Olkuskie organy Hansa Hummla zaliczane są przez znawców do najcenniejszych w Europie. W 2011 roku obchodziliśmy 400-lecie podpisania umowy z norymberskim organmistrzem na budowę tego instrumentu. Rokrocznie w Olkuszu odbywają się dwa organowe festiwale. Na początku października organy Hummla rozbrzmiewają podczas Międzynarodowych Dni Muzyki Organowej i Kameralnej, zaś w ubiegłą niedzielę koncertem w wykonaniu Teresy Piech i Krzysztofa Urbaniaka rozpoczęła się kolejna edycja drugiej cyklicznej imprezy – Letniego Festiwalu Organowego.
Przybyłych do Bazyliki św. Andrzeja melomanów powitały dyrektor MOK Grażyna Praszelik-Kocjan i prezes Stowarzyszenia Na Rzecz Historycznych Organów Hansa Hummla Maria Rzepka. Ponieważ na festiwal składa się cykl koncertów, toteż podczas jego otwarcia nie mogło zabraknąć zachęty do udziału w kolejnych częściach letnich spotkań z muzyką poważną i zabytkowym instrumentem. Warto pamiętać, że następne odbędzie się 13 lipca, jak zawsze rozpocznie się o godzinie 18.00, a wystąpi wówczas Andrzej Nurcek, utalentowany student Akademii Muzycznej w Łodzi z klasy dra Krzysztofa Urbaniaka, laureat Ogólnopolskiego Konkursu Improwizacji Organowych 2013.
Artyści, których talenty i wirtuozerskie umiejętności olkuszanie mogli podziwiać w ubiegłą niedzielę, specjalizują się w muzyce dawnej. Zauważenia wymaga jeszcze inna łącząca ich okoliczność. Nie przypadkiem zaproszeni zostali do zagrania koncertu inaugurującego Letni Festiwal w Bazylice św. Andrzeja. Otóż oboje są członkami olkuskiego Stowarzyszenia Na Rzecz Historycznych Organów Hansa Hummla, piastują istotne funkcje w organach tej organizacji pozarządowej i mają znaczący wkład w jej aktywność.
Dr Teresa Piech ukończyła krakowską Akademię Muzyczną w klasie skrzypiec doc. Ewy Szubry-Jargoń. W Krakowie rozpoczęła też naukę gry na skrzypcach barokowych pod kierunkiem Zygmunta Kaczmarskiego. Następnie studiowała u prof. Lucy van Dael w Sweelinck Conservatorium w Amsterdamie. Swoje umiejętności doskonaliła również, uczestnicząc w wielu kursach mistrzowskich w kraju i za granicą. Brała udział w projektach kameralnych i orkiestrowych pod dyrekcją Anthony’ego Rooleya, Paula Goodwina i Bartholda Kuijkena. Jako solistka i kameralistka koncertuje regularnie w kraju i za granicą, współpracujące z wieloma zespołami muzyki dawnej. Jest współzałożycielką zespołu Harmonia Sacra. Była członkiem European Union Baroque Orchestra. Współpracowała z wieloma wybitnymi muzykami, m. in.: Larsem Ulrikiem Mortensenem, Royem Goodmanem i Joshuą Rifkinem. Z wiodącymi polskimi zespołami muzyki dawnej dokonała wielu nagrań płytowych, z których kilka otrzymało nagrodę Fryderyka. Jest wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Muzyki Dawnej oraz członkiem-założycielem Stowarzyszenia Na Rzecz Historycznych Organów Hansa Hummla w Olkuszu. W Akademii Muzycznej w Krakowie prowadzi klasę skrzypiec barokowych. Gra na instrumencie z roku 1668, pochodzącym z pracowni Antonia Marianiego z Pesaro.
Dr Krzysztof Urbaniak ukończył warszawską Akademię Muzyczną, gdzie studiował w klasie organów prof. Józefa Serafina i w klasie klawesynu prof. Leszka Kędrackiego. Jest też absolwentem Hochschule für Musik und Darstellende Kunst w Stuttgarcie, klasy organów prof. Ludgera Lohmanna oraz klasy klawesynu prof. Jörga Halubka. Stopień doktora sztuki zdobył na Akademii Muzycznej w Krakowie. Jest adiunktem w Akademiach Muzycznych w Łodzi i Krakowie. W latach 2007–2009 był wykładowcą basso continuo i klawesynu w Hochschule für Musik und Darstellende Kunst w Stuttgarcie. Prowadzi kursy w Polsce, Niemczech i Japonii. Wielekroć zdobywał nagrody w krajowych i międzynarodowych konkursów organowych na instrumentach historycznych. Koncertuje w Polsce i za granicą, m. in. w Niemczech, Szwajcarii, Japonii. Ma w dorobku dwie płyty solowe nagrane dla wydawnictw niemieckich. Jest autorem publikacji poświęconych budownictwu organowemu oraz aspektom wykonawczym klawiszowej muzyki dawnej. Piastuje funkcje kierownika artystycznego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej w Pasłęku. Ten niezwykle aktywny muzyk, znawca dawnych instrumentów i pedagog jest ponadto artystą-rezydentem Filharmonii Łódzkiej im. A. Rubinsteina, członkiem zarządu Baltisches Orgel Centrum w Stralsundzie oraz Stowarzyszenia Na Rzecz Historycznych Organów Hansa Hummla w Olkuszu oraz rzeczoznawcą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w zakresie ochrony zabytków, w specjalizacji: historyczne organy piszczałkowe.
Uczestnicy koncertu rozpoczynającego Letni Festiwal Organowy jako pierwszą usłyszeli słynną „Fantasia Chromatica” Jana Pieterszoona Sweelincka, genialnego holenderskiego kompozytora i pedagoga żyjącego na przełomie XVI i XVII wieku. Autorzy kolejnych wykonanych tego wieczoru utworów, to twórca motetów, madrygałów i „Concerti Ecclestiastici” Giovanni Bassano z Wenecji, znany z wczesnobarokowych sonat kolejny wenecjanin Dario Castello, gdański organista i kompozytor Paul Siefert oraz autor skrzypcowych sonat Giovanni Battista Fontana. Niespodzianką inauguracji festiwalu były dwie improwizacje Krzysztofa Urbaniaka na temat pieśni „Powstań Panie”.
Koncert prowadził Wojciech Taborek, muzykolog, pedagog Państwowej Szkoły Muzycznej I Stopnia w Olkuszu.
Letni Festiwal Organowy 2014 w Olkuszu zorganizowany został przez Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu i Stowarzyszenie Na Rzecz Historycznych Organów Hansa Hummla, przy finansowym wsparciu Urzędu Miasta i Gminy w Olkusz. Życzliwej gościny Festiwalowi udzieliła Parafia pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu.
MOK Olkusz
Zdjęcia: Andrzej Karoń
Olkuskie organy Hansa Hummla
Późnorenesansowe organy, znajdujące się w olkuskiej Bazylice Mniejszej pw. św. Andrzeja, należą w opinii wielu fachowców do najcenniejszych tego typu zabytków Europy. Ich historia sięga 1611 roku, kiedy podpisano umowę na wykonanie instrumentu z Hansem Hummlem, wybitnym organomistrzem niemieckim mieszkającym w Krakowie. Po śmierci syna, który zginął podczas budowy instrumentu, Hummel opuścił Olkusz. Budowy organów dokończył jego uczeń, Jerzy Nitrowski.
O szczególnej wartości tego zabytku decyduje nie tylko czas jego powstania, ale też zachowanie po dziś dzień oryginalnych mechanizmów i znacznej większości spośród 1776 piszczałek. Instrument posiada dwa manuały (klawiatury ręczne), pedał (klawiaturę nożną) i 31 głosów. Te głosy, które uległy onegdaj przeróbce, zostały ostatecznie zrekonstruowane według zachowanych wzorów. Aby uzyskać jak najwierniejsze brzmienie zdecydowano się na strojenie organów w obowiązującym w połowie XVII wieku stroju nierównomiernie temperowanym. Dlatego na instrumencie tym można wykonywać tylko muzykę renesansową i wczesnobarokową.
Olkuskie organy Hansa Hummla, jako pierwszy zabytkowy instrument w Europie, objęte zostały pionierskim projektem badawczym, mającym na celu ochronę zabytkowych organów przed niszczącym wpływem czynników zewnętrznych. Przedsięwzięcie to, nazwane „Sensorgan Project”, prowadzone było przez instytuty uniwersytetów w Goeteborgu, Londynie, Padwie, Sao Paulo oraz PAN. Na projekt ten Komisja Europejska przyznała 1 mln euro.
Rokrocznie jesienią olkuski kościół rozbrzmiewa dźwiękami muzyki podczas organizowanych cyklicznie Międzynarodowych Dni Muzyki Organowej i Kameralnej, imprezę którą zaszczycały swymi występami takie gwiazdy, jak Guy Bovet i Teresa Żylis-Gara.
