Odkrywają tajemnice Kruczej Skały

Ku końcowi zmierza kolejny etap prac, mających na celu przywrócenie świetności rabsztyńskiego zamku. Obiekt nie tylko „urósł”, ale również została widocznie poprawiona infrastruktura wokół niego. Udało się już odgruzować znaczną część zamku średniego. Ukazały się pomieszczenia tej części warowni, dając tym samym nową wiedzę na temat zabytku. Odkryte pomieszczenia piwniczne i relikty murów parteru poddane zostaną pracom zabezpieczającym i stanowić będą w przyszłości zasadniczy element zagospodarowania tej części zamku. Odgruzowanie dziedzińca zamku średniego odkryło w całej okazałości „potęgę” zamku górnego. We wrześniu planowane jest otwarcie Kruczej Skały, które kończy pewien etap prac rewaloryzacyjnych zamku.

Od czterech lat na zamku w Rabsztynie trwają prace, których zadaniem było nie tylko uratowanie ścian przed zawaleniem, ale również częściowa rekonstrukcja, szczególnie zamku górnego, ze względu na dokonane odkrycia. Każdy z 5 zrealizowanych projektów otrzymał wsparcie finansowe z zewnątrz – do czterech z nich dołożyło pieniądze Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a do jednego Unia Europejska. Efekty pobieżnie można ocenić z daleka, jadąc drogą z Olkusza do Wolbromia. Za zamkniętymi jeszcze drzwiami czeka prawdziwa historyczna niespodzianka. Przyzwyczajeni do gruzowiska porośniętego trawą w obrębie zamku średniego wielbiciele tego zabytku z dużym zainteresowaniem będą oglądać odkryte już pomieszczenia zamkowe oraz kilkumetrowy ostaniec skalny. Niebawem będzie można wejść na taras widokowy na zamku górnym i podziwiać piękne widoki tej części Jury Krakowsko-Częstochowskiej.   

Jak informuje Agnieszka Kaczmarczyk, Miejski Konserwator Zabytków, w tym roku całkowicie odgruzowano i przebadano zamek średni i dziedziniec zamku górnego od strony wschodniej oraz od strony ostańca skalnego. Archeolodzy odkryli relikty piwnic dawnej zabudowy tej części zamku, które potwierdziły istnienie traktu południowego oraz zachodniego. – Trakty te skomunikowane były wąskim korytarzem. W odkrytych pomieszczeniach zachowały się fragmenty kamiennych sklepień, szachtów okiennych, a nawet portal wejściowy. W gruzowisku odnaleziono dobrze zachowaną kamieniarkę, w tym liczne detale architektoniczne: kolumn, tralek balustrad, gzymsów czy posadzek. Z dużą pewnością należy przyjąć, iż „studnia w skale wykuta, murami obalonemi zawalona…”, o której mowa w lustracji z 1765r., znajduje się w północno-zachodniej części zamku średniego, u podnóża Kruczej Skały – tłumaczy Agnieszka Kaczmarczyk.

Z kolei w obszarze przylegającym do murów wschodnich zamku średniego, udało się odkryć relikty zabudowy zamku dolnego. – Właśnie na zamku dolnym odkryto przebieg murów, na których prawdopodobnie posadowiony był krużganek dziedzińca, a także odsłonięto imponujące podkucie skalne – wyjaśnia Agnieszka Kaczmarczyk. Badania archeologiczne prowadzone są etapami, co ma związek z koniecznością natychmiastowego zabezpieczania reliktów. Trzeba pamiętać, że znaleziska przez kilka stuleci ukryte były w ziemi. Aby je zakonserwować, wcześniej należy je ochronić przed negatywnym wpływem warunków atmosferycznych. Dlatego też kolejnym krokiem będzie zabezpieczenie tych murów.  Na to działanie gmina również pozyskała w połowie dotację z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Tym razem zakonserwowane zostaną odkryte w latach ubiegłych relikty zabudowy oraz detale architektoniczne zamku górnego, a także rozpoczną się prace zabezpieczające mury zamku średniego. Konserwacji poddane zostaną elementy pieca hypocaustycznego, fragmenty ścian, sklepień i posadzek, a także kamienne elementy architektoniczne i posadzka ceglana. Konserwatorzy będą musieli oczyścić wspomniane relikty z zabrudzeń oraz uzupełnić ubytki.  

Na ostatniej prostej są też prace wykonywane w ramach projektu „Zagospodarowanie terenu wzgórza zamkowego w Rabsztynie”, w 75% dofinansowanego z funduszy Unii Europejskiej. Jeszcze w ubiegłym roku wykonano parking, ścieżkę prowadzącą do podnóży zamku, ławeczki, kosze, iluminację, majdan i tor łuczniczy. W tym roku kończone są sanitariaty i wykonany zostanie most do węzła bramnego. W chwili obecnej rekonstruowana jest chata Antoniego Kocjana – słynnego olkuszanina, o którym mówiono „Człowiek, który wygrał wojnę”. Jego dom rodzinny stał wówczas we wsi Skalskie koło Olkusza. Kilkanaście lat temu został rozebrany, a zachowane oryginalne części są wykorzystywane przy budowie chaty pod wzgórzem. Najpewniej będzie się w niej mieścił punkt informacyjno-turystyczny, a także ekspozycja poświęcona temu zasłużonemu Polakowi.   

Kiedy wszystkie te ciekawostki będą mogli obejrzeć olkuszanie i turyści? Wszystko wskazuje na to, że niebawem. Jak tłumaczą urzędnicy, możliwości zwiedzania zamku w chwili obecnej znacznie ograniczają prowadzone prace budowlane. – Dokonane odgruzowanie i odsłonięcie skały, na której posadowiono zamek, zmusiło nas do dokonania stabilizacji górotworu, a także doprojektowania i wykonania dodatkowych schodów pokonujących powstałą  parometrową różnicę wysokości. Wszystkie prowadzone prace zmierzają do coraz szerszego udostępnienia warowni dla zwiedzających – wyjaśnia olkuski magistrat.