Antoni Kocjan – olkuszanin, który wygrał wojnę

Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu podejmuje różnorodne działania popularyzujące postać i dokonania Antoniego Kocjana – znakomitego konstruktora lotniczego i konspiratora wielce zasłużonego dla rozpracowania wywiadowczego hitlerowskiej broni rakietowej. Wśród działań tych były prelekcje, wystawa i warsztaty w zrekonstruowanym domu rodzinnym A. Kocjana, a także film dokumentalny i udostępniane nieodpłatnie turystom wydawnictwo. W czwartek 11 lutego br. dla studentów Olkuskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku wykład pt. „Antoni Kocjan – olkuszanin, który wygrał wojnę” wygłosił Jacek Sypień historyk, regionalista, autor licznych historycznych książek i artykułów.

Przed wykładem najpierw wyświetlona została prezentacja multimedialna autorstwa słuchaczki OUTW Jadwigi Karoń, ukazująca studentów-seniorów sadzących rośliny ozdobne w najbliższym otoczeniu tzw. Chaty Kocjana. Następnie uczelniana widownia obejrzała zrealizowany na zlecenie Miejskiego Ośrodka Kultury w Olkuszu film dokumentalny. Reżyserem i autorem scenariusza tego poświęconego Antoniemu Kocjanowi filmu jest Jacek Sypień.

Wykład stanowił rozszerzenie i uzupełnienie zawartych w filmie informacji o biografii oraz dokonaniach olkuszanina, dzięki któremu alianci poznali tajemnice broni V2 i hitlerowskiego ośrodka rakietowego w Peenemünde. Dzięki Jackowi Sypieniowi słuchacze pogłębili swą wiedzę o częstokroć mało znane fakty. Poniżej zamieszczone zostały fragmenty wykładu dotyczące konstrukcji szybowcowych, a nie zabrakło również opowieści o dziejach rodzinnego domu Antoniego Kocjana, zrekonstruowanego niedawno u podnóża wzgórza zamkowego w Rabsztynie.

„W 1932 roku Antoni Kocjan poświęcił się całkowicie konstrukcji szybowców zakładając z Jerzym Wędrychowskim Warsztaty Szybowcowe na Lotnisku Mokotowskim. Wkrótce na desce kreślarskiej, a potem w warsztatach Antoniego Kocjana zaczęły powstawać kolejne konstrukcje. W 1932 roku wzbił się w powietrze szybowiec Wrona, a dwa lata później jego ulepszona wersja Wrona – bis. Do 1939 roku wybudowano przeszło 360 „Wron-bis”, które stały się podstawowym szybowcem szkolnym w Polsce. Jedyny zachowany egzemplarz tego szybowca znajduje się obecnie w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. W zbiorach Narodowego Archiwum Cyfrowego jest zdjęcie Jadwigi Piłsudskiej, córki Marszałka, która szkoli się na „Wronie”.

W 1933 roku Antoni Kocjan zaprojektował i zbudował szybowiec Komar, na którym ustanowiono 19 krajowych i międzynarodowych rekordów przelotu i wysokości. Był to najpopularniejszy polski szybowiec treningowo-wyczynowy okresu międzywojennego.

Jednak największą sławę przyniósł mu jednomiejscowy, wyczynowy szybowiec Orlik zaprojektowany w 1937 roku, który zajął 7 miejsce w I Szybowcowych Mistrzostwach Świata. Kolejna wersja tego szybowca, Orlik III, w 1939 roku zajęła drugie miejsce w międzynarodowym konkursie na standardowy szybowiec olimpijski. W 1948 roku znany szybownik amerykański Paul MacCready uzyskał na Orliku II światowy rekord wysokości wynoszący 9600 m.

Rolę, jaką odegrały konstrukcje Kocjana w rozwoju polskiego szybownictwa można mierzyć ich liczbą. Spośród 1400 szybowców zbudowanych w Polsce w latach trzydziestych, około 700 było konstrukcji Kocjana. Na szybowcach Kocjana ustanowiono 40 krajowych rekordów szybowcowych oraz jeden rekord międzynarodowy, a na motoszybowcu „Bąk” dwa rekordy międzynarodowe.

Ciekawostką jest to, że Antoni Kocjan, w przeciwieństwie do innych konstruktorów lotniczych tego okresu nie oznaczał swych szybowców inicjałami imienia i nazwiska, tak jak słynne samoloty RWD, których nazwa wzięła się od nazwisk Rogalski, Wigura, Drzewiecki, lecz nadawał im nazwy ptaków i owadów.

„Praca stanowiła jego pasję, wyżywał się w niej. Miał fantastyczne uzdolnienia w kierunku konstrukcji, zwłaszcza umiejętność prostego ich rozwiązywania. Twierdził, że to, co proste jest efektem długiego myślenia, a konstrukcje skomplikowane są niedomyślane.” – tak o Antonim Kocjanie mówił jego przyjaciel, pilot i konstruktor Michał Offierski”.

MOK Olkusz