Radni, wiatraki i prawo

Mieszkańcy Zimnodołu i okolicznych sołectw od kilku lat walczą o to, aby w ich sąsiedztwie nie powstała elektrownia wiatrowa. Kolejna odsłona sporu nastąpiła na wtorkowym posiedzeniu Komisji Rozwoju olkuskiej Rady Miejskiej. Sprawę błyskawicznie w swoje ręce wzięła ośmioosobowa grupa radnych, przy czym słowo „błyskawicznie” ma tu kluczowe znaczenie.

Zmieńmy plan!
Grupa radnych przygotowała projekt uchwały w sprawie przystąpienia do zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla miejscowości Zimnodół. Pismo o wniesienie projektu pod obrady najbliższej sesji podpisało ośmioro radnych: Tomasz Zaborowski, Stanisław Filas, Ryszard Ryza, Wojciech Ozdoba, Michał Mrówka, Apolinary Ćwięczek, Małgorzata Postołek oraz Henryk Gamrat.

Wspomniani radni uważają, że przygotowany przez nich projekt uchwały wyraża wolę mieszkańców wsi: Zimnodół, Zawada, Osiek, Zederman zawartą w licznych wnioskach i protestach w sprawie budowy elektrowni wiatrowej. – Rada Miejska postanowiła zainicjować proces zmiany miejscowego planu mający na celu usunięcie z dotychczasowego tekstu i rysunku miejscowego planu możliwych obszarów lokalizacji dla elektrowni wiatrowych oraz wskazanie nowych terenów na obszarze wsi Zimnodół pod zabudowę mieszkaniową z obu stron dotychczasowej zabudowy. Dotychczasowe wnioski mieszkańców o umożliwienie im zabudowy własnych posesji nie mogły być realizowane z uwagi na obowiązujące zapisy planu, mimo że studium uwarunkowań przewiduje dalszy rozwój zabudowy mieszkalnej w tej wsi. Rada Miejska w Olkuszu wyraża przekonanie, że uchwała taka pozwoli na zracjonalizowanie procesu lokalizacji inwestycji w odnawialne źródła energii na terenie wsi Zimnodół i zminimalizowanie negatywnych skutków eksploatacji OZE na życie i zdrowie mieszkańców – tak brzmi fragment projektu uchwały.

Koncepcja zmiany planu niezgodna z prawem
Szybko okazało się, że pomysł radnych nie jest bez wad. Opinia Biura Prawnego UMiG Olkusz do projektu uchwały jest bowiem negatywna. Radca prawna Małgorzata Kocjan wyjaśniła, że najpierw należy dokonać aktualizacji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (wymagana jest uchwała rady gminy w sprawie aktualności studium i/lub planów miejscowych, a w przypadku uznania ich za nieaktualne, w całości lub w części, podejmuje się kolejne działania, czyli zmianę studium i/lub planu miejscowego – w takim trybie, w jakim są one uchwalane), a potem dokonać zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego pod kątem wnioskowanej zmiany przeznaczenia terenu, opisanej w uzasadnieniu projektu uchwały, a w szczególności dotyczącej „usunięcia obszarów lokalizacji dla elektrowni wiatrowych”.  Naruszenie zasad sporządzania planu może spowodować nieważność stosownej uchwały Rady Miejskiej. W opinii prawnej znajduje się też fragment uzasadnienia jednego z wyroków krakowskiego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, mówiącego o tym, że plan ma stanowić uszczegółowienie zapisów zawartych w studium, a nie ich dowolną interpretację czy wręcz całkowitą zmianę kierunków zagospodarowania objętych studium. – Organy gminy, działając w ramach władztwa planistycznego, nie mają „wolnej ręki” przy uchwalaniu miejscowego planu i są związane ustaleniami studium. Nie przeczy temu okoliczność, że studium nie ma mocy aktu powszechnie obowiązującego i nie jest aktem prawa miejscowego, ale jako akt wewnętrzny bezwzględnie wiąże organ, który go wydał (Radę) i organ wykonawczy gminy – czytamy w opinii prawnej.

Bareja wiecznie żywy
Interesującym momentem posiedzenia Komisji Rozwoju była dyskusja radnych. Mistrz Stanisław Bareja z pewnością bardzo chciałby poznać autorów scenariusza tego spotkania….

Z opinią prawną zgodził się radny Janusz Dudkiewicz. Zaapelował on do kolegów z rady, by przed składaniem projektów uchwał pytali prawników, co można zmienić w planie, a czego nie, ponieważ Rada nie ma prawa zmieniać tego, co zechce, ale tylko to, co jest prawnie możliwe. Jego zdaniem takie sprawy, jak ta uchwała dotycząca zmiany planu powodują, że wszyscy radni się ośmieszają a ich kompetencje mogą być kwestionowane.

Pikanterii całej sprawie dodał fakt, że niektórzy chyba nie do końca przemyśleli, pod czym złożyli swój podpis. Radny Wojciech Ozdoba przyznał, że na spotkaniu Klubu zasugerował, że zapisy w projekcie uchwały są niezgodne z  prawem, ale jak zwykle nikt się do jego zdania nie przychylił.

Momentami emocje brały górę. Radny Ryszard Ryza zaapelował do radnego Dudkiewicza o zaniechanie mentorskiego tonu, bo każdy może popełniać błędy. Pytał też, co poprzednia Rada zrobiła dla mieszkańców, gdy wyrażali sprzeciwy dotyczące elektrowni wiatrowej i dlaczego radni minionej kadencji przez cztery lata lekceważyli mieszkańców.

Janusz Dudkiewicz nie pozostał dłużny swojemu adwersarzowi przypominając, że tym samym mentorskim tonem spierał się z Pawłem Piasnym (wnioskodawcą uwzględnienia w planie terenu pod budowę elektrowni wiatrowej – przyp. red.) i postulował zwiększenie odległości posadowienia wiatraków od zabudowań. Janusz Dudkiewicz zwrócił uwagę, że ten temat był poruszany podczas obrad Rady Miejskiej zarówno poprzedniej, jak i jeszcze wcześniejszej kadencji, a poprzednia Rada mogła jedynie odsunąć wiatraki i to uczyniła.

A może jednak zmiana planu jest możliwa?
Radca prawny Marcin Przychodzki, wspierający mieszkańców Zimnodołu i Stowarzyszenie „Stop wiatrakom” podkreślił, że procedura polega najpierw na zmianie studium, a potem planu. Zastrzegł jednak, że proponowana przez grupę radnych zmiana jest możliwa do zrealizowania, ponieważ ma ona charakter wycinkowy i nie dotyczy całości ustaleń planu. Radca podkreślił, że studium to są wytyczne, ogólny dokument wprowadzający do planu, który nie jest wiążący. Mecenas Przychodzki wypowiedział się także w kwestii ewentualnego odszkodowania dla inwestora. Stwierdził, że skoro nie ma zamontowanych wiatraków, a inwestor nie dysponuje żadną decyzją poza zapisami w planie zagospodarowania, więc prawdopodobieństwo uzyskania przez niego odszkodowania jest równe zeru.

Na słowa prawnika nie pozostał obojętny Janusz Dudkiewicz, który wyraził nadzieję, że wiatraków nie będzie i zwrócił równocześnie uwagę radnych na fakt, że zmiana w planie daje pretekst i prawo właścicielowi gruntów do wystąpienia o odszkodowanie. Stwierdził też, że nie można nikomu zabierać praw nabytych tylko dlatego, że Radzie się tak podoba.

A po przerwie…
Przerwa w posiedzeniu Komisji nieco ostudziła emocje rajców. Projekt uchwały wycofano z porządku obrad, stawiając na inne rozwiązanie. Radny Ryszard Ryza stwierdził, że po dokładnym zapoznaniu się z opinią prawną oraz informacją, że do gminy wpłynęły setki wniosków od mieszkańców o odszkodowanie z tytułu utraty wartości nieruchomości w związku z planowaną budową wiatraków, nie ma on już przekonania, że w dniu dzisiejszym można rozwiązać problem. Zaproponował powołanie zespołu złożonego z przedstawicieli Komisji Rozwoju oraz pracowników UMiG Olkusz,w celu kontynuowania prac nad planistycznymi zmianami.

Rys historyczny
Radni V kadencji (2006 – 2010) uchwalili plan zagospodarowania Zimnodołu, w którym m. in. ulokowano możliwość budowy elektrowni wiatrowej. Radni VI  kadencji (2010 – 2014) nie zmienili wprawdzie planu, ale podjęli uchwałę, aby wiatraki były lokowane co najmniej 1500 metrów od zabudowań. Wojewoda uznał jednakże ten akt za niezgodny z prawem. Radni VII  kadencji (2014 – 2018) podjęli nieudaną próbę przystąpienia do zmiany planu, a wkrótce planują przystąpienie do dalszych prac związanych z planem i studium.

Złapał Kozak Tatarzyna, a Tatarzyn za łeb trzyma
Sytuacja jest patowa: jeśli obecny plan zostanie zmieniony, to inwestor planujący budowę wiatraków może zaskarżyć gminę o zwrot poniesionych dotychczas kosztów oraz o odszkodowanie związane z utratą przyszłych dochodów. A co, jeśli plan nie zostanie zmieniony zgodnie z oczekiwaniami mieszkańców przeciwnych budowie wiatraków? W tym przypadku sytuacja też nie jest wesoła, ponieważ do gminy wpłynęły liczne wnioski o odszkodowanie od mieszkańców, którzy uważają, że budowa wiatraków naraziłaby ich na straty.

Radni błyskawica
Rajcom tej kadencji nie można odmówić jednego – szybkości w działaniu. Jak szybko przygotowali projekt uchwały, tak szybko się z niego wycofali. Wydaje się, że ustawodawca po to wprowadził dość skomplikowaną i długotrwałą procedurę uchwalania planu, aby decyzje były gruntownie przemyślane i podejmowane  z należytą rozwagą.

Kto zapłaci?
Jedno jest pewne. Bez względu na to, jakie decyzje w końcu podejmą radni i jak zakończy się bitwa o wiatraki, to podobnie jak w przypadku 2,5 – milionowego odszkodowania dla parafii św. Andrzeja, za nieprzemyślane decyzje radnych zapłacą wszyscy mieszkańcy gminy Olkusz.