Powiat
Od wielu lat temat nauki religii w szkołach budzi wiele emocji i kontrowersji: w Polsce, gdzie dominującą religią jest katolicyzm, zajęcia te są elementem programu nauczania już od ponad trzech dekad. W bieżącym roku szkolnym wchodzą natomiast w życie pierwsze zmiany dotyczące organizacji lekcji religii, co wzbudza zażartą dyskusję zarówno wśród zwolenników, jak i przeciwników obecności katechezy w szkolnych murach. My z kolei sprawdziliśmy, jaka jest obecnie frekwencja na lekcjach religii w szkołach, dla których organem prowadzącym jest powiat olkuski.
Przypominamy, że lekcje religii wróciły do polskich szkół po upadku komunizmu, kiedy to Kościół katolicki uzyskał większy wpływ na życie społeczne i polityczne: wprowadzenie religii do szkół miało na celu przywrócenie tradycyjnych wartości chrześcijańskich, które były istotnym elementem polskiej kultury oraz tożsamości narodowej. Obecnie nauka religii jest natomiast dobrowolna, jednak jej organizacja budzi liczne kontrowersje.
Kontrowersje wokół nauczania religii
W praktyce wielu rodziców oraz uczniów czuje się bowiem pod presją, aby uczestniczyć w tych zajęciach. W większości szkół religia znajduje się ponadto w środku planu lekcji, co sprawia, że uczniowie niebiorący w nich udziału mają trudności z efektywnym zagospodarowaniem wolnego czasu. Co prawda, zgodnie z obowiązującymi przepisami, uczniowie mają możliwość wyboru między religią a etyką, jednak w praktyce w wielu szkołach brakuje nauczycieli tego przedmiotu.
Kolejnym z kontrowersyjnych aspektów związanych z nauką religii w szkołach jest jej finansowanie z budżetu państwa oraz pozycja Kościoła katolickiego w polskim systemie edukacji: katecheci, którzy prowadzą lekcje, są bowiem zatrudniani i opłacani przez państwo, ale ich kwalifikacje zatwierdza już biskup diecezjalny. W praktyce oznacza to, że państwo współfinansuje działalność Kościoła, co wywołuje dyskusje o granicach jego rozdziału od państwa. Warto również przypomnieć, że obecny model lekcji religii w naszym kraju wynika z konkordatu zawartego między Polską a Stolicą Apostolską, co komplikuje wprowadzanie ewentualnych zmian w tym zakresie.
Zmiany w organizacji lekcji religii
Pomimo tych trudności, obecny rząd postanowił wkroczyć na drogę reform: od bieżącego roku szkolnego ocena z religii (lub etyki) nie jest wliczana do średniej ocen wpływającej na świadectwo z wyróżnieniem: nadal będzie ona wpisywana na świadectwie, ale nie wpłynie na końcowe wyniki ucznia. Zdaniem obecnych władz, celem tej zmiany jest eliminacja nierówności między uczniami wybierającymi różne formy zajęć lub rezygnującymi z nich.
Nowe przepisy ułatwiają również tworzenie grup międzyklasowych na lekcjach religii, niezależnie od liczby chętnych w danej klasie. Grupowanie uczniów będzie jednak ograniczone do zbliżonych roczników, np. klas I-III, IV-VI oraz VII-VIII: w przypadku szkół maksymalna liczba uczniów w takich grupach wynosi 28, a w przedszkolach 25 dzieci.
W roku szkolnym 2024/2025 liczba godzin religii nie zmieniła się i nadal wynosi dwie godziny tygodniowo, jednak, zgodnie z zapowiedziami resoru edukacji, od przyszłego roku zostanie ona zredukowana do jednej godziny tygodniowo: Ministra Edukacji argumentuje, że reszta potrzeb duchowych powinna być zaspokajana poza murami szkolnymi, przez instytucje religijne. Barbara Nowacka podkreśla przy tym, że Kościoły posiadają długoletnią tradycję pracy z wiernymi oraz odpowiednie zasoby, aby prowadzić dodatkowe zajęcia poza placówkami edukacyjnymi.
Ilu uczniów uczęszcza na lekcje religii w powiecie olkuskim?
W roku szkolnym 2023/2024 lekcje religii w powiecie olkuskim cieszyły się zróżnicowaną frekwencją, zależną od poszczególnych szkół: dla przykładu, spośród 704 uczniów I Liceum Ogólnokształcącego w Olkuszu uczęszczało na nią 514 osób (73%), ale już w II Liceum Ogólnokształcącym w Olkuszu jedynie 100 z 351 uczniów (28,5%). Z kolei w IV Liceum Ogólnokształcącym w Olkuszu w zajęciach religii brało udział 602 z 947 uczniów (63,6%), a w Zespole Szkół Nr 1 w Olkuszu 457 z 847 uczniów (53,9%), w tym 11 osób uczęszczało na religię polsko-katolicką. W Zespole Szkół Nr 3 w Olkuszu na uczestnictwo w religii zdecydowało się natomiast 327 z 769 uczniów (42,5%), a w Zespole Szkół Nr 4 w Olkuszu 382 z 858 uczniów (44,5%). W Zespole Szkół w Wolbromiu religii uczyło się zaś 395 z 530 osób (74,5%), a w Zespole Szkół Specjalnych w Olkuszu 82 z 89 uczniów (92,1%).
Wnioski
Kontrowersje wokół nauki religii w polskich szkołach są złożone oraz wynikają z głębszych podziałów społecznych na temat roli religii w życiu publicznym: dla wielu osób stanowi ona bowiem fundament tożsamości i moralności, a dla innych symbol zacofania i niezgodności z zasadą neutralności światopoglądowej państwa. Dyskusja na temat reformy nauczania religii w szkołach prawdopodobnie będzie trwała jeszcze długo, ponieważ dotyczy ona zarówno kwestii edukacyjnych, jak i fundamentalnych wartości oraz wizji państwa, co niewątpliwie jest młynem na wodę dla polityków gorąco zainteresowanych polaryzowaniem polskiego społeczeństwa.
zdjęcie przykładowe: Pixabay
