Powiat
Kwestia ochrony powietrza i walki ze smogiem najczęściej poruszana jest w okresie grzewczym. Prezentujemy zatem ranking, jaki ukazał się na łamach czasopisma samorządowego „Wspólnota”: autorzy zestawienia przeanalizowali wydatki na ochronę powietrza i klimatu w latach 2018 – 2021. Jak wypadły nasze samorządy?
– Temat podejmujemy ze względu na społeczną wagę problemu, jakim jest jakość powietrza. Samorządy mają tu poważną rolę do odegrania – twierdzą profesor ekonomii i kierownik Zakładu Studiów Społeczno-Ekonomicznych w Instytucie Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu Paweł Swianiewicz oraz adiunkt w Katedrze Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego Julita Łukomska.
Autorzy rankingu wzięli pod uwagę wszystkie wydatki w budżetowych działach „ochrona powietrza” za minione cztery lata, a następnie wydatki te podzielono przez liczbę mieszkańców danego samorządu.
– Wydatki na ochronę powietrza ponoszą głównie samorządy gminne. Wprawdzie w minionych czterech latach pojawiły się one także w budżetach 14 województw, ale w porównaniu z gminami wielkość tych nakładów była minimalna. Zajmujące pierwsze miejsce w zestawieniu woj. śląskie przeznaczyło na ten cel zaledwie kilkanaście złotych na mieszkańca, zdecydowanie mniej niż ponad połowa wszystkich gmin. W przypadku powiatów takie wydatki pojawiają się w mniej niż co czwartym samorządzie. Jeśli chodzi o gminy to wydatki na ochronę powietrza i klimatu występują w ponad 2200 jednostkach. Są bardzo zróżnicowane. W prawie 1200 gminach w ciągu czterech lat nie przekroczyły 50 zł na jednego mieszkańca, były więc niemal symboliczne, nie pozwalając na realizowanie większych programów. Na przeciwnym biegunie mamy 96 gmin, w których przekroczyły 1000 zł na mieszkańca. Interesujący – i nieco zaskakujący – jest rozkład przestrzenny tych JST. Znajdują się one przede wszystkim w Polsce Wschodniej. W tej liczącej niespełna sto jednostek grupie są 33 gminy z woj. lubelskiego, 20 gmin podlaskich i 17 mazowieckich. Nie ma natomiast ani jednej z województw kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, pomorskiego i zachodniopomorskiego – podsumowują autorzy zestawienia, zaznaczając, że ranking „[…] ma formę przybliżenia. Klasyfikacja budżetowa nie jest wystarczająco precyzyjna i interesujące nas kwoty mogą być sporadycznie księgowane w innych miejscach. Ale wielkość wydatków w rozdziale 90005 wydaje się dobrym zobrazowaniem badanego zagadnienia”.
Jak z wydatkami na ochronę powietrza w naszych samorządach?
Wśród województw najlepszym wynikiem, czyli wydatkami w przeliczeniu na mieszkańca w wysokości 15,847 zł, może pochwalić się województwo śląskie. Tuż za nim uplasowała się Małopolska (7,068 zł). W dwóch województwach zamykających zestawienie na ochronę powietrza nie zapisano natomiast żadnych środków: są to województwo pomorskie oraz świętokrzyskie.
392,998 zł „na głowę” – średnie wydatki w tej wysokości pozwoliły Bydgoszczy na zajęcie pierwszego miejsca w gronie miast wojewódzkich. Kraków uplasował się z kolei na 5. lokacie (164,952 zł), a na końcu listy znalazły się Toruń i Gorzów Wielkopolski, gdzie w budżetach nie ujęto żadnych wydatków na ochronę powietrza.
Wśród powiatów lideruje suski z Małopolski (357,720 zł), a wysoko znalazł się również powiat olkuski, gdzie wydatki na mieszkańca wynoszą 104,430 zł. Na 15. pozycji uplasował się natomiast powiat oświęcimski (25,789 zł), na 47. powiat miechowski (0,799 zł), a na 60. powiat chrzanowski (0,188 zł). Wydatki na ochronę powietrza w badanych latach ujęto w budżetach zaledwie 72 na 314 powiatów.
Miasta powiatowe – tutaj listę otwiera lubelski Lubartów (1320,407 zł). Spośród małopolskich miast najwyżej uplasowała się z kolei Sucha Beskidzka (516,179 zł), a Olkusz z wynikiem 77,338 zł znalazł się na 84. miejscu. Nieco wyżej są nasi sąsiedzi: Miechów (64. miejsce, 110,990 zł), Chrzanów (73. lokata, 94,678 zł) i Oświęcim (78. miejsce, 90,169 zł). 38 miast powiatowych nie poniosło natomiast żadnych wydatków na ochronę powietrza.
Dolnośląska Ścinawa z wydatkami na poziomie 1932,675 zł na mieszkańca wypadła za to najlepiej wśród miasteczek. Najwyższą lokatę w Małopolsce (10.) zanotowały Brzeszcze (1099,869 zł), na 102. pozycji jest Bukowno (283,110 zł), a na 105. Wolbrom (277,130 zł). Wydatki, o których piszemy, znalazły się w budżetach 563 na 621 miasteczek.
Łódzki Kleszczów jest natomiast liderem w gronie gmin wiejskich: tu wydatki na ochronę powietrza per capita to 5232,340 zł. Moszczenica to zaś najwyżej sklasyfikowana gmina w Małopolsce (4. miejsce, 2643,806 zł). A jak wypadły nasze samorządy? Klucze uplasowały się na 154. pozycji (705,546 zł), Bolesław na 343. pozycji (305,204 zł), a Trzyciąż na 663. miejscu (51,553 zł).
– Warto obserwować, co dalej będzie się działo z omawianymi w naszym rankingu wydatkami. Od nich bowiem zależy jakość powietrza, jakim oddychamy, a zatem nasze zdrowie i jakość życia – kończą opis rankingu jego autorzy.
Fot.pixabay.com
