Park miejski przy Sławkowskiej i Mickiewicza

Park Miejski w Olkuszu jest jednym z niewielu „zielonych” miejsc w centrum miasta, gdzie można odpocząć, a latem schronić się w cieniu stuletnich drzew. Jego powstanie sięga najprawdopodobniej drugiej połowy XIX wieku, ale historia tego miejsca jest znacznie dłuższa.

W pobliżu skrzyżowania dzisiejszych ulic Mickiewicza i Sławkowskiej stał przez cztery wieki kościółek przyszpitalny św. Ducha, otoczony murem, z dwiema zakrystiami i trzema ołtarzami. Powstał przy nim przytułek dla ubogich, a także dla górników poszkodowanych podczas pracy. Wiadomo również, że istniał tam cmentarz. Najstarszy zapisek o kościołku pochodzi z 1439 roku i dowiadujemy się z niego, że jego fundatorem był biskup Zbigniew Oleśnicki. Przytułek został założony najpewniej później niż sam kościół i szpital, bo z zachowanych materiałów historycznych z 1671 roku, na które powołuje się historyk Olgerd Dziechciarz w „Przewodniku po ziemi olkuskiej” wynika, że na utrzymanie szpitala składali się olkuscy górnicy. Przekazywali oni po groszu od każdego złotego zarobionego w tygodniu. Można powiedzieć, że był to rodzaj ówczesnej składki na okoliczność wypadku lub choroby, znanej nam dzisiaj jako składka zusowska… Bardzo ekspansywna eksploatacja złóż pod Olkuszem była przyczyną zniszczeń wielu ważnych dla mieszkańców budowli. Niechlubny los spotkał i kościół św. Ducha, który stopniowo zapadał się, pękał, aż w końcu trzeba go było rozebrać. Najprawdopodobniej działo się to stopniowo, a w połowie XIX wieku nie pozostał po nim już żaden ślad na powierzchni ziemi. Pozostał za to pod ziemią i tak, na terenie dzisiejszego parku znajdują się pozostałości murów i krypt, w których chowano zmarłych.

Nie wiadomo dokładnie, kiedy został założony sam park, ale jeśli wziąć pod uwagę wiek znajdujących się tam drzew i przyjąć, że zostały one posadzone w momencie założenia parku, to z dużą pewnością można stwierdzić, że był to przełom XIX i XX wieku, a być może nawet druga połowa XIX wieku. Dodatkowym argumentem może być fakt, że właśnie w tym czasie w Polsce panował trend na zakładanie parków w centrach miast. Z tym olkuskim wiąże się ciekawostka, którą olkuszanie przekazują sobie z pokolenia na pokolenie. Podczas II wojny światowej w parku zapadły się sklepienia w pozostałych po kościele św. Ducha podziemiach. Nie umknęło to uwadze stacjonujących w mieście Niemców, którzy ponoć znaleźli tam złote naczynia liturgiczne.

W dwudziestoleciu międzywojennym park był miejscem, gdzie bardzo chętnie robiono fotografie grupowe, co można wnioskować po dużej ilości zieleni w tle tych zdjęć. Lata świetności tego miejsca przypadają na początek lat 60-tych ubiegłego stulecia i zdjęcia z tamtego okresu, wykonane przez Jana Nosowicza, prezentujemy Wam w naszym drugim odcinku cyklu „Poznaj z nami dawny Olkusz”. Mieszkańcy pamiętają, że miejsce to było wówczas bardzo ładne i chętnie odwiedzane. Już wtedy były w nim wyasfaltowane alejki i asfaltowy pagórek, z którego z wielką przyjemnością najmłodsi zjeżdżali na rowerach na przykład marki BoBo. Niestety, z czasem miejsce to stawało się coraz bardziej zaniedbane, alejki i ławki niszczały, a o rozrastającą się dziką zieleń nikt nie dbał. W latach 70-tych park, jak wiele innych atrakcyjnych miejsc w Olkuszu, stał się siedzibą półświatka, więc miejscem omijanym przez mieszkańców. Złą sławą cieszył się tamtejszy szalet o socjalistycznym standardzie, w którym, jak mawiano, straszy. I tak park straszył aż do czasów nam współczesnych, kiedy został wreszcie uporządkowany.

Warto dodać, że 11 listopada 1981 roku dzięki staraniom Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Olkuskiej w parku miejskim stanął jego symbol – głaz z tablicą pamiątkową ku czci generała Stefana Buchowieckiego, żołnierza, społecznika i lekarza, który mieszkał w willi (zwanej willą Buchowieckich) naprzeciwko parku.

W 2005 roku „Park Miejski Starego Miasta” został wpisany do rejestru pomników przyrody ze względu na konieczność ochrony prawnej znajdującego się tam drzewostanu składającego się z 46 drzew w wieku od 70 do 100 lat, a w niektórych przypadkach nawet starszych.

Jeśli macie w swoich archiwach rodzinnych inne fotografie przedstawiające park miejski, wyślijcie je do nas (redakcja@przeglad.olkuski.pl) lub przynieście do naszej redakcji. Pokażemy je innym pasjonatom historii Olkusza!

Widok na kościół św. Andrzeja z perspektywy parku miejskiego. Zdjęcie autorstwa Jana Nosowicza wykonane w latach 60-tych XX wieku.

Alejka w parku miejskim. Zdjęcie autorstwa Jana Nosowicza wykonane w latach 60-tych XX wieku.

Mieszkańcy odpoczywający w zaciszu parku miejskiego. Zdjęcie autorstwa Jana Nosowicza wykonane w latach 60-tych XX wieku.

Park miejski w Olkuszu. Zdjęcie autorstwa Jana Nosowicza wykonane w latach 60-tych XX wieku..

Park miejski w Olkuszu. Zdjęcie autorstwa Jana Nosowicza wykonane w latach 60-tych XX wieku.

Odsłonięcie tablicy upamiętniającej gen. Stefana Buchowieckiego w dniu 11 listopada 1981 w parku miejskim w Olkuszu. Fotografia ze zbiorów rodziny Ostrowskich.

Park miejski. Święto Morza. Lata 30-te. W środku Władysław Maliszewski, obok z lewej Leopold Florek. W tle istniejący do dzisiaj budynek przy ulicy Mickiewicza. Fotograf nieznany. Zdjęcie ze zbiorów Ryszarda Maliszewskiego.

Park miejski. II połowa lat 40-tych. Władysław i Flawiusz Maliszewscy z kolegą. Fotograf nieznany. Zdjęcie ze zbiorów Ryszarda Maliszewskiego.

Park miejski w Olkuszu. II połowa lat 40-tych. Florentyna i Józef Maliszewscy. Fotograf nieznany. Zdjęcie ze zbiorów Ryszarda Maliszewskiego.

Więcej zdjęć z cyklu