Wieża ciśnień

Budowlą wzbudzającą wśród olkuszan największą nostalgię jest wieża ciśnień, która stała na rynku przez niespełna 60 lat. Kiedy podczas rewitalizacji i odsłaniania murów ratusza w 2012 roku natrafiono na jej fundamenty, pojawiły się głosy, żeby wieżę w jakiś sposób zrekonstruować. Realizacja tego pomysłu jest raczej mało prawdopodobna, ale zobaczcie, jak wyglądał symbol miasta pół wieku temu.

Wieża ciśnień została wzniesiona w 1903 roku i była to budowla o charakterze przede wszystkim utylitarnym. W każdej tego typu budowli znajdował się zbiornik z wodą, który był umieszczony na szczycie wieży. Jego zadaniem było wyrównanie ciśnienia wody w obiegu, stąd jej nazwa. Zgromadzona w zbiorniku woda była wykorzystywana również w razie awarii wodociągu, bądź w przypadku zwiększonego zapotrzebowania na wodę. W razie pożaru mogli z tego zapasu skorzystać strażacy. Przypomnijmy, że remiza OSP znajdowała się kilkadziesiąt metrów od wieży ciśnień. Postawienie hydrotechnicznej budowli na olkuskim rynku z początkiem XX wieku wynikało z ukształtowania terenu, ponieważ centrum miasta ulokowane jest na wzniesieniu. Umieszczenie obudowanego ceglanym płaszczem stalowego zbiornika akurat w środku miasta ułatwiło tworzenie sieci wodociągowej zaopatrującej w bieżącą wodę nie tylko centrum, także najbliższą okolicę. Każda z wież była projektowana indywidualnie, ale w minionym stuleciu projektanci stawiali na styl neogotycki i tak się też stało w Olkuszu. W górnych partiach wieży znajdował się taras widokowy z małą wieżyczką.

Współczesnym olkuszanom niezwykle przypadła do gustu budowla, którą starsze pokolenie jeszcze pamięta, a to młodsze zna ze zdjęć. Do tego stopnia, że chcieliby wieżę z powrotem. Trzeba jednak pamiętać, że wieża ciśnień nie wzbudzała takiego entuzjazmu w czasach, kiedy powstawała. W „Kronice Powiatu Olkuskiego” można znaleźć krytykę tego budynku, który zdaniem ówczesnych mieszkańców, psuł estetykę rynku i był po prostu brzydki. Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że w artykule prasowym z „Gazety Krakowskiej”, jaki ukazał się w czerwcu 1962 roku, dziennikarz też nie odnotował ubolewania z powodu rozbiórki wieży. W artykule zatytułowanym „Po raz ostatni o wieży ciśnień” czytamy: Tegoroczne „Dni Ziemi Olkuskiej” przyspieszyły rozbiórkę starej wieży ciśnień na olkuskim rynku. Zawilgocone mury wieży nie nadawały się do wykorzystania, a dokładanie funduszy na remont i przeróbki było niecelowe. Dlatego też nie uwzględniono wysnuwanych przez olkuszan propozycji wykorzystania obiektu na kioski, kawiarnię, świetlicę czy piwiarnię, co byłoby gospodarczo uzasadnione. (…) Przez zniesienie tej budowli uzyskano lepszą widoczność wszystkich stron rynku. Zostały odsłonięte zabytkowe obiekty w mieście. W ten sposób przygotowano teren w tym centralnym punkcie, gdzie w niedalekiej przyszłości może stanąć monument związany z historią Olkusza, walk narodowo-wyzwoleńczych z okresu powstania styczniowego, partyzantki czy wojen światowych. Na razie w tym centralnym punkcie miasta wyrosną miłe dla oka zieleńce i stanęły ławki przeznaczone dla wypoczynku. 

Wiemy również, że w latach 60-tych planowano rekonstrukcję wieży, która miałaby nawiązywać do średniowiecznej zabudowy miasta. Faktem jest, że ulubiony budynek olkuszan możemy oglądać już tylko na starych fotografiach i tak prawdopodobnie pozostanie.

Wieża ciśnień w Olkuszu sfotografowana podczas pochodu pierwszomajowego w 1960 roku. Jest to niepublikowane dotąd zdjęcie anonimowego autora, pochodzące ze zbiorów Piotra Nogiecia.

Wieża ciśnień – widok od strony ulicy Floriańskiej. Fotografia z albumu rodziny Pawełczyków przekazana Piotrowi Nogieciowi.

Zdjęcie wieży ciśnień z „warszawami” na pierwszym planie. Fotografia autorstwa Jana Nosowicza wykonana na początku lat 60-tych XX wieku.

W pobliżu wieży ciśnień znajdował się przystanek autobusowy, dlatego na jej tle przez wiele lat można było zobaczyć charakterystyczne i kultowe autobusy Fiat 682 RN2 z kierownicą po prawej stronie. Zdjęcie zostało wykonane przez Jana Nosowicza około roku 1962.

Więcej zdjęć z cyklu