1. marca, w Narodowym Dniu Pamięci o Żołnierzach Wyklętych, ulicami Olkusza przeszedł IV Marsz poświęcony „Niezłomnym” z terenu powiatu olkuskiego. Punktem docelowym był cmentarz komunalny, gdzie pod Krzyżem Katyńskim odczytano apel pamięci.
Od 2011 roku, po decyzji ówczesnego Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, na pierwszy dzień marca przypada święto państwowe ku pamięci Żołnierzy Wyklętych. Wzorem całego kraju, także i w Olkuszu w miniony piątek odbył się marsz poświęcony „Niezłomnym” . Pod pomnikiem Ofiar Komunizmu odśpiewano Mazurka Dąbrowskiego, złożono kwiaty oraz odmówiono modlitwę za poległych w walce o wolność. W uroczystym przemarszu oprócz mieszkańców, nie zabrakło przedstawicieli władzy samorządowej, pocztów sztandarowych oraz młodzieży z liceum mundurowego ZDZ w Olkuszu.
– Dlaczego musimy obchodzić ten dzień? Dlatego że musimy przekazywać świadectwo walki i patriotyzmu kolejnym pokoleniom. Teraz już za dużo niższą cenę niż kiedyś, ale musimy. Jesteśmy to winni naszym przodkom – mówił przy kwaterze wojskowej na cmentarzu Grzegorz Gorczyca, członek opozycji antykomunistycznej z czasów PRL, gość specjalny olkuskiego Marszu Pamięci.
Olkusz oraz cała Ziemia Olkuska również mają swoich „Niezłomnych”. których wybrane historie zostały uwiecznione na taśmie filmowej. W 2016 roku premiery doczekał się film pt.: „Żołnierze Niezłomni Ziemi Olkuskiej” w reżyserii Konrada Kuliga i Mateusza Radomskiego. Dokument opowiada o czasach powojennych i losach żołnierzy Armii Krajowej oraz antykomunistycznego podziemia, które owiane są mroczną i tragiczną historią. Do dzisiaj bowiem nie wiadomo, ile tak naprawdę osób walczyło o wolną Polskę. Nie wiadomo także, ilu z nich zginęło i gdzie spoczywają szczątki bohaterów katowanych i pomordowanych przez komunistów.
Wacław Boroń, Marian Cyganek, Bolesław Gądek, Czesław Grzanka, Barbara Kallista, Małgorzata Kallista-Glanc, Mieczysław Karwiński, Adolf Kieres, Ryszard Kowal, Edward Krawczyk, Genowefa Kulig, Wojciech Marchewka, Zenobia Mędrek, Witold Orczyk, Brunon Piekarski, Edmund Rogalski, Stanisław Sowula, Zofia Wujcik – te postacie przed kamerą opowiedziały swoje historie. Każda z nich opatrzona jest bolesnymi wspomnieniami, ale i przekonaniem „że tak było trzeba” i, że „była to jedyna słuszna droga”. Na pytanie „dlaczego działałem” padała jedna odpowiedź – „Jestem Polakiem!”.
Film można było obejrzeć w sali kominkowej PTTK po zakończeniu Marszu. Dokument dostępny jest także w internecie pod adresem https://www.youtube.com/watch?v=DjmJvCWePwI. Warto poświęcić godzinę i poznać historię osób, których z każdym rokiem jest coraz mniej, a które zasłużyły sobie na pamięć następnych pokoleń.
{joomplu:83852}{joomplu:83829}{joomplu:83820}
_ _ _
Biogramy Żołnierzy Wyklętych powiatu olkuskiego:
1. Henryk Adamus ps. Oldon – żołnierz 106. Dywizji Piechoty AK, od 1948 r. dowódca Armii Podziemnej w Wolbromiu. Aresztowany w 1950 r., skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 6 marca 1951. W chwili śmierci miał 24 lata.
2. Stanisław Baranek ps. Kruk – łącznik 106. Dywizji Piechoty AK, od 1946 r. dowódca organizacji niepodległościowej Młodzież Armii Krajowej w Skale. Aresztowany w 1950 r., skazany na 12 lat więzienia. Wyszedł zza krat w 1955 r. Zmarł w 1997.
3. Stanisław Cebo ps. Kruczek – żołnierz oddziału AK Gerarda Woźnicy „Hardego”. Zamordowany przez UB 18 sierpnia 1945 r. w Pokrzywiance. Miał 25 lat.
4. Ewald Cupiał ps. Ramzes – żołnierz oddziału antykomunistycznego Edwarda Kaziora „Lota”. Zginął w 30 kwietnia 1945 r. w Jeżówce, zastrzelony przez funkcjonariusza MO.
5. Ksiądz Zbigniew Gadomski – wikariusz w Sułoszowej i Wolbromiu. Niezłomny krzewiciel wiary i patriotyzmu. Aresztowany przez UB w 1950 r., skazany w pokazowym procesie na dożywocie za „usiłowanie zmiany przemocą ludowo-demokratycznego ustroju Państwa Polskiego”. Wyszedł z więzienia w 1960 r. Zmarł w 1993.
6. Mieczysław Halejak ps. Kasper – żołnierz oddziału AK Gerarda Woźnicy „Hardego”, ciężko ranny w walce, odznaczony Krzyżem Walecznych. Zamordowany przez UB 18 sierpnia 1945 w Pokrzywiance. Miał 26 lat.
7. Antoni Janiszewski ps. Jawor, Roman – oficer olkuskiego 116. pułku piechoty AK. W 1945 r. zastępca dowódcy zbrojnego oddziału niepodległościowego w północnej części powiatu olkuskiego. W 1951 r. skazany na 15 lat więzienia.
8. Edward Kazior ps. Lot – dowódca oddziału specjalnego Ludowej Straży Bezpieczeństwa Obwodu Olkusz BCh. Od wkroczenia Sowietów dowódca antykomunistycznego oddziału partyzanckiego w powiecie olkuskim. Zginął 30 kwietnia 1945 r. w Jeżówce, zastrzelony przez funkcjonariusza MO. Miał 27 lat.
9. Mirosław Kowalski ps. Swoboda – oficer Armii Krajowej, w 1945 r. organizator olkuskiej siatki Brygad Wywiadowczych. Działacz zrzeszenia WiN. Aresztowany w 1946 r., skazany na dożywocie. Opuścił więzienie w 1957 r. Zmarł w 1995.
10. Józef Lipa ps. Kukułka, Sewer – komendant Obwodu Olkusz AK, od 1945 r. kierownik Brygad Wywiadowczych na powiat olkuski. Aresztowany w 1946 r. Skazany na 7 lat więzienia – odbył całą karę. Zmarł w 1985 r.
11. Ksiądz Piotr Oborski – proboszcz parafii w Wolbromiu, nieugięty przeciwnik komunistycznej ateizacji. Aresztowany przez UB w 1950 r., skazany w pokazowym procesie na dożywocie. Zmarł w więzieniu w Rawiczu w 1952.
12. Józef Pawlik ps. Jerzy – żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych z Sobiesęk koło Skały. Aresztowany w 1945 r., skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 7 maja 1946 roku. W chwili śmierci miał 23 lata.
13. Piotr Przemyski ps. Ares – żołnierz Armii Krajowej, więzień KL Auschwitz i uciekinier z tego obozu. Oficer w oddziale Gerarda Woźnicy „Hardego”. Odznaczony Virtuti Militari i dwukrotnie Krzyżem Walecznych. Zamordowany przez UB 18 sierpnia 1945 r. w Pokrzywiance. Miał 26 lat.
14. Władysław Rogóż ps. Równy – żołnierz Batalionów Chłopskich, działacz ludowy. Zamordowany w Sułoszowej 18 maja 1946 r. przez „nieznanych sprawców”. Miał 44 lata.
15. Ksiądz Stanisław Ryńca ps. Dan – wikary w Zadrożu i Skale. Kapelan partyzantów 106. Dywizji Piechoty AK. Działacz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość w powiecie olkuskim. Skazany w 1951 r. na 7 lat więzienia. Wyszedł zza krat w 1954 r. Zmarł w 1987.
16. Władysław Synowiec ps. Groźny – żołnierz ’39 roku. Dowódca placówki AK Skała Obwodu Olkusz. Kierownik komórki Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość w Skale. Aresztowany w 1949 r., skazany na 5 lat więzienia. Zmarł lub został zamordowany w więzieniu we Wronkach w 1951. Miał 36 lat.
17. Adam Tarnowski ps. Michał Piechowiak – żołnierz Armii Krajowej, kierownik olkuskiej rady Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, nauczyciel w Trzyciążu. Zamordowany przez UB podczas prowadzenia lekcji 10 października 1946 r. Miał 35 lat.
18. Kazimierz Tomczak ps. Lubicz – szef sztabu 106. Dywizji Piechoty AK. Od 1945 r. dowódca oddziału niepodległościowego w północnej części powiatu olkuskiego. W 1951 r. skazany na 12 lat więzienia.
