Jak to robią sąsiedzi? Czyli zorganizuj nam władzo komunikację!

Jeszcze kilka lat temu Jaworzno miało podobny problem z komunikacją miejską, jak obecnie ma Olkusz. Rozwalające się autobusy, wolna amerykanka na przystankach, rozkłady jazdy-widma (wszyscy wiedzą, że są, ale nikt ich nie widział), wojna między ,,busiarzami” a kierowcami autobusów i dobrotliwa władza, która do tego dziadostwa jeszcze dopłaca. Nasze pieniądze oczywiście. Ci, co już dawno się poddali i nie korzystają z komunikacji miejskiej, też odchorują przez nią swoje. Jadąc za miejskim busem 5 km na godzinę… W Jaworznie nie ma wojny między autobusami a busami. PKM zamiast tracić czas i energię na sprawy w sądach postanowiło zawalczyć o pasażerów inaczej – jakością, komfortem i ceną. Wygląda na to, że odnieśli sukces.

Nasza druga wizyta w sąsiednim Jaworznie miała na celu mały komunikacyjny rekonesans. To, co zobaczyliśmy, nie rzuca na kolana tego, kto czasem podróżuje po dużych miastach w Polsce i Europie. Żeby zobaczyć prawdziwy autobus, a nie zlepek trzech mających iść na złom w jedną całość, wystarczy jechać do pobliskiego Krakowa. Zaskakujące jest to, w jaki sposób zorganizowało swoją komunikację Jaworzno o liczbie ludności powiatu olkuskiego i mniejszych środkach własnych do dyspozycji niż samorządy w naszym powiecie. Nawet najbardziej wybujała wyobraźnia nie ogarnie takiego obrazka – komunikacja z metropolii na ulicach Olkusza. W Jaworznie nie muszą sobie tego wyobrażać. Po prostu to mają. My chcielibyśmy chociaż połowę z tego…

Tabor komunikacyjny

Transport publiczny obsługiwany jest w całości przez jaworznickie Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej, które jest tzw. operatorem wewnętrznym Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów w Jaworznie, zarządcy komunikacji. Jedynym udziałowcem jest gmina Jaworzno. Do dyspozycji mieszkańców jest 56 w pełni niskopodłogowych autobusów, które obsługują 28 linii w gminie i poza nią. Część z nich działa 24 godziny na dobę. Obszar działalności PKM został podzielony na 3 strefy – Jaworzno, Chrzanów i okolice oraz strefa śląska, czyli okolice Katowic i Sosnowca. Są to autobusy o różnej długości – krótkie, długie, przegubowe, co komu trzeba. A teraz najlepsze – 30 autobusów jeździ po Jaworznie od 5 miesięcy. Są to fabrycznie nowe autobusy z najwyższej światowej półki warte 28 milionów złotych, do których Unia dołożyła 20 milionów złotych… Na pierwszy rzut oka nie widać, które autobusy są stare, bo słowo „stare” w Jaworznie znaczy co innego niż w Olkuszu. Te „stare” autobusy mają maksymalnie parę lat i też są czyste, zadbane, nie zostawiają za sobą czarnej chmury dymu.

Cała flota PKM-u ma identyczne pastelowe kolory (miła odmiana dla olkuskiej komunikacji, która sprawia wrażenie, jakby każdy autobus pochodził z innego miasta w Polsce i zamiast iść na złom, został darowany nam na kolejne pół wieku). Egzotycznie brzmi informacja, że każdy autobus, który zjedzie do bazy po swojej dniówce jest odkurzany, myty w środku i na zewnątrz oraz poddawany przeglądowi technicznemu (mechanik sprawdza, czy nic nie jest zarysowane, urwane, nie rzępoli i tak dalej). Podkreślamy – codziennie. Wszystkie nowsze autobusy są wyposażone w system informacji multimedialnej. Oznacza to, że  wizualnie i słuchowo pasażer informowany jest o bieżących i najbliższych przystankach. Nie da rady się ani zgubić, ani pomylić, ani przegapić pożądany przystanek. Bezpieczeństwo zapewniają kamery, z których obraz przechowywany jest przez 7 dni, a kierowca ma możliwość bieżącego podglądu sytuacji w pojeździe. Może też upomnieć wartkich pasażerów przez mikrofon (szczególnie cenne podczas nocnych kursów). 

Przystanki

Dla olkuszan przystanek często oznacza kawałek rury z zardzewiałą blaszką przyczepioną na szczycie. Nie o takie przystanki nam chodzi. Chodzi o przystanki zwane wiatami, które dają czekającemu człowiekowi ochronę przed słońcem, śniegiem i deszczem. W Jaworznie mają je nie tylko w centrum, a w dodatku możliwe są dwa ich rodzaje – przeszklone albo murowane. Te drugie są raczej w dzielnicach poza ścisłym centrum. Jednak nazwy każdego przystanku są opisane dużymi literami. Kolorystyka elementów przystanków jest również taka sama w całym powiecie. W Jaworznie pasażer na przystanku znajdzie rozkład jazdy. Nikt nie musi go zrywać z tablicy. A czemu?

Wszystko jak w szwajcarskim zegarku

W Jaworznie bardzo wzięli sobie do serca punktualność. Tylko czekać, aż w regionie będzie się mówiło „punktualny jak jaworznicki autobus”. Przy czym być punktualnym nie oznacza ani być najwyżej 5 minut po czasie, ani tyleż samo przed czasem. To znaczy być dokładnie o tej, która jest na rozkładzie. Rozkłady jazdy są i zarząd PKM twierdzi, że kierowcy są bardzo skrupulatnie z tego rozliczani (a premia odliczana jak trzeba). Głównie chodzi o tych, którzy przyjeżdżają przed czasem, bo niewielkie opóźnienia w mieście są dopuszczalne ze względu na niespodziewane korki czy wypadki. Pewnie teraz czytelnik zastanawia się, jak to możliwe, że prezes wie, kto jest punktualny, a kto nie. Otóż w Jaworznie kupili cztery dwustronne interaktywne tablice z rozkładem jazdy (oczywiście za kasę z Unii), które informują pasażerów o rzeczywistym czasie odjazdu autobusów. Są one zintegrowane z pojazdami i korygują czas jego przyjazdu, jeśli jest opóźnienie. Przynajmniej wiadomo, że autobus na pewno przyjedzie. Godziny przyjazdów każdego z autobusów są rejestrowane i szef możne w każdej chwili do nich zajrzeć.
A rozkładu jazdy nie trzeba zrywać z przystanku, bo można go sobie albo wydrukować z Internetu, albo ściągnąć na swoją komórkę całą aplikację z wszystkimi liniami i przystankami… Czyli mieć go zawsze pod ręką.

Elektroniczna portmonetka

W Jaworznie większość ludzi nie pamięta już jak wygląda papierowy bilet. I nie dlatego, że przejazdy są za darmo. Niestety tak dobrze nie ma nigdzie. Jaworzno jako jedno z pierwszych miast w Polsce wprowadziło tzw. elektroniczną portmonetkę. Jest to Karta Miejska, którą można załadować na dowolną kwotę w większości kiosków w mieście. Wsiadając do autobusu kartę trzeba odbić na czytniku wskazując na bilet normalny lub ulgowy. Kontrolerzy biletów mają mobilne czytniki i w przypadku jazdy na gapę, nie ma ratunku. Jak udało nam się dowiedzieć e-portmonetkę ma już 50 tys. osób (w Jaworznie mieszka 96 tys.). Z tym, że część z nich to osoby spoza Jaworzna. Najwyraźniej tamtejszy PKM podoba się nie tylko nam, ale też mieszkańcom Chrzanowa, Sosnowca czy Katowic, którzy, poruszając się po swoim terenie, korzystają z jaworznickiej komunikacji. Finansowo też jest bardziej opłacalnie z kartą, bo bilety są tańsze. Przykładowo bilet ulgowy po mieście to wydatek 1,20 zł z kartą, a 1,30 zł u kierowcy. Normalny kosztuje z kartą 1,50zł, a u kierowcy 2,60zł. Przejazd z Jaworzna do Katowic to dla dorosłego posiadającego kartę wydatek 3,30zł, a dla posiadającego i kartę, i ulgę to koszt jedynie 2zł.

Co z prywatnymi busami?

Są i jeżdżą, ale na szczęście jaworznickich kierowców, nie tak jak w Olkuszu. Obowiązkiem prywatnych przewoźników jest dostarczyć do miejskiego zarządcy rozkład jazdy i się do niego stosować. Za robienie bałaganu i chaosu grozi cofnięcie zgody na korzystanie z przystanków. Pasażerowie twierdzą zgodnie, że busy i autobusy żyją w symbiozie, wzajemnie się uzupełniając.

Brzmi mało wiarygodnie? Można się wybrać na wycieczkę szlakiem komunikacji miejskiej w Jaworznie i sprawdzić osobiście. Szczególnie zachęcamy tych, którym jako mieszkańcy-podatnicy płacimy za to, żeby nam komunikację w mieście i powiecie zorganizowali. Może sąsiedzi ich zainspirują, skoro sterta skarg od pasażerów nie jest wystarczającą mobilizacją. „Przegląd Olkuski” pokryje koszty podróży autobusem po Jaworznie, jeśli jacyś śmiałkowie spośród naszej władzy lub szefostwo od komunikacji by się na taki krok zdecydowali.        

Relacja filmowa: