskazuje natomiast na to, że po wyborach sołtysa w Załężu, bez względu na ewentualny wyrok Sądu Administracyjnego, zarówno społeczność wiejska jak i radni dojrzeli do przeprowadzenia istotnych zmian w statutach sołectw. I to jest bezsprzeczną wartością tego protestu.