Stare zdjęcia: zbudujemy sobie drogi

Wraz z nadejściem wiosny jednym z wiodących tematów są oczywiście drogi. Nie może ich również zabraknąć w naszym cyklu „Poznaj Olkusz, którego już nie ma”. Kilka dekad temu mieszkańcy, szczególnie podolkuskich sołectw, nie narzekali na ich stan. Powód jest dość prosty – trudno krytykować drogę, którą się samemu zbudowało.

Budownictwo w czynie społecznym nie było hasłem tylko poprzedniego ustroju, z którym być może jest najbardziej kojarzone. Szczególnie na początku XX wieku – przed i po odzyskaniem przez Polskę niepodległości – w działalność społeczną chętnie się angażowano, również w budowę dróg. Pierwszy starosta powiatu olkuskiego, Jerzy Stamirowski, jest osobą, której historycy przypisują fundamentalną rolę w ulepszaniu infrastruktury drogowej. Drogi budowały wtedy specjalizujące się w tym zakresie przedsiębiorstwa, dające zatrudnienie mieszkańcom. Jednak pomagali im również społecznicy.

Wspólne budowanie dróg powróciło w latach 50-tych i trwało do końca lat 80-tych. Kiepska sytuacja gospodarcza i duże braki w infrastrukturze spowodowały, że społeczność całej Polski włączała się w to zbiorowe budownictwo – niekoniecznie jako wyraz poparcia dla partii. Przeważyły cele innej natury – ludzie woleli mieć drogi, szkoły, niż ich nie mieć. Zatem budowali je sami. Propagandowe i kultowe zarazem hasło „Pomożecie? Pomożemy!” było wcielane w życie przez długie lata.  Trudno dobrze oceniać taki rodzaj polityki budowlanej w kraju, ale z perspektywy czasu olkuszanie patrzą na te wydarzenia zupełnie inaczej. – Byłam kilkuletnią dziewczynką, kiedy w naszej wsi budowano drogę. Pamiętam, że do łopat garnął się kto żyw – dzieci, dorośli, osoby starsze. Nie miał znaczenia status materialny i pozycja społeczna. Budowali wszyscy. Byłam za mała, żeby zapamiętać trud tej pracy, bo dla dzieci to była po prostu zabawa. Jednak wśród dorosłych też panowała atmosfera zapału do pracy. Nie kojarzę, żeby ktoś nie chciał pomagać. Wiadoma sprawa, że wszyscy woleli mieć drogę we wsi, jaka by nie była, niż błoto na całej długości – mówi pani Anna, mieszkanka Gorenic.

Zbigniew Barański, który przekazał nam zdjęcia ilustrujące budowanie drogi w Olewinie, tak wspomina wspólne budowanie. – Na tym odcinku jeden raz był położony asfalt i dziur nie ma. Nie wiem, kto woził materiał, bo miałem wtedy 12 lat. Było kilka Starów, które przywoziły budulec. Na tamte czasy układ był taki – materiał, sprzęt dostarczano, a ludzie dawali swoją pracę. Przedtem dojechać nie dało się nigdzie, bo wszędzie było błoto. Jak fura zrobiła koleiny, tak ludzie chodzili ich śladem. Nawet wszyscy buty nosili ze sobą, żeby w pracy w gumiakach nie siedzieć – śmieje się pan Zbigniew. – Ostatnie takie działania pamiętam ok. 1980 roku, a dotyczyły końca drogi w Olewinie, którą połączono z końcem drogi przez Zagaje. Było to warunkiem uruchomienia linii MPK, bo autobusy nie nie miały gdzie nawracać. Ludzie znowu się skrzyknęli i drogę sobie wybudowali – opowiada.

W Olkuszu istniały również firmy profesjonalnie zajmujące się pracami drogowymi. Dawid Konieczny przekazał nam zdjęcia przedsiębiorstwa M.M. Książek (nazwa firmy pochodzi od nazwiska jej właściciela), które zajmowało się również budową dróg. Zgromadzona dokumentacja fotograficzna daje nam sporo wiedzy na temat technologii wówczas stosowanej.

Tradycyjnie przypominamy, że można nadsyłać własne fotografie, które przedstawimy w naszym cyklu. Można je przynieść do naszej redakcji (Żuradzka 15) – skanujemy i zwracamy, bądź wysłać wersję zdigitalizowaną na adres emilia.kotnis@przeglad.olkuski.pl.

1. Budowa drogi w czynie społecznym w Olewinie koło tzw. Krzyża. Fot. Ze zbiorów Zbigniewa Barańskiego.

2. Budowa drogi w czynie społecznym w Olewinie koło tzw. Krzyża. Fot. Ze zbiorów Zbigniewa Barańskiego.

3. Budowa drogi w czynie społecznym w Olewinie koło tzw. Krzyża. Fot. Ze zbiorów Zbigniewa Barańskiego.

4. Społeczna budowa drogi w Olewinie. Rok 1969. Fot. Ze zbiorów Zbigniewa Barańskiego.

5. Społeczna budowa drogi w Ojcowie. Rok 1949. Fot. Ze zbiorów Zbigniewa Barańskiego.

6. Ojców lub Pieskowa Skała, rok 1949. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

7. Widok fragmentu budowy drogi łączącej al.1000-lecia z rondkiem przy Żuradzkiej. Zaniechano dalszych prac w roku 1975. Fot. Ze zbiorów Zdzisława Karczewskiego.

8. Budowa drugiej nitki dwupasmówki w okolicach ulicy Niepodległości. Fot. Ze zbiorów Alicji Barczyk.

9. Pracownicy przedsiębiorstwa drogowego na tle willi na Czarnej Górze. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

10. Walec do utwardzania dróg. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

11. Ciężarówka budowlana. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

12. Pracownicy podczas budowy drogi w okolicach Olkusza. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

13. Walec drogowy na ulicy Kościuszki (koło GS). Rok 1957. Fot. Ze zbiorów Czesława Wójcickiego.

14. Prace w terenie w okolicach Olkusza. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

15. Pracownicy olkuskiego przedsiębiorstwa budowy dróg. Fot. Dawid Konieczny.

16. Ciężarówka M.M. Książek z siedzibą na ulicy Górniczej. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

17. Pracownicy M.M. Książek. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

18. Prace w terenie w okolicach Olkusza. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

19. Walec parowy do utwardzania dróg. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

20. Pracownicy przedsiębiorstwa budującego drogi. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

21. Budowa drogi w okolicach Olkusza. Fot. Dawid Konieczny.

22. Budowa drogi pod Olkuszem. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

23. Samochód ekipy budującej drogi. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

24. Prace budowlane w Bolesławiu. 22 czerwca 1948. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

25. Robotnicy przy pracach drogowych. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

26. Budowa torowiska lub drogi przy torach w okolicach Olkusza. Fot. Ze zbiorów Dawida Koniecznego.

Więcej zdjęć z cyklu