Powiat
Czasopismo „Wspólnota” opublikowało ranking dotyczący zmian demograficznych w latach 2004 – 2020. W każdej z naszych gmin na przestrzeni 16 lat ubyło mieszkańców. Gdzie najwięcej?
W gronie miast wojewódzkich najwięcej mieszkańców ubyło w Łodzi (-13,15 proc.). Na drugim biegunie jest Rzeszów z przyrostem 10,22 proc. Kraków plasuje się na 15 miejscu z wynikiem 2,98 proc.
Listę miast powiatowych otwiera dolnośląska Kamienna (-14,26 proc.). Olkusz uplasował się na 115 miejscu (-4,29 proc.). Spośród naszych sąsiadów najlepiej wypadł Miechów (-2,28 proc.; 152 miejsce). Chrzanów zajął 41 lokatę (-7,66 proc.), a Oświęcim 20 (-9,21 proc.). Na drugim biegunie jest mazowieckie Piaseczno, gdzie w ciągu 16 lat przybyło mieszkańców o 45,06 proc.
Pomorski Hel otwiera zestawienie kategorii „miasta inne” (-22,34 proc.). – 7,33 proc. – taki spadek mieszkańców odnotowało Bukowno (121 miejsce), natomiast Wolbrom jest na 284 pozycji (-3,58 proc.). Kategorią zamyka na 611 miejscu wielkopolski Kórnik (86,73 proc.)
Największy spadek wśród gmin wiejskich (-26,63 proc.) dotyczy gminy Dubicze Cerkiewne z woj. podlaskiego. Najlepszym wynikiem spośród naszych samorządów mogą pochwalić się Klucze (-0,40, proc.; 759 miejsce). Bolesław zajął 699 pozycję (-1,47 proc.), a Trzyciąż 686 lokatę (-1,63 proc.). Na ostatnim 1532 miejscu są wielkopolskie Komorniki, gdzie wzrost liczny ludności to 136,11 proc.
Autorzy rankingu, prof. ekonomii i kierownik Katedry Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego Paweł Swianiewicz oraz Julita Łukomska – adiunkt w tej samej Katedrze, wskazują na dwie trudności przy tworzeniu rankingu. Chodzi o fakt, że bieżące rejestry ludności obarczone są pewnym błędem, a w niektórych przypadkach na przestrzeni lat doszło do zmian granic gmin.
Spadek liczby mieszkańców dotyczy 1450 gmin, a wzrost – 1027. Ogólnie w kategorii miast wojewódzkich w 11 z nich mieszkańców ubyło, a w 7 przybyło. Na 48 miast na prawach powiatu spadek dotyczy aż 46 z nich. Miasta powiatowe – tutaj liczba ludności zmalała w 194 jednostkach, a wzrosła w 73. Na przestrzeni 16 lat mniej mieszkańców odnotowało 410 mniejszych miast, więcej z kolei jest w 201 z nich. 789 gmin wiejskich może pochwalić się wzrostem ludności, natomiast w 744 nastąpił spadek.
Gdzie najszybciej ubywa mieszkańców?
Z zestawienia wynika, że w gminie Dubicze Cerkiewne na Podlasiu – tu w ciągu 16 lat liczba ludności zmniejszyła się aż o 1/4. W odpowiedzi na to pytanie prof. Swianiewicz zaznacza, że „(…) w niektórych krajach europejskich zjawisko depopulacji gmin zaznacza się jeszcze bardziej dramatycznie niż w Polsce” i podaje ciekawy przykład z Europy. – Ze swoich doświadczeń w pracy w różnych krajach Europy Środkowej i Wschodniej mogę wspomnieć gminy w Albanii. W 48 gminach w czasie zaledwie dekady – od 2001 do 2011 roku – liczba mieszkańców spadła o ponad połowę. W najbardziej skrajnym przypadku – gminy Dropull i Sipërm (niedaleko miasta Gijrokastra na południu kraju) populacja gminy w ciągu zaledwie dziesięciu lat spadła o 90 proc. – z około 3000 w 2001 do około 300 w 2011. Tak gwałtowna zmiana była rzecz jasna zagrożeniem dla egzystencji gminy jako odrębnej jednostki samorządowej. Zmiany ludnościowe były zresztą jedną z przesłanek reformy samorządowej wprowadzonej w 2015 roku, która zmniejszyła liczbę gmin w Albanii z ponad 350 do nieco ponad 60 – pisze autor rankingu.
Trochę statystyki z rankingowego opisu. Więcej niż 15 proc. mieszkańców ubyło przede wszystkim w gminach wiejskich (44) oraz w siedmiu małych miastach. Z kolei ponad 10 proc. ludności straciło 246 gmin m. in. w województwie lubelskim (59) i województwie podlaskim (45).- Lepiej jednak posłużyć się miarami względnymi, biorącymi pod uwagę liczbę gmin w województwie. W takim zestawieniu gmin tracących ponad 10 proc. mieszkańców w ostatnich 16 latach dominuje województwo podlaskie (tak dużą stratę zanotowało 38 proc. wszystkich gmin) przed lubelskim (27 proc. gmin z tak dużym ubytkiem liczby mieszkańców) i opolskim (26 proc.). Częste zjawisko depopulacji (więcej niż 10 proc. gmin tracących ponad 10 proc. mieszkańców) obserwujemy także w województwach świętokrzyskim, warmińsko – mazurskim i dolnośląskim – czytamy w opisie rankingu. Chodzi przede wszystkim o gminy wiejskie, ale i 13 miast na prawach powiatu (z czego sześć w województwie śląskim), jak Sosnowiec czy Łódź. W województwach: kujawsko – pomorskim, lubuskim, małopolskim, podkarpackim, pomorskim, wielkopolskim i zachodniopomorskiem szybka depopulacja jest rzadkim zjawiskiem.
Gdzie jest najlepiej?
167 gmin wiejskich (m. in. z województw: mazowieckiego, pomorskiego, kujawsko – pomorskiego, wielkopolskiego, małopolskiego i dolnośląskiego), 34 małe miasta, 4 miasta powiatowe (Pruszcz Gdański, Wieliczka, Piaseczno i Grodzisk Mazowiecki) – tutaj w ciągu 16 lat liczba mieszkańców zwiększyła się o ponad 16 proc. Rekordzistą jest wspomniany już podpoznański Kórnik (wzrost ludności o 86,73 proc.). Większość małych miast, gdzie ludności przybyło, znajduje się w pobliżu dużych aglomeracji miejskich, podobnie jak w przypadku gmin wiejskich, które sąsiadują również z miastami średniej wielkości.
Z czym się wiąże depopulacja?
Najczęściej ze starzeniem się ludności – podkreślają autorzy zestawienia. Przykładem jest gmina z największym spadkiem ludności – Dubicze Cerkiewne, która ma najwyższy w Polsce odsetek liczby mieszkańców w wieku poprodukcyjnym (39,3 proc.). – W sumie w trzech gminach odsetek emerytów w całości liczby mieszkańców przekracza 35 proc. – wszystkie są gminami wiejskimi z województwa podlaskiego. W 13 gminach (w tym w 9 podlaskich) odsetek ten przekracza 30 proc. Są to na ogół gminy wiejskie, ale jest w tym gronie także Sopot (który zajmuje czwarte miejsce w rankingu tracących mieszkańców miast na prawach powiatu) – piszą prof. Swianiewicz i Julita Łukomska.
W 181 gminach więcej niż co czwarty mieszkaniec jest w wielu emerytalnym: to 24 miasta na prawach powiatu, 68 gmin miejskich, 24 gmin miejsko – wiejskich i 65 gmin wiejskich.
fot. pixabay.com
