Autorzy „Księgi Pamiątkowej Liceum w Olkuszu 1916-1956” wydanej w roku 1957 z okazji 40 – lecia Szkoły w posłowiu wyrażają nadzieję, że Księga ta „poczęta z miłości”, będąca „zbiorowym hołdem dla Poległych, dla Szkoły i dla środowiska, które nas wychowało”, znajdzie kontynuatorów, którzy „odrobią na pewno swe zaległości w 50 – lecie, uzupełnią nasze braki i przemilczenia, których jest niemało i nie zawsze z winy redaktorów. Niechże, więc dalej prowadzę zaczęte dzieło” (Księga str. 382).Niestety, nie podjęto tego apelu na 50 – lecie, ani w latach następnych. Obecnie w roku 100 – lecia Naszej Szkoły, grono Jej wychowanków skupione w Kole Grodzkim PTTK w Olkuszu, podejmuje to wyzwanie poprzez uzupełnienie tego wszystkiego, co nie było możliwe do wykonania w czasie, gdy przygotowywano jubileusz 40 – lecia.
Dzisiaj, rozpoczynamy cykl poświęcony historii Szkoły, przedstawiając sylwetkę inż. Antoniego Minkiewicza – Głównego inicjatora i organizatora prac, które doprowadziły do powstania Szkoły, a któremu ze względów politycznych, autorzy Księgi mogli poświęcić zaledwie kilka zdań. Nasz bohater – jest to adekwatne określenie dla jego postawy życiowej – urodził się 16 września 1880 roku w Łyczówce pow. starokonstantynowski na Wołyniu. Ukończył I Gimnazjum w Żytomierzu, a następnie rozpoczął studia na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Kijowskiego. Tam wstąpił do Korporacji Polskiej skupiającej lewicę akademicką. Za przemówienie przeciw carowi, wygłaszane na wiecu w r. 1900 i za spoliczkowanie komendanta żandarmów zesłany, z „wilczym biletem” do batalionu karnego na Kaukazie, gdzie zmuszony był odbyć 3 – letnią służbę wojskową. Ponieważ nie mógł kontynuować nauki na terenach będących pod władzą cara, wyjechał do Austrii, gdzie w r. 1903 podjął studia na Akademii Górniczej w Loeben. W czasie studiów wstąpił do organizacji polskiej młodzieży postępowej „Promień”. Studia z dyplomem inżyniera ukończył 20.02.1907 r. i rozpoczął prace w Kopalni „Saturn” w Zagłębiu Dąbrowskim, skąd przeniesiony został na stanowisko zawiadowcy kopalni galmanu (ruda z zawartością ołowiu) w Sławkowie. Z ramienia „Towarzystwa Saturn”, rozpoczął w r. 1908 badanie pokładów rudonośnych na terenie olkuskim (Kopalnia Józef” – Pomorzany).
Od pierwszych chwil swego pobytu w Olkuszu podjął aktywną działalność społeczną, oświatową, gospodarczą, szczególnie widoczną w czasie I Wojny Światowej. W warunkach permanentnego braku wyżywienia na froncie, wojska okupacyjne stosowały masowo akcję ściągania przymusowo płodów rolnych, pozostawiając rolnikom resztki, które nie wystarczały na zaspokojenie potrzeb własnych i na zasiew. Powodowało to narastanie drożyzny i spekulację, która przyjęła katastrofalne rozmiary. Szczególnie uwidoczniało się to w miastach, w których przeważała ludność utrzymująca się z pracy najemnej. Celem przeciwdziałania tym zjawiskom, organizowano komitety lokalne pod wspólną nazwą Komitetu Gospodarczo Zapomogowego Powiatu Olkuskiego, a organizatorem i wiodącą postacią był tu inż. Antoni Minkiewicz. Ze sprawozdania tego komitetu za okres od 15.05 – 31.12.1915 wynika, że udzielał on stałego wsparcia 2761 osobom oraz czasowego 8851, prowadził 3 jadłodajnie, a mleczarnie w Olkuszu, Sławkowie, Pilicy, Bolesławiu, Sułoszowie wydawały bezpłatnie mleko dla 1224 dzieci z najbiedniejszych rodzin (Dzieje Olkusza i regionu Olkuskiego Tom I – opracowanie zbiorowe pod redakcją Feliksa Kiryka i Ryszarda Kołodziejczyka PWN Warszawa 1978 str.568).
W ślad za powołanym w dniu 11 listopada 1915 r. w Lublinie Głównym Komitetem Ratunkowym, który na terenach okupowanych przez Austriaków stał się główną organizacją udzielającą pomocy dotkniętej skutkami wojny, w roku 1916 powołany został Powiatowy Komitet Ratunkowy w Olkuszu, a jego organizatorem i animatorem, podobnie jak Komitetu Gospodarczo – Zapomogowego, stał się inż. Antoni Minkiewicz.
Trzeba tutaj nadmienić, że Komitet Ratunkowy, poza działalnością charytatywną, pełnił funkcję społeczną, np. przygotowując działaczy społeczno – administracyjnych dla przyszłego państwa polskiego, roztaczał opiekę nas szkolnictwem i organizacjami kulturalnymi, podejmując próby oddziaływania na kierunki polityki gospodarczej okupanta.
Wszystkim tym działaniom towarzyszyło prowadzenie działalności patriotycznej poprzez propagowanie haseł niepodległościowych oraz organizowanie zgromadzeń, upamiętniających wydarzenia związane z walką o niepodległość Polski. Doceniając ważność podnoszenia wiedzy i poziomu intelektualnego społeczeństwa, na wniosek inż. Antoniego Minkiewicza, Komitet Ratunkowy podjął w lipcu 1916 r. decyzję o zorganizowaniu męskiej szkoły licealnej, a w roku 1917 uruchomiono Liceum Żeńskie w Olkuszu (powołanie, organizację i pierwsze lata działalności przedstawione zostaną w odrębnym artykule). Należy tutaj wspomnieć, iż w ramach swej społecznej pracy, inż. Antoni Minkiewicz, już w roku 1911 doprowadził do powstania Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Olkuszu, a w roku 1913 do uruchomienia schroniska PTK w Ojcowie.
Oprócz tej działalności, wraz z wielu innymi obywatelami miasta, inż. Antoni Minkiewicz zaangażowany był w działalność polityczną, której zadaniem było kształtowanie postaw niepodległościowych społeczeństwa regionu olkuskiego, co w efekcie doprowadziło do powstania silnej grupy propiłsudczykowskiej. Marszałek Piłsudski docenił tę działalność, czego najlepszym dowodem była Jego obecność w Olkuszu i zaufanie, jakim obdarzał zarówno inż. Antoniego Minkiewicza jak i dr Stefana Buchowieckiego – późniejszego generała. Wracając do inż. Minkiewicza przypomnieć trzeba, iż był On działaczem POW
i delegatem Naczelnego Komitetu Narodowego właśnie na pow. olkuski, a pełniąc już funkcje ministra, równocześnie z funkcją Prezesa Powiatowego Komitetu Ratunkowego, z upoważnienia rządu, przekazał pełnię władzy administracyjnej, a zatem i likwidację stosunków z Austriakami – Sejmikowi Powiatowemu i jego Wydziałowi Powiatowemu (Dzieje Olkusza j.w. Tom II str. 9-10).
O szacunku, popularności i uznaniu zasług naszego bohatera dla Ojczyzny, ale i dla regionu niech świadczy fakt, iż w wyborach do Sejmiku z dnia 26 stycznia 1919 roku jego nazwisko znalazło się na dwóch listach wyborczych, a wcześniej, bo w roku 1918 w wyborach do Rady Stanu Królestwa Polskiego otrzymał mandat z Miechowskiego Okręgu Wyborczego.
Aktywność, uczciwość, pełne poświęcenie i wiele innych walorów osobistych inż. Antoniego Minkiewicza zostały docenione przez naczelne władze odrodzonego państwa polskiego, czego najlepszym dowodem było powierzenie Mu, jakże ważnej w tym czasie, funkcji ministra aprowizacji w gabinetach Jędrzeja Moraczewskiego i I.J. Paderewskiego. Działalność na tym stanowisku również zyskała uznanie i powszechny szacunek, o czym świadczą słowa zamieszczone w liście do inż. Minkiewicza od J. Piłsudskiego, który w dniu 30 września 1919 r. wyraża „najgorętsze uznanie za gorliwą działalność na trudnym stanowisku” (kserokopia pisma w zbiorach PTTK w Olkuszu).
Po zakończeniu pracy na stanowisku Ministra „W dniu 17.01.1920 r. zostaje mianowany Naczelnym Komisarzem Zarządu Cywilnego Wołynia i Frontu Podolskiego. Na stanowisku tym pozostaje do dnia 12.VII. 1920 r. w którym to dniu, wracając po rozmowie z Petlurą z Płoskirowa do Krzemieńca, dostaje się do niewoli i od którego dnia słuch o Nim zaginął całkowicie, mimo wszelkich starań polskiego rządu. Pośmiertnie odznaczony został orderem Polonia Restituta III klasy”. (Zaczerpnięto z życiorysu napisanego w dniu 27.II.1984 r. przez syna naszego bohatera – Stanisława Minkiewicza. Uwierzytelniona kopia życiorysu znajduje się w aktach Muzeum PTTK).
Człowiek z takim życiorysem nie mógł „podobać” się władzom PRL, dlatego też w Księdze znalazła się o Nim, tylko krótka notka biograficzna. Od roku 1981 jedna z ulic olkuskich nosi Jego imię, a dwa popiersia ufundowane przez olkuszan znajdują się – jedno w I LO im. Króla Kazimierza Wielkiego, a drugie w Muzeum PTTK – noszącym Jego imię.
Opracował Ryszard Ryza
