Pozytywnie aktywni olkuszanie: Światowy Związek Żołnierzy AK Koło Olkusz

Nie tylko organizowanie uroczystości, ale też codzienna pomoc kombatantom, zbieranie relacji świadków historii, produkcja filmów dokumentalnych i wiele innych godnych uznania działań składa się na aktywność Światowego Związku Żołnierzy AK Koło Olkusz. Temu właśnie stowarzyszeniu poświęcona jest kolejne spotkanie z cyklu Pozytywnie aktywni olkuszanie, realizowane dzięki dotacji przyznanej przez Gminę Olkusz dla Centrum Wspomagania Organizacji Pozarządowych „Pomost”. Poznając organizację tak silnie odnoszącą się do historii, nie sposób pominąć jej dziejów. W naszym mieście powstała w 1989 r.. a dokładniej 26 października, kiedy to staraniem staraniem 16. kombatantów założyło Koło Olkusz Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej. Po scaleniu AK-owskich organizacji kombatanckich w 1990 r. stało się Kołem Olkusz Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Pod tą nazwą istnieje do dzisiaj. Pierwszym jego prezesem był Leopold Florek, pseudonim „Sufler”, członek drużyny dywersyjnej olkuskiego pułku „Srebro” AK oraz Oddziału Partyzanckiego „Surowiec”. Koniecznie wymienić należy też pierwszego prezesa honorowego – Kazimierza Kluczewskiego, ps. „Pijok”, komendanta Obwodu Olkusz AK i dowódcę pułku „Srebro”.

15 lutego 1990 r. prezesem został Wiesław Kluczewski ps. „Braciszek”, także żołnierz pułku „Srebro”. To za jego prezesury, w dniu 11 listopada 1991 r., poświęcony został sztandar Koła Olkusz ŚZŻAK. W 1997 r. dzięki zaangażowaniu wielu członków Koła odbyła się uroczystość poświęcenia na olkuskim cmentarzu pomnika nad grobem żołnierzy 23. śląskiej Dywizji Piechoty AK i 106. miechowskiej DP AK. Wspomnieć warto, że 3 maja 1997 r. została zorganizowana wystawa pamiątek i dokumentów Armii Krajowej, której autorem był Wiesław Kluczewski.

W 1999 r. prezesem zarządu Koła został wybrany Zenon Mędrek, ps. „Klucz”, podczas okupacji żołnierz pułku „Srebro”. Za jego kadencji, w dniu 20 maja 2001 r. odsłonięto na Starym Cmentarzu w Olkuszu tablice ku pamięci żołnierzy AK z terenu ziemi olkuskiej. W latach 1999-2004 wydanych zostało kilka zeszytów serii „Partyzanckie wspomnienia”, przygotowanych przez Komisję Historyczną Koła, tj. Jana Jarno, Zenona Mędrka i Stanisława Sowulę.

W 2003 r. następnym prezesem wybrany został właśnie Stanisław Sowula, ps. „Sojka”, ostatni na tym stanowisku przedstawiciel pokolenia biorącego czynny udział w walce o niepodległość. Ze względu na swój młody wiek w czasie okupacji pełnił funkcję łącznika placówki w Zadrożu. Przy jego protekcji, pod auspicjami ŚZŻAK oraz w porozumieniu z Kuratorium Oświaty w Krakowie 14 lutego 2013 r. powstał przy IV LO w Olkuszu Klub Historyczny im. Armii Krajowej. Stanisław Sowula zmarł 12 marca 2016 r. Warto też przypomnieć, że członkiem olkuskiego koła ŚZŻAK był wielki olkuszanin, harcerz, żołnierz AK i społecznik Mieczysław Karwiński, który odszedł 11 kwietnia 2016 r.

Obecnym prezesem, wybranym 28 lipca 2016 r., jest Konrad Kulig, przedstawiciel młodego pokolenia, które podejmuje misję pielęgnowanie pamięci i przekazywanie etosu Armii Krajowej. Prezesem Honorowym jest Zenon Mędrek ps. „Klucz”. W całej historii Koła, przez jego szeregi przewinęło się 135. członków. Na dzień dzisiejszy zrzeszonych jest 20. członków, w tym 5. kombatantów.

Obecnie Światowy Związek Żołnierzy AK zmienia się z organizacji kombatanckiej na społeczną, intensywnie wdrażając Program „Kontynuacja”. Program zakłada przyjmowanie w szeregi organizacji członków nie-kombatantów, którzy mają kontynuować popularyzowanie historii AK i przekazywanie jej Etosu. Elementem programu Kontynuacja jest m. in. ogólnopolska akcja tworzenia szkolnych Klubów Historycznych im. AK, a także rozwijanie współpracy z organizacjami o pokrewnych celach.

Priorytetem odmłodzonego olkuskiego Zarządu Koła jest utrzymywanie stałego kontaktu z kombatantami (również z innych organizacji kombatanckich), organizowanie spotkań z nimi, informowanie o podejmowanych inicjatywach. Pozwala to podtrzymywać łączność między pokoleniem AK-owców, a młodszą generacją, wykorzystującą swój wiek i siły do aktywnego działania. Wśród licznych form ich działalności, jako wiodące wymienić można:
– zbieranie relacji świadków,
– publikacje artykułów naukowych i popularnonaukowych w prasie lokalnej i ogólnopolskiej,
– codzienną pomoc kombatantom,
– organizację uroczystości patriotycznych i udział w takich wydarzeniach,
– rekonstrukcje historyczne dotyczące oddziałów AK i żołnierzy wyklętych, ze szczególnym uwzględnieniem operującego na ziemi olkuskiej oddziału AK Gerarda Woźnicy „Hardego”,
– produkcję filmów dokumentalnych,
– współpracę z organizacjami o pokrewnych celach.

Jak aktywność ta wygląda w praktyce? – W 2016 roku nasze Koło zorganizowało lub współorganizowało m. in.: wystawę, sześć sesji i prelekcji naukowych, dwie uroczystości rocznicowo-patriotyczne oraz projekcję filmu. Ponadto zebraliśmy relacje siedemnastu świadków historii, współorganizowaliśmy lub braliśmy udział w sześciu inscenizacjach i rajdach historycznych oraz wielu innych uroczystościach. W podjętych przez nas inicjatywach wzięło udział ponad tysiąc osób. Najważniejszą inicjatywą 2016 r. było otwarcie w Muzeum Regionalnym PTTK w Olkuszu wystawy „Z Matką Boską w kryptonimie – Inspektorat AK <<Maria>> walczy”, opowiadającej historię 106. Dywizji Piechoty AK – wyjaśnił nam prezes Konrad Kulig.

Działalność członków Koła nie ogranicza się wyłącznie do własnych inicjatyw, otwarci są również na współpracę z innymi stowarzyszeniami i instytucjami. Wśród ich partnerów w rozmaitych przedsięwzięciach wymienić należy PTTK, Hufiec ZHP w Olkuszu, ZHR, IPN w Krakowie, Muzeum AK w Krakowie, Stowarzyszenie Żołnierzy AK Inspektorat „Maria”, 13. Świętokrzyski Korpus Polskich Drużyn Strzeleckich Oddział Olkusz, Związek Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego Koło Wolbrom, Związek Kombatantów RP i Osób Represjonowanych Koła Olkusz i Klucze, Zrzeszenie WiN, Orzeł Biały, Stowarzyszenie Odra-Niemen Oddział Małopolski, MOK Olkusz, Stowarzyszenie „Zamek Rabsztyn”, Klub Historyczny im. AK przy IV LO w Olkuszu, środowisko olkuskich Kresowian, lokalny samorząd, szkoły i grupy rekonstrukcyjne – w tym SRH Wrzesień 39, GRH Błyskawica, GRH Żandarmeria, Pułk 4. Ułanów Zaniemeńskich, a także, co oczywiste, inne oddziały Światowego Związku Żołnierzy AK.

Z najnowszych inicjatyw, zrealizowanych w tym roku, na szczególną uwagę zasługuje II Olkuski Marsz Żołnierzy Wyklętych, uroczystości 74. rocznicy apogeum Rzezi Wołyńskiej oraz 73. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Bieżące relacje z życia Koła można śledzić na profilu Facebook: www.facebook.com/szzak.olkusz/. Warto też obejrzeć filmy dokumentalne i relacje świadków historii, które opublikowane są na kanale Armia Krajowa Olkusz na YouTube: https://www.youtube.com/channel/UCyS4NIPEpN9koHKr-Je_rnA

– Zachęcam wszystkich zainteresowanych aktywnością patriotyczną do wstąpienia w szeregi naszego Koła. To niepowtarzalna dla młodych pokoleń okazja, aby działać w tej samej organizacji z bohaterami, żołnierzami podziemia niepodległościowego. Gwarantuję, że wśród wielu pól naszych inicjatyw każdy znajdzie coś dla siebie, a przy okazji nawiąże interesujące kontakty, pozna niedostępne dla innych miejsca i zbierze ciekawe doświadczenia – mówi Konrad Kulig. Siedziba Koła mieści się w Olkuszu przy ul. Nullo 29a. Zarząd pełni tam dyżury w piątki od godz. 10:00 do 12:00.

Zapraszamy też do zapoznania się z projektem Centrum Wspomagania Organizacji Pozarządowych „Pomost”: http://pomost.rsm.olkusz.pl

Tekst: Centrum Wspomagania Organizacji Pozarządowych „Pomost” w Olkuszu.
Zdjęcia: archiwum Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Koło Olkusz.