Olkusz
Narodowe Święto Niepodległości to jedno z najważniejszych świąt państwowych w naszym kraju: rokrocznie obchodzone jest 11 listopada, a w organizację uroczystości upamiętniających wydarzenia z 1918 roku angażują się instytucje kultury oraz samorządy. W miniony weekend na terenie okolicznych gmin odbyło się wiele tego typu wydarzeń – jak świętowali niepodległość mieszkańcy powiatu olkuskiego?
Wielka Wojna, jak zwykło nazywać się I wojnę światową, przywróciła do istnienia państwo polskie. Dokładnie 105 lat temu, 11 listopada 1918 roku, nasz kraj odzyskał niepodległość: tego dnia uwolniony z twierdzy magdeburskiej Józef Piłsudski przejął z rąk Rady Regencyjnej władzę wojskową, a następnie władzę cywilną i został mianowany naczelnym dowódcą kraju. Ze względu na te doniosłe wydarzenia, dzień 11 listopada uznano za symbolizującą datę powrotu Polski do grona niepodległych państw. Święto zostało wprowadzone ustawowo w okresie II Rzeczypospolitej w 1937 roku, jednak w okresie II wojny światowej i za czasów PRL nie mogło być obchodzone. Narodowe Święto Niepodległości przywrócono w 1989 roku.
Jak Olkusz odzyskał niepodległość?
Na temat odzyskania przez nasze miasto niepodległości opublikowano w minionych latach wiele materiałów: warto przypomnieć, że w 1795 r., w wyniku III rozbioru Polski, Olkusz znalazł się początkowo w zaborze austriackim. W 1809 r., na skutek wygranej wojny Cesarstwa Francuskiego z Cesarstwem Austrii, miasto zostało natomiast włączone do Księstwa Warszawskiego, aby po klęsce Napoleona w 1815 r. znaleźć się ostatecznie w zaborze rosyjskim, w granicach Królestwa Polskiego. W trakcie I Wojny Światowej, w wyniku działań wojennych, miasto zostało finalnie zajęte przez armię Austro-Węgier.
Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że kiedy 11 listopada 1918 r. w stolicy dopiero zaczynano rozbrajać okupantów, to w Olkuszu już od ponad tygodnia powiewały biało-czerwone flagi: po zmroku 1 listopada 1918 r. grupa konspiratorów z Polskiej Organizacji Wojskowej zorganizowała atak na komendę obwodową znajdującą się w budynku obecnego muzeum Podziemny Olkusz. Polakom udało się przejąć kamienice, a akcję ułatwiła pomoc austriackiego oficera, który umożliwił przejęcie magazynu broni.
Komendant cesarskich wojsk dowiedział się o całej akcji dopiero nazajutrz, gdy przybył na miejsce i, zamiast wartowników, zastał stojących przy wejściu Polaków. Kilka godzin później przybyła do niego natomiast delegacja z burmistrzem miasta Karolem Radłowskim na czele z żądaniem przekazania władzy w mieście. Początkowo niechętny komendant ostatecznie ugiął się pod presją Polaków. Tego samego dnia członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej rozbroili kompanię węgierskiego wojska, która stacjonowała w fabryce Petera Westena, czyli późniejszej „Emalierni”, a wieczorem do Srebrnego Miasta przybyli zaś stacjonujący w Kluczach przedstawiciele 1. Pułku Ułanów. Władza zaborców w Olkuszu ostatecznie się zakończyła.
Olkuskie obchody Święta Niepodległości
W naszej okolicy główna część powiatowych uroczystości związanych z Dniem Niepodległości odbyła się na olkuskim rynku. Wcześniej miała miejsce uroczysta Msza Święta za Ojczyznę w Bazylice pw. Świętego Andrzeja Apostoła w Olkuszu, po czym uroczystym marszem wraz z pocztami sztandarowymi i orkiestrą dętą mieszkańcy oraz władze miasta przeszli pod pomnik Józefa Piłsudskiego: tam miało miejsce składanie kwiatów i wspólne odśpiewanie hymnu narodowego, a następnie na płycie olkuskiego rynku odbył się patriotyczny występ zespołu wokalno-instrumentalnego „Małe Zedermianki”.
Po południu w gmachu Miejskiego Ośrodka Kultury w Olkuszu odbył się ponadto coroczny koncert z okazji Narodowego Święta Niepodległości „Olkuszanie dla Niepodległej” pod honorowym patronatem Burmistrza Miasta i Gminy Olkusz Romana Piaśnika: na scenie wystąpili laureaci VI Konkursu Piosenek i Pieśni Patriotycznych „Olkuszanie dla Niepodległej” oraz Olkuska Reprezentacyjna Orkiestra Dęta.
