Olkusz
„Tu spoczywają żołnierze armii austro-węgierskiej, armii rosyjskiej polegli w czasie I wojny światowej w latach 1914 – 1918 oraz żołnierze Wojska Polskiego polegli w latach 1918 – 1919 i w 1939 r. na Ziemi Olkuskiej'” – głosi napis na tablicy na pomniku znajdującym się w wojennej części Cmentarza Parafialnego w Olkuszu: odsłonięcie tablicy było symbolicznym zakończeniem szeregu prac konserwatorskich na żołnierskiej kwaterze. Dla zainteresowanych zorganizowano również historyczne spacery po nekropolii oraz wykłady w Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Olkuszu.
Tablicę odsłonił Burmistrz Miasta i Gminy Olkusz Roman Piaśnik: „Znajdujemy się w miejscu szczególnym – na cmentarzu wojennym, gdzie spoczywają żołnierze różnych narodowości, także żołnierze Wojska Polskiego. Polegli z dala od swych rodzinnych stron i to na nas spada moralny obowiązek, by o nich pamiętać i dbać o miejsce ich wiecznego spoczynku. Dziękuję Państwu za obecność na dzisiejszej uroczystości, która jest wyrazem szacunku dla tych, dzięki którym dziś możemy żyć w wolnej, niepodległej Polsce.” – mówił gospodarz Srebrnego Miasta.
Przedstawiciele władz rządowych i samorządowych, organizacji kombatanckich i społecznych, duchowieństwa, policji i szkół złożyli także kwiaty pod pomnikiem upamiętniającym żołnierzy poległych podczas I i II wojny światowej. Wcześniej uczestnicy uroczystości wysłuchali jednak apelu pamięci wygłoszonego przez uczniów klas mundurowych olkuskiego Zespołu Szkół Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Katowicach.
Wspomniane parce konserwatorskie zakończono kilka tygodni temu. Jak niedawno informował Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, „[…] Prace objęły remont i konserwację kamiennego muru ogrodzeniowego z betonowymi nakrywami w części południowo – zachodniej kwatery wojennej, a także naprawę fragmentu muru od strony północno-zachodniej. Wykonano także konserwację kamiennego pomnika z rzeźbą orła wraz z postumentem i kamiennymi podestami. Konieczne było oczyszczenie postumentu i pomnika, dezynfekcja preparatem biobójczym, wzmocnienie struktury kamienia, a także uzupełnienie ubytków rzeźby oraz spoin w kamieniu. Sam kamienny postument został ustawiony jeszcze w okresie międzywojennym, a w 2001 roku, staraniem władz Olkusza, na jego szczycie umieszczono rzeźbę orła dłuta Wiesława Nadymusa. Wykonano także konserwację nagrobków z II wojny światowej, jakie znajdują się na terenie kwatery wojennej. Przeprowadzono również konserwację metalowych krzyży, jakie znajdują się na zbiorowych mogiłach. Konieczna była wymiana kilku najbardziej uszkodzonych krzyży. Wszystkie prace wykonano zgodnie z Programem prac konserwatorskich «Kwatera wojenna żołnierzy poległych w latach 1914-1945 na cmentarzu parafialnym w Olkuszu», którego autorem jest Marek Sawicki”.
Tablica na pomniku to także część projektu – poza tym przy wejściu na cmentarz umieszczono tablicę informacyjną z historią nekropolii w języku polskim oraz angielskim i nazwiskami zidentyfikowanych osób, które tam spoczywają.
Na wspomniane prace Gmina Olkusz otrzymała finansowe wsparcie z programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Groby i cmentarze wojenne w kraju 2023″ oraz od Wojewody Małopolskiego.
Tuż po zakończeniu uroczystości chętni wzięli również udział w spacerze „Śladami I wojny światowej”, zorganizowanym w ramach akcji „Olkuskie Spacery Historyczne 2023”: historyk i regionalista Jacek Sypień oprowadził uczestników po grobach legionistów oraz zasłużonych dla odzyskania niepodległości, w tym m.in. generała Stefana Buchowieckiego, generała Józefa Malewskiego, Aleksandra Machnickiego, Jana Jarno, Antoniego i Zofii Okrajnich, Karola Radłowskiego, majora Jerzego Oskierki-Kramarczyka, Wawrzyńca Filawskiego czy Marii Grużewskiej. Zwieńczeniem spaceru była natomiast wizyta na Cmentarzu Wojennym, gdzie o historii V Batalionu Strzelców im. Francesco Nullo opowiadał Jacek Golik. Spacer dokładnie takim samym szlakiem zorganizowano także dla chętnych następnego dnia.
Na interesujące prelekcje zapraszała ponadto olkuska biblioteka, gdzie odbyło się spotkanie z cyklu „Klub Miłośników Historii Olkusza” pod hasłem „Olkusz i ziemia olkuska w dobie odzyskania niepodległości”. Uczestnicy spotkania mieli okazję posłuchać ciekawych wykładów: pierwszy w z nich, dotyczący V Batalionu Strzelców Olkuskich im. płk. Francesco Nullo wygłosił prezes olkuskiego koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, a zarazem współautor wystawy planszowej o wspomnianym batalionie Konrad Kulig. Z kolei regionalista i historyk Jacek Sypień przybliżył historię cmentarzy wojennych z I wojny światowej na ziemi olkuskiej.
Uroczystości zorganizował Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, przy współpracy Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Olkuszu, Miejskiego Ośrodka Kultury w Olkuszu, olkuskiego koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej oraz Zespołu Szkół w Olkuszu Zakład Doskonalenia Zawodowego w Katowicach.
