Ile zapłacimy za śmieci?

Do końca roku samorządy muszą ustalić stawki, jakie mieszkańcy będą płacić od 1. lipca przyszłego roku za wywóz śmieci. Znowelizowane przepisy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nakładają na samorządy obowiązek gospodarowania odpadami, wybrania w drodze przetargu firmy odbierającej śmieci oraz ustalenia opłat, jakie mieszkańcy będą płacić za wywóz. W olkuskiej miejskiej radzie projekty stosownych uchwał na razie opiniowały komisje. Nie zostały jednak określone stawki za wywóz odpadów. Radni przyjęli ostatnio rezolucję w sprawie zmiany ustawy „śmieciowej”.

Zapłacimy od mieszkańca

Znowelizowana ustawa pozwala na wybór jednej z czterech metod naliczania opłat za śmieci: od liczby mieszkańców zamieszkującej daną nieruchomość, od ilości zużytej wody na danej nieruchomości, od powierzchni lokalu mieszkalnego, od gospodarstwa domowego. Radni muszą ustalić dwa rodzaje opłat. Mniej zapłacą ci, którzy segregują śmieci. Deklaracje na temat sposobu prowadzenia zbiórki odpadów złożą właściciele nieruchomości.

Uzasadnienie do projektu uchwały wskazuje, że w gminie Olkusz stawka będzie liczona od liczby mieszkańców w danej nieruchomości. – Metoda naliczania opłaty według ilości mieszkańców jest najbardziej sprawiedliwa społecznie. Wydaje się ona oczywista, ponieważ każdy produkuje odpady komunalne. Wadą tej metody jest jej niedogodność dla mieszkańców, która jest związana ze zmiennością danych będącą podstawą ustalenia wysokości opłaty. Mankamentem jej jest także fakt, iż ilość odpadów wytwarzanych w poszczególnych gospodarstwach jest uzależniona od wieku, miejsca zamieszkania, stylu życia, przyzwyczajeń, wysokości dochodów i wielu innych czynników – czytamy w uzasadnieniu.

Pozostałe sposoby naliczania stawek określono jako bardziej ryzykowne bądź nie w pełni odzwierciedlające ilości odpadów produkowanych przez mieszkańców danej nieruchomości. W uzasadnieniu uchwały podkreślono, że „(…) Metoda naliczania opłaty według zużycia wody w lokalach mieszkalnych jest w porównaniu do metody od ilości osób zamieszkujących daną nieruchomość bardziej ryzykowna ze względu na możliwość zaniżania zużycia wody (także poprzez zniekształcanie wskazań liczników), celem zmniejszenia opłaty za odpady. Istotną wadą takiego rozwiązania jest także fakt, że ilość zużywanej na obszarze danej nieruchomości wody nie odzwierciedla faktycznej ilości odpadów wytwarzanych przez osoby zamieszkujące tę nieruchomość. Opłata od ilości zużytej wody wymaga opomiarowania wszystkich nieruchomości znajdujących się na obszarze miasta i gminy oraz własnych ujęć wody zużywanej na różne potrzeby. Metoda ta wymaga ciągłej aktualizacji podstawy naliczania z uwzględnieniem ilości zużytej wody. Metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od zamieszkałej powierzchni w gospodarstwie domowym, jak również za gospodarowanie odpadami komunalnymi od gospodarstwa domowego nie odzwierciedlają ilości odpadów wytwarzanych przez osoby zamieszkujące daną nieruchomość. Wybór tych metod może spowodować obciążenie bardzo dużymi kosztami najbiedniejszych mieszkańców miasta. Opłata od powierzchni lokalu mieszkalnego mogłaby mieć zastosowanie tylko w miejscowościach, w których znajdują się budynki mieszkalne o podobnym standardzie i zamieszkują w nich rodziny o zbliżonym modelu. W społecznościach o różnych modelach życia metoda ta wydaje się być zbyt kontrowersyjna, gdyż mieszkają w nich osoby samotne, mające duże mieszkania, jak również rodziny wielopokoleniowe i wielodzietne w małych mieszkaniach”.

W kwotę uiszczaną przez mieszkańców wliczone mają być koszty zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, zorganizowania i utrzymania punktu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych oraz obsługi administracyjnej tego systemu.

Stawki zróżnicowane, ale większe niż obecnie

Są takie samorządy, które mają już przyjęte stawki. Z prezentacji dotyczącej analizy działań w tym zakresie przez wybrane gminy, przygotowanej w biurze poselskim Jacka Osucha wynika, że różnice w opłatach przedstawionych samorządów są spore. W Nysie (58 tys. mieszkańców) zaproponowano miesięcznie 11 zł za śmieci segregowane i 22 zł za niesegregowane, w Czchowie (9 tys. mieszkańców) kwoty te mogą wynieść odpowiednio 7 zł i 11 zł, w Zakopanem 10 zł i 25 zł, a w Białej Podlaskiej (58 tys. mieszkańców) 10 zł i 20 zł. Stawki w wysokości dwóch ostatnich kwot uchwalono już w Wiśle (pond 11 tys. mieszkańców). Opłaty przyjęto również m. in. w Bobowej (ponad 9 tys. mieszkańców) – 4 zł i 8 zł, Przasnyszu (ponad 7,5 tys. mieszkańców) – 4 zł i 8 zł, Cieszynie – 11,30 zł i 19,80 zł, Nowym Tomyślu – 8 zł i 12 zł i Gorlicach – 5,70 zł i 8,32 zł.

Jakie są prognozy dla Olkusza? – Mieszkańcy bloków płacą teraz około 7 zł od osoby. Z zamówionych przez gminę wyliczeń specjalistycznej firmy wynika, że nowa opłata powinna wynieść 14,77 zł za śmieci niesegregowane. Przykładowo pięcioosobowa rodzina płaciłaby o prawie 120 procent więcej niż obecnie. Jeśli chodzi o prywatne domy, teraz średnia stawka za pojemnik 240 – litrowy wynosi 28 złotych. Gdyby obowiązywała opłata 14,77 zł za osobę, oznacza to wzrost o 160 procent. Poza tym selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmuje co najmniej sześć frakcji odpadów: papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło, opakowania wielomateriałowe, odpady komunalne ulegające biodegradacji. Kto w blokach będzie sortował na sześć frakcji? Ustawa „śmieciowa” zwiększa obciążenia mieszkańców, może doprowadzić do likwidacji zakładów komunalnych, uderza w rodziny wielodzietne, spowoduje rozrost administracji – przedstawia w prezentacji Łukasz Kmita. W uzasadnieniu projektu uchwały założono możliwość dokonywania opłat przelewem na konto gminy lub w kasie urzędu.

Czy rezolucja przyniesie efekty?

Samorządowcy na różnych szczeblach mają wiele uwag do nowych przepisów. Na ostatniej sesji Rady Miejskiej Wojciech Gleń i Łukasz Kmita przedstawili rezolucję w sprawie zmiany „śmieciowej” ustawy. – W naszym przekonaniu przyjęta przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej i podpisana przez Prezydenta RP „Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw” zbyt daleko ingeruje w rozwiązania dotyczące sposobu odbierania i gospodarowania odpadami. Powoduje to rozliczne problemy, zarówno po stronie samorządów jak i mieszkańców, dla których opłata za zagospodarowanie odpadów może wzrosnąć nawet kilkakrotnie w stosunku do stawki, jaką dotychczas płacili. Przyjęte i funkcjonujące przez lata rozwiązania, w których to właściciele gospodarstw domowych zawierali indywidualnie umowy na wywóz śmieci, zaś lokatorzy budownictwa wielorodzinnego płacili stawkę „od osoby” bezpośrednio do zarządcy nieruchomości były metodami dużo prostszymi i w konsekwencji tańszymi. Dziś, w sytuacji pogłębiającego się kryzysu gospodarczego oraz wzrastającego bezrobocia, tych argumentów nie sposób pominąć. Należy zatem umożliwić gminom, w myśl dobrze rozumianej samorządności, wybór pomiędzy dotychczasowym rozwiązaniem polegającym na obowiązku właścicieli nieruchomości dotyczącym wywozu nieczystości, a zapisami przedmiotowej ustawy – podnoszą inicjatorzy rezolucji.
    
Rezolucja została skierowana do marszałków sejmu i senatu, parlamentarzystów, ministra  środowiska, przewodniczących klubów parlamentarnych Platformy Obywatelskiej, Prawa i Sprawiedliwości, Ruchu Palikota oraz Polskiego Stronnictwa Ludowego, wojewody małopolskiego oraz przewodniczących rad, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast z całej Małopolski. Olkuscy radni przyjęli rezolucję jednomyślnie.

Swoje zdanie na temat znowelizowanej ustawy zawarł w sejmowym oświadzceniu olkuski poseł Jacek Osuch. Zwraca on uwagę nie tylko na zwiększenie stawek za śmieci, ale i na przyszłość zakładów komunalnych. – Ustawodawca z niewiadomych przyczyn wprowadził niekorzystne zapisy dla gminnych zakładów komunalnych, które, chcąc zbierać odpady na terenie swojej gminy, muszą wygrać postępowanie przetargowe. Przedstawiciele samorządów podnoszą, iż takie zapisy doprowadzą do masowej likwidacji gminnych zakładów komunalnych, które nie będą w stanie sprostać konkurencji z zagranicznymi firmami gigantami. Eksperci zajmujący się rynkiem odpadów biją na alarm, iż potężne koncerny mogą zastosować w pierwszym postępowaniu przetargowym dumpingowe ceny, a gdy pozbędą się konkurencji, zaczną windować stawki. To w konsekwencji przełoży się na drastyczny wzrost cen płaconych przez mieszkańców. Tymczasem likwidacja gminnych zakładów komunalnych doprowadzi do likwidacji kilkunastu tysięcy miejsc pracy w Polsce i wzrostu – i tak wysokiego już – poziomu bezrobocia. Już dziś wiadomo, że sprostanie ustawowym wymaganiom będzie słono kosztować mieszkańców. Szacuje się, że opłaty za śmieci od 1 lipca 2013 roku wzrosną ponaddwukrotnie w porównaniu do kwoty, jaką obecnie płacą mieszkańcy. Już nie pierwszy raz rządząca koalicja wprowadziła kolejny parapodatek, który boleśnie będzie dotykał wszystkich Polaków. Dla przeciętnej pięcosobowej rodziny roczny koszt opłaty śmieciowej może wynieść 1000 zł – czytamy w oświadczeniu Jacka Osucha.

Stawki, jakie za kilka miesięcy będą płacić mieszkańcy miasta i gminy Olkusz, zostaną uchwalone przez Radę Miejską przed świętami.