Czasopismo „Wspólnota” opublikowało niedawno raport ukazujący zmiany poziomu zadłużenia wszystkich jednostek samorządu terytorialnego. Wynika z niego, że w naszym powiecie największy spadek wysokości gminnych zobowiązań odnotowano w Bukownie. Wzrosły natomiast długi Wolbromia. Powiat olkuski znalazł się w ścisłej czołówce jednostek samorządowych tego typu w skali kraju, których zobowiązania zostały najbardziej zredukowane na przestrzeni ostatnich lat.
Ranking, przygotowany na zlecenie czasopisma „Wspólnota” obrazuje, w których samorządach zadłużenie spadało najszybciej na przestrzeni ostatnich 4 lat, a w których wzrastało. Jako punkt początkowy wybrany został rok 2014. Jak możemy przeczytać w komentarzu do publikacji, z jednej strony był to bowiem moment, w którym poziom zadłużenia w skali kraju był najwyższy. Jednocześnie był to także początek minionej kadencji samorządowej.
Rezultat badania
Z raportu wynika, że przez wiele lat poziom zadłużenia gmin, powiatów i województw dynamicznie wzrastał. Obecnie mamy jednak do czynienia z odwrotną tendencją. W ostatnich czterech latach spadek wysokości zobowiązań o ponad 20% zanotowano w ponad 200 jednostkach, a analogiczny wzrost dotyczył zaledwie 24 gmin i miast w całej Polsce. Wśród nich znajduje się owiana złą sławą gmina Ostrowice, która na skutek gigantycznego zadłużenia została zlikwidowana.
– Zmiana zachodząca w samorządach to trend odmienny od tendencji dotyczącej budżetu państwa i w ogóle całego długu publicznego. Przyczyny tego zwrotu są złożone. Mieści się w nich kilkuletnie spowolnienie w wydawaniu środków z programów unijnych, związane z pożyczaniem pieniędzy na wkład własny lub na prefinansowanie. Dochodzi do tego spadająca nadwyżka operacyjna w budżetach samorządowych, co przekłada się z kolei na zmniejszającą się zdolność kredytową – wyjaśniają Paweł Swianiewicz i Julita Łukomska – autorzy raportu.
Indywidualne korzyści, wspólna strata
Oddzielną kwestią, jaką poruszają współpracownicy „Wspólnoty”, jest problem odpowiedzialności za utratę płynności finansowej przez samorządy. Ich zdaniem wina za nadmierne zadłużenie powinna rozkładać się zarówno na pożyczkobiorcę, jak i na instytucje finansowe, które często bez należytej roztropności pożyczają pieniądze, nie biorąc pod uwagę wariantu przyszłej niewypłacalności swojego kontrahenta.
Obecnie ryzyko związane z zadłużeniem ponoszą jedynie samorządy (w tym ich władze i całe społeczności lokalne) i Skarb Państwa. Instytucje finansowe mogą zaś spać spokojnie, gdyż zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeśli pojawi się zagrożenie niewypłacalności, to Rząd udzieli gminie z budżetu państwa specjalnej pożyczki na spłatę zagrożonych zobowiązań.
Metodologia
W celu opracowania rankingu jego autorzy porównali poziom zadłużenia na koniec 2014 roku (wyrażony jako procent budżetu każdej JST) z zadłużeniem na koniec 2017 r. Wartości ujemne wskaźnika oznaczają spadek a wartości dodatnie – wzrost zadłużenia. Przykładowo, jeśli w jakiejś gminie wskaźnik zadłużenia na koniec 2014 roku wynosił 51%, a pod koniec 2017 r. – 39%, to wartość wskaźnika zmian wyniosła -12.
Jak każde badanie statystyczne, powyższa analiza nie pozbawiona jest pewnych wad. – W pewnym sensie ten ranking jest niesprawiedliwy. Jeśli jakiś samorząd w ogóle nie był zadłużony na początek badanego okresu, to nie miał szans na poprawę wskaźnika. Ale nie chodzi przecież o rozdawanie nagród, a o przyjrzenie się temu, jak ogólna tendencja zauważalna w skali kraju robi się zróżnicowana, kiedy zejdziemy na poziom poszczególnych jednostek samorządowych – przyznają twórcy zestawienia.
Jak wypadły okoliczne samorządy?
Największy spadek zadłużenia (o 21,87 punktów procentowych) zanotował powiat olkuski. Bardziej oszczędne okazały się jedynie trzy inne powiaty spośród wszystkich 314 jednostek tego typu w naszym kraju. Bardzo dobry wynik wśród miast będących siedzibą powiatów zdobył Olkusz. Długi Srebrnego Grodu zmalały o 14,78 pkt. proc., co dało naszemu miastu 197 pozycję wśród 267 miast powiatowych w Polsce.
W kategorii „Inne miasta”, która objęła 59 jednostek, odnaleźć możemy Bukowno, które zredukowało swoje zadłużenie o 20,89 pkt. proc., uplasowało się na 535 miejscu. Dodatni wynik uzyskała zaś gmina Wolbrom, gdzie nastąpił wzrost o 12,08 pkt. proc., dzięki czemu przypadła jej 15 lokata w zestawieniu.
Wśród 1555 gmin wiejskich w naszym kraju, najlepiej poradziły sobie Klucze (spadek o 13,48 pkt. proc., 1154 miejsce w zestawieniu). Na 973 pozycji znalazł się Bolesław (redukcja długi o 10,68 pkt. proc.). Gmina Trzyciąż odnotowała zaś spadek zobowiązań na poziomie 1,64 pkt. proc., dzięki czemu możemy odnaleźć ją na 382 miejscu w rankingu.
A jakie jest zdanie naszych Czytelników na ten temat? – Zapraszamy do dyskusji na www.przeglad.olkuski.pl
