Pustynia Błędowska – wstęp surowo wzbroniony!

Na Pustyni Błędowskiej, w ramach realizacji unijnego projektu ochrony przyrody, rozpoczęły się właśnie prace saperskie. Z tego powodu obowiązuje bezwzględny zakaz wstępu na ten teren. Odtworzenie pierwotnego stanu pustyni i ochrona cennej przyrody z pewnością przyczynią się do wzrostu turystycznej atrakcyjności gminy, jak i całej Małopolski.

Prace prowadzi firma, która wygrała postępowanie przetargowe na sprawdzenie części pustyni objętej projektem „Czynna ochrona kompleksu priorytetowych siedlisk napiaskowych w obszarze  Natura 2000 na Pustyni Błędowskiej” pod kątem występowania niewypałów i niewybuchów oraz na interwencyjne oczyszczanie terenu. Zadanie to ma trwać od maja tego roku do końca 2013 roku. – W tym czasie teren pustyni uznaje się za szczególnie niebezpieczny. Proszę rodziców, opiekunów i wychowawców o szczególny nadzór nad dziećmi i młodzieżą, w trosce o ich bezpieczeństwo. Ewentualne wejścia na teren pustyni są możliwe za pisemną zgodą administratora terenu – gminy Klucze – pisze w specjalnym komunikacie wójt gminy Kazimierz Ściążko.

Realizacja projektu, którego kierownikiem jest Agnieszka Walnik, to ogromny sukces gminy Klucze. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej ówczesne władze gminy z wójt Małgorzatą Węgrzyn na czele, szukały środków na przywrócenie pustyni jej pierwotnego stanu. Udało się napisać bardzo dobry projekt, który obecne władze realizują. Dwa lata temu Komisja Europejska pozytywnie oceniła wniosek o dotację z instrumentu finansowego LIFE+. To instrument finansowy Unii Europejskiej, koncentrujący się wyłącznie na współfinansowaniu projektów w dziedzinie ochrony środowiska. Jego głównym celem jest ochrona, zachowanie, odtworzenie, monitoring i poprawa funkcjonowania systemów naturalnych, w tym również rzadkich i cennych siedlisk przyrodniczych. W ramach komponentu „Przyroda i różnorodność biologiczna” wspierane są w szczególności duże zadania realizowane na obszarach objętych siecią Natura 2000, dlatego projekt zgłoszony przez gminę  Klucze doskonale wpisuje się w założenia programowe LIFE+ . – Całkowity koszt przedsięwzięcia szacowany jest na ok. 9 mln złotych. W ramach unijnej pomocy dofinansowanie sięga wysokości połowy kosztów kwalifikowalnych przedsięwzięcia. Kolejne 45 proc. pochodzi ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, a  pozostałe 5 proc. samorząd musi pokryć ze środków własnych. Od 2000 roku do tej pory w Polsce realizowanych jest pięć projektów współfinansowanych z LIFE+, w tym tylko jeden, którego beneficjentem jest jednostka samorządu terytorialnego – wyjaśnia sekretarz Urzędu Gminy w Kluczach Daniel Hickiewicz.

Prace saperskie to pierwszy etap projektu. Wkrótce zostanie rozstrzygnięty przetarg na prace zaplanowane w drugim etapie, czyli inwentaryzację flory i fauny oraz wykonanie naukowych ekspertyz. Kolejnym zadaniem jest czynna ochrona siedlisk napiaskowych, czyli ręczne lub mechaniczne karczowanie drzew, zagajników rzadkich i gęstych, rozproszonych zarośli wraz z wywiezieniem drewna i oczyszczeniem terenu. Chodzi o usuwanie drzew i krzewów, które kilkadziesiąt lat temu posadzono w celu utrwalenia lotnych piasków. W ramach programu zorganizowana zostanie również m. in. konferencja międzynarodowa oraz seria warsztatów. Przewidziano też utworzenie Pustynnego Centrum Informacji oraz dwóch ścieżek edukacyjnych. Kolejnym założeniem jest prowadzenie monitoringu przyrodniczego.

Projekt zainaugurowano na konferencji w listopadzie ubiegłego roku. – Gmina Klucze zawsze kojarzyła się z zakładami papierniczymi i Pustynią Błędowską. Dlatego dziś szczególnie chcemy chronić to, co mamy najcenniejszego w naszej gminie. Głównym celem jest osiągnięcie właściwego stanu ochrony największego w Polsce kompleksu, dwóch napiaskowych siedlisk przyrodniczych, ciepłolubnych muraw i wydm śródlądowych – mówił wówczas wójt Kazimierz Ściązko.

Usunięcie samosiejek i posadzonych wiele lat temu drzew to prawdziwe wyzwanie. Jak czytamy na specjalnej stronie internetowej www.life.gmina-klucze.pl, „(…) Najistotniejszym i właściwie jedynym bezpośrednim zagrożeniem dla ochrony siedlisk napiaskowych na terenie Pustyni Błędowskiej jest sukcesja naturalna, czyli w tym przypadku zarastanie otwartych terenów luźnych piasków i muraw napiaskowych przez sosnę zwyczajną, brzozę brodawkowatą i sztucznie wprowadzone gatunki wierzb – wierzbę piaskową oraz wierzbę ostrolistną (kaspijską). Część południowa pustyni jest już niemal całkowicie zarośnięta. Porównanie map z 1958 roku i aktualnych zdjęć lotniczych wskazuje, że renaturyzacji można poddać na terenie całego obszaru Natura 2000 480 ha stopniowo zarastających siedlisk napiaskowych. Problem ten zostanie rozwiązany przez usuwanie drzew i krzewów na powierzchni 300 ha. Na pozostałej powierzchni 180 ha będzie prowadzony monitoring procesu sukcesji wtórnej, czyli zostanie ten teren pozostawione jako powierzchnie kontrolne do badan naukowych i monitoringowych, co umożliwi kompleksową analizę dynamiki roślinności i zmian bioróżnorodności (…)”.

Północna część pustyni należy do wojska. Tutaj od lat ćwiczą żołnierze z VI Brygady Powietrzno – Desantowej z Krakowa. – Wojsko jest również zainteresowane udziałem w programie LIFE+. Żołnierzom z Wielkiej Brytanii udało się w ramach właśnie tego programu zdobyć środki finansowe na poligon. Dowództwo krakowskiej brygady rozważa możliwość ubiegania się o unijne dofinansowanie. Chce też korzystać z doświadczeń naszej gminy w tym zakresie. Do tej pory własnym sumptem oczyszczali teren pustyni – na tyle, na ile mogli. Wszystko w trosce o bezpieczeństwo żołnierzy, dla skoczków spadochronowych czym więcej piasku, tym lepiej – dodaje Daniel Hickiewicz.

Zakończenie realizacji projektu przewidziano na 30 listopada 2014 roku.