Żołnierze Niezłomni Ziemi Olkuskiej

Rzetelna wiedza o trudnych powojennych czasach terroru komunistycznego, wydarzeniach i ludziach noszących do dziś brzemię kontrowersji, mimo intensywnych działań edukacyjnych wciąż jest niewielka. Szczególną uwagę poświęcamy tym zagadnieniom 1 marca, kiedy obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Ponieważ Ziemia Olkuska była świadkiem wielu dramatycznych wydarzeń związanych z powojenną walką o niepodległość, warto wiedzieć więcej.

Znakomitym źródłem usystematyzowanej wiedzy na temat działań w naszej okolicy niezłomnych bohaterów, którzy nie pogodzili się z ustrojem narzuconym w Polsce po II wojnie światowej jest wydana niedawno publikacja „Żołnierze Niezłomni Ziemi Olkuskiej – historia i pamięć”, pod naukową redakcją Józefa Brynkusa, Agnieszki Chłosty-Sikorskiej i Michała Masłowskiego. Monografia składa się z 11 artykułów napisanych przez uczniów IV Liceum Ogólnokształcącego im. K. K. Baczyńskiego w Olkuszu, biorących udział w projekcie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego  pn. „Uniwersytet Młodych Wynalazców” oraz studentów i doktorantów Instytutu Historii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. 

Książka zawiera nie tylko historie i losy konkretnych postaci historycznych, które brały czynny udział w walce o prawdziwie wolną Polskę, ale także teksty analityczne, przedstawiające problem fałszowania historii przez komunistyczną propagandę i efekty tych działań wciąż „pokutujące” w opinii publicznej. Jest też znakomitym przykładem działań, które w ciekawy sposób angażują młodzież do realizacji pasji i zainteresowań historycznych.

Dla lokalnego czytelnika szczególnie interesujące mogą być rozdziały opowiadające o konkretnych postaciach i wydarzeniach. W tekście Pauliny Zając „Wyzwolenie czy niewola? Ziemia Olkuska po 1945 roku”  poznajemy opowieść o dniach po wkroczeniu Armii Czerwonej na nasze tereny, co miało miejsce 20 stycznia 1945 roku. Uzupełnieniem tego wątku jest tekst „Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Olkuszu 1945 -1956″ Anety Micuły, która opisała instalowanie się nowej władzy, a trzeba przyznać, że aparat przemocy mocno przykładał się do swoich zadań siejąc terror we wszystkich strefach życia. W kolejnym artykule „Piotr Przemyski ps. „Ares” – „Żołnierz Niezłomny” autorstwa Aleksandry Palskiej poznajemy losy bohatera tej ziemi, który przeszedł szlak wojenny bardzo podobny do tego, który był udziałem rotmistrza Witolda Pileckiego. Dalej, w tekście pt. „Olkusz i siatka Brygad Wywiadowczych” Konrad Kulig opracował i przedstawił temat związany z działaniami Brygad Wywiadowczych. Miały one być zaczątkiem polskiej powojennej administracji, a stały się elementem szeroko zakrojonego wywiadu i w efekcie represji wobec stawiających opór nowej władzy. W następnym rozdziale Mateusz Radomski przedstawia działalność „Spółdzielni 12”, czyli Rady 12 WiN powiatu olkuskiego. Jej członkowie mieli bojkotować zbliżające się wybory do Sejmu Ustawodawczego oraz podejmować się innych zadań w zależności od potrzeb. W kolejnym tekście Rafał Rogalski przybliża czytelnikom historię, która wydarzyła się w Wolbromiu, a jej bezpośrednim uczestnikiem był dziadek autora. „Armia Podziemna Wolbrom” to historia wydarzeń, które szerokim echem rozeszły się w latach 50-tych po całym kraju, jako pretekst i bezpośrednia przyczyna słynnego procesu krakowskiego. Kolejny autor, Tomasz Szygulski przybliżył czytelnikom postać innego ówczesnego bohatera – Witolda Orczyka ps. “Lipski”, który po zakończeniu wojny był członkiem Win-u, za co był ostro represjonowany. Na koniec zamieszczono tekst „Pochówki żydowskich ofiar zbrodni i represji niemieckich w okolicy Trzebini” autorstwa Zbigniewa Razowskiego, który opisał prężną aktywność Koła Naukowego Historyków działającego przy Instytucie Historii UP w Krakowie. Co roku jego członkowie biorą udział w obozie naukowym, podczas którego uczą się jak praktycznie wykorzystywać zdobyte wiadomości z zakresu warsztatu historyka, zdobywają cenne doświadczenie, spełniają się jako początkujący adepci nauki. Ubiegłoroczny obóz miał miejsce okolicy Trzebini, a studenci badali pochówki żydowskich ofiar zbrodni i represji niemieckich. Tom zamyka indeks oraz bibliografia.

Książka, która jest pokłosiem konkursu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pn. „Uniwersytet Młodych Wynalazców” została wydana w niewielkim nakładzie. Dlatego przede wszystkim będzie dostępna w bibliotekach naszego regionu. Mimo trudności w jej zdobyciu, szczerze zachęcamy do zapoznania się z tym nieocenionym źródłem lokalnej historii.

Natomiast 6 marca o godz. 15 w Miejskim Ośrodku Kultury przy ul. Francesco Nullo w Olkuszu odbędzie się pokaz filmu „Żołnierze Niezłomni Ziemi Olkuskiej – Historia i Pamięć” autorstwa Konrada Kuliga i Mateusza Radomskiego.