Uzasadnienie wyroku Sądu obnażyło działanie władz samorządowych i wojewody

Po dwóch i pół miesiącach od ogłoszenia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego unieważniającego w całości miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Wolbrom doręczono stronom jego uzasadnienie. Stwierdza się w nim jednoznacznie, że ten akt prawa miejscowego jest sprzeczny z prawem. Narusza bowiem zasady sporządzania planu miejscowego poprzez jego ukształtowanie niezgodne z treścią studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Ponadto Sąd dopatrzył się jeszcze jednej poważnej wady planu, polegającej na nieustaleniu stawek renty planistycznej dla wszystkich jego obszarów, co również skutkuje stwierdzeniem nieważności zaskarżonej uchwały. Przyjrzyjmy się temu uzasadnieniu bliżej. Z kilku powodów to bardzo ciekawa lektura.

W ocenie Sądu brak zgodności pomiędzy postanowieniami planu zagospodarowania przestrzennego a ustaleniami studium dotyczy w szczególności obszaru tzw. terminalu, pomiędzy ogródkami działkowymi a linią kolejową i na międzytorzu, oznaczonego w studium jako parki i zieleńce, tereny cmentarzy, zieleni działkowej i parków, urządzeń obsługi gospodarki. W planie zagospodarowania tereny te otrzymały natomiast przeznaczenie produkcyjno-usługowe czy zabudowy mieszkaniowej i usług. Sąd ten brak zgodności doskonale ilustruje przykładem terenu terminalu, czyli określonego w studium jako obszar przemysłu i składów, wokół którego przewidziano buforowy pas zieleńców i parków. W planie zagospodarowania natomiast z tych terenów zielonych zrezygnowano. Co gorsza, na pozostałym terenie w sąsiedztwie terminalu, czyli pomiędzy ogródkami działkowymi a torami i na międzytorzu, studium w ogóle nie przewidywało obiektów przemysłowych, lecz jedynie parki i zieleńce, a w planie przeznaczono je pod budowę zakładów i to w dodatku stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi.

Sąd stwierdził przy tym, że być może studium dla gminy Wolbrom opracowane w 2002 r. nie przystaje już do aktualnych potrzeb, rozwoju i wyzwań przed jakimi stoi gmina, zwłaszcza, że uchwalone było na podstawie przepisów poprzednio obowiązującej ustawy i nie w pełni odpowiada współczesnym wymogom. Tym niemniej w pierwszej kolejności – zdaniem Sądu – należało najpierw w odpowiednim zakresie zmienić studium lub uchwalić nowe, a dopiero później na podstawie jego zaktualizowanych zapisów tworzyć plan zagospodarowania przestrzennego. Zwłaszcza, że zgodnie z obowiązującym prawem – co podkreślił Sąd – w celu oceny aktualności studium i planów miejscowych burmistrz jest zobowiązany dokonywać analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy i opracowywać wieloletnie programy ich sporządzania lub zmiany planu miejscowego. Takie wyniki analiz, po uzyskaniu opinii gminnej lub innej właściwej komisji, burmistrz powinien przekazać Radzie Miejskiej co najmniej raz w czasie trwania kadencji. Rada z kolei powinna podjąć uchwałę w sprawie aktualności studium i planu zagospodarowania, albo podjąć działania w kierunku ich zmiany. Tymczasem na rozprawie sądowej pełnomocnik Rady Miejskiej nie był w stanie wskazać kiedy po raz ostatni została dokonana analiza studium.

Sąd stwierdził również, że w zaskarżonym planie zagospodarowania dla części obszarów nie określono stawki renty planistycznej, co jest niedopuszczalne. Przypomnijmy, że renta planistyczna to forma daniny publicznej płaconej jednorazowo na rzecz gminy. Obowiązek jej zapłaty powstaje, jeśli wskutek uchwalenia lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wzrosła wartość objętej nim działki, a właściciel sprzedaje tę nieruchomość w ciągu pięciu kolejnych lat od daty uchwalenia bądź zmiany planu miejscowego. Renta ta nie może być wyższa nić 30%, a jej wymiar jest liczony od różnicy pomiędzy wartością nieruchomości w momencie jej zbycia a wartością przed wejściem w życie planu. W ocenie Sądu nieustalenie stawki renty planistycznej dla wszystkich obszarów określonych w miejscowym planie zagospodarowania jest sprzeczne z prawem i również skutkuje stwierdzeniem nieważności planu.

W takim stanie rzeczy – zdaniem Sądu – tracą na znaczeniu dla oceny zgodności z prawem pozostałe zarzuty wnoszone przez skarżących. Sąd bowiem nie ma obowiązku dalszego ich badania, które wobec powyższych ustaleń nie mają znaczenia dla oceny legalności zaskarżonego aktu.

Uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego unieważniającego w całości miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Wolbrom rodzi kolejne pytania. Dlaczego na terenie terminalu i przylegających do niego wzdłuż szerokiego toru LHS zapisy w planie są tak rażąco niezgodne ze studium? Jakie argumenty przekonały burmistrza do wprowadzenia tych zapisów niezgodnych z prawem w końcowej fazie opracowywania planu, o co wnioskowała firma będąca współwłaścicielem terminalu? Dlaczego wcześniej burmistrz w związku z tym nie wprowadził zmian do studium, a nawet nie stosuje się do innego zapisu w prawie i nie przedstawia Radzie Miejskiej niezbędnych analiz celem podjęcia przez nią odpowiedniej uchwały przynajmniej raz w czasie trwania kadencji? Dlaczego dobrowolnie, również nie stosując się do prawa, gmina zrezygnowała z potencjalnych dochodów własnych nie ustalając renty planistycznej na pewnych obszarach? Wreszcie dlaczego Urząd Wojewódzki, do którego zadań należy sprawdzenie zgodności planu z przepisami prawa przed jego uprawomocnieniem się, nie wychwycił tak oczywistych wad, które z łatwością dostrzegli mieszkańcy?

Radni opozycyjni w celu znalezienia odpowiedzi na te i inne pytania zapowiadają zwołanie nadzwyczajnej sesji Rady Miejskiej, na którą zaproszony ma zostać wojewoda i właścicielka firmy sporządzającej plan.