W starym kinie „Emalia”

Świetlica i kino „Emalia” przez wiele lat były ośrodkiem kulturalnym nie tylko dla pracowników fabryki i ich rodzin, ale dla wszystkich mieszkańców miasta. To właśnie tam olkuszanie spotykali się na imprezach, przedstawieniach teatralnych i potańcówkach, a chłopcy zapraszali do „Emalii” na filmy swoje pierwsze miłości. W klubie fabrycznym mieszkańcy po raz pierwszy mogli obejrzeć… telewizję. Przybliżamy Wam historię nieistniejącego już miejsca, które z całą pewnością wielu czytelników jeszcze pamięta.

Nie jest do końca jasne, jakie było przeznaczenie budynku świetlicy w okresie międzywojennym. Nie prezentuje go też znany film o fabryce z 1929 roku, ukazujący wiele fragmentów Placu. Można przypuszczać, że w czasach Westena w świetlicy mieścił się tartak do produkcji woliny, czyli wełny drzewnej do pakowania gotowych wyrobów.

Kazimierz Czarnecki, były mieszkaniec Placu i Honorowy Obywatel Olkusza, w „Nowym Placu Fabrycznym” autorstwa Piotra Nogiecia, wspominał swój udział w powojennej adaptacji budynku świetlicy na potrzeby działalności kulturalnej. – W czasie wojny w części budynku Niemcy urządzili magazyny. Zaraz po wojnie rozpoczęto remont zaniedbanego budynku. Pamiętam, że wszystkie pomieszczenia były zagracone, więc z wyznaczoną grupą pracowników przystąpiliśmy do ich uprzątnięcia. Postanowiono dużą salę zamienić na widowiskową, montując konstrukcję z drewnianych bali, a na niej pochyłą podłogę. Zbudowano podwyższoną scenę z miejscem dla orkiestry, zainstalowano nowe składane krzesła i niezbędny sprzęt dla potrzeb teatru i kina, wydzielono także pomieszczenia na szatnię i garderobę. W tym samym czasie w pozostałych salach urządzono klub fabryczny z biblioteką, salą ze stołami do gry w ping-ponga i w bilard, również salę świetlicową dla spotkań kółek zainteresowań i prób zespołów muzyczno-teatralnych – opowiadał olkuszanin.

Przez ponad 20 lat w klubie przyfabrycznym odbywały się przedstawienia, w których aktorami byli mieszkańcy Placu i dzieci z pobliskiej Szkoły Podstawowej nr 3, koncerty dawała zakładowa orkiestra dęta oraz zespół muzyki rozrywkowej. Dla dzieci organizowane były zajęcia plastyczne i konkursy, które wypełniały im czas po zajęciach w szkole. – W tamtych latach życie dzieci i młodzieży wyglądało zupełnie inaczej niż obecnie. Nie było telewizji, magnetofonów, a o wideo nikomu nawet się nie śniło. Zlokalizowany na Nowym Placu Klub Fabryczny ze świetlicą i kinem ”Emalia” był dla nas jedynym, ale jakże urozmaiconym oknem na świat. To tutaj koncentrowało się całe życie kulturalne Fabryki, Placów Fabrycznych, było to także alternatywne centrum kultury dla całego miasta – opowiada w „Nowym Placu Fabrycznym” Ryszard Maliszewski.

Kierownikiem świetlicy w latach 50. i 60. był dobrze wszystkim zanany Jerzy Kubiczek, a bibliotekę prowadziła Teresa Krawczykowa. Długie kolejki ustawiały się po bilety na spektakle w kinie „Emalia”, w którym wyświetlano ówczesne hity kasowe. W epoce, kiedy mało kto miał telewizor, „Emalia” była oknem na świat.

– Czasami występowali na scenie znani artyści estradowi. I tak w sezonie 1966-1967 zabawili publiczność Jacek Fedorowicz, Bohdan Łazuka i Piotr Szczepanik. Mniej więcej w tym samym czasie zaprezentował swoje umiejętności kilkuosobowy zespół cyrkowy, który z racji niezbyt dogodnych warunków lokalowych, popisywał się tylko akrobacjami „parterowymi”. W kinie „Emalia” gościł czasami Dyskusyjny Klub Filmowy „Zbyszek” z powodu braku w swojej stałej siedzibie na ulicy Gęsiej projektorów na taśmę 35mm (posiadał tylko 16 milimetrowe). Wtedy większość filmów rozpowszechniano w Polsce na szerszej taśmie, co ograniczało możliwości Klubu. W ramach DKF-u, na zakończenie sezonu w czerwcu 1968 roku, wyświetlono „Czerwoną Pustynię” z Moniką Vitti oraz „Nagie Ostrze” z Garym Cooperem. Mój brat Grzegorz pamięta wiele wyświetlanych tutaj filmów: „Krzyżaków”, „Przygody Hucka”, „Karmazynowego Pirata”, a ostatnim filmem, jaki oglądał w grudniu 1970 roku, była „Cena strachu” – opowiada Piotr Nogieć. – Odrębny rozdział stanowiły pełnometrażowe przedstawienia teatralne przygotowywane przez uczniów Szkoły Podstawowej nr 3 pod kierunkiem nauczycieli. Za moich czasów zespołem teatralnym opiekowała się pani Danuta Kamionkowa, a spektaklem, który najbardziej utkwił mi w pamięci była „Królowa Śniegu”. Wszystkie rekwizyty i dekoracje wykonywano w szkole, między innymi dużą jaskinię zbójców z pomalowanego i pomarszczonego szarego papieru opiętego na wymyślnej drewnianej konstrukcji. Pamiętam grupę żołnierzy, którzy wojskowym Starem przewozili gotową jaskinię ze szkoły do Świetlicy – dodaje autor „Nowego Placu Fabrycznego”.

W sali „Emalii” organizowano również spotkania ze znanymi ludźmi. Pod koniec lat sześćdziesiątych odbyło się spotkanie uczniów „trójki” z pisarzem i podróżnikiem Alfredem Szklarskim, autorem serii książek o Tomku.

Niestety przyszedł moment, w którym „przyszło nowe” i Plac Fabryczny, razem z całym zapleczem kulturalnym, został zburzony. Zostały tylko zdjęcia, do oglądania których zachęcamy.

W opracowaniu wykorzystano fragmenty „Nowego Placu Fabrycznego” Piotra Nogiecia opublikowanego w 2010 roku przez Wydawnictwo EAS.

Wnętrze sali w kinie „Emalia”. Zdjęcie wykonane przez Jana Nosowicza w latach 60-tych.

Budynek kina na Nowym Placu Fabrycznym. Zdjęcie wykonane przez Jana Nosowicza w latach 60-tych.

Zabawa taneczna w świetlicy klubu fabrycznego. Zdjęcie wykonane przez Jana Nosowicza w latach 60-tych.

Biblioteka w świetlicy fabrycznej. Zdjęcie wykonane przez Jana Nosowicza w latach 60-tych.

Występ dzieci z przedszkola fabrycznego na scenie kina „Emalia”. Zdjęcie wykonane przez Jana Nosowicza w latach 60-tych.

Kierownik kina Jerzy Kubiczek podczas jednej z uroczystości na scenie kina „Emalia”. Zdjęcie wykonane przez Jana Nosowicza w latach 60-tych.

Widownia kina „Emalia”. Zdjęcie wykonane przez Jana Nosowicza w latach 60-tych.

 Zespół estradowy klubu fabrycznego. Zdjęcie wykonane przez Jana Nosowicza w latach 60-tych.

 Scena zbiorowa po zakończeniu przedstawienia. Zdjęcie wykonane przez Jana Nosowicza w latach 60-tych.

 Zebranie w sali kinowej z nieznanej okazji. Zdjęcie wykonane przez Jana Nosowicza w latach 60-tych.

 Fragment przedstawienia w wykonaniu aktorów z Placu Fabrycznego. Zdjęcie wykonane przez Jana Nosowicza w latach 60-tych.

 Jedno ze spotkań w przyfabrycznej świetlicy. Zdjęcie wykonane przez Jana Nosowicza w latach 60-tych.

Przed wejściem do klubu fabrycznego. W środku stoi kierownik klubu – Jerzy Kubiczek. Zdjęcie wykonane przez Jana Nosowicza w latach 60-tych.

Występ zespołu muzycznego w dużej sali klubu fabrycznego. Zdjęcie wykonane przez Jana Nosowicza w latach 60-tych.

Więcej zdjęć z cyklu