Daleko od raju

Życie na osiedlu parterowych wielorodzinnych budynków komunalnych zwanych „Rajami” nie jest łatwe. Mieszkańcy od lat nie mogą doczekać się utwardzenia drogi przed ich domami, co sprawia, że po deszczu część osiedla tonie w błocie. Dlatego zwrócili się do „Przeglądu Olkuskiego” z prośbą o interwencję w tej sprawie. W ogóle stan techniczny tych stuletnich już budynków pozostawia wiele do życzenia, pomimo tego, że niektórzy mieszkańcy na własną rękę starają się remontować i adaptować mieszkania do współczesnych potrzeb. Wszystko to jednak bez żadnej ogólnej koncepcji rewitalizacji, co sprawia, że z roku na rok te budynki, będące niegdyś chlubą miasta, przybierają coraz bardziej apokaliptyczny widok.

Te murowane z cegły z drewnianymi werandami i ogródkami od strony południowej budynki wybudowano jeszcze przed I wojną światową dla pracowników Fabryki Wyrobów Gumowych austriackiego przedsiębiorcy Petera Westena. Ich nazwa „Raje” wzięła się od niemieckiego słowa „reihe”, czyli „rząd”, bowiem usytuowano je w sześć równoległych rzędów. Każdy budynek mieścił po kilkanaście niewielkich mieszkań z oddzielnymi wejściami. Nowoczesne i wygodne w tamtych czasach „Raje” były dla wielu pracowników fabryki szczytem marzeń. Po II wojnie światowej mieszkająca w nich kadra kierownicza zaczęła stopniowo przenosić się do nowobudowanych osiedli wielorodzinnych bloków o współczesnym standardzie. W następnej kolejności wyprowadzali się z nich inni pracownicy. Z czasem w „Rajach” pozostały jedynie rodziny uboższe lub przywiązane do tego uroczego niegdyś miejsca i okolicy. Na początku lat 90. ubiegłego stulecia przekształcająca się fabryka przekazała te budynki gminie, która zaczęła przesiedlać do nich osoby uchylające się od płacenia czynszów w innych miejscach. Obecnie – zdaniem kierownika Referatu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Urzędu Marka Kałwy – „Raje” są mieszkaniami komunalnymi o najniższym standardzie w gminie, a przez to ostatnim miejscem, do których można eksmitować mieszkańców. Taki status tego osiedla jest niewątpliwie przyczyną wciąż pogłębiającej się przepaści pomiędzy tą zabudową a resztą miasta.

Od dłuższego czasu lokatorzy skarżą się na bardzo zły stan techniczny mieszkań. Coraz częściej w „Rajach” dochodzi do niebezpiecznych w skutkach awarii pieców i przewodów kominowych. Tylko w ostatnich tygodniach jedna z rodzin w wyniku zatrucia tlenkiem węgla trafiła do szpitala, a inna wzywała straż pożarną z powodu rozszczelnienia się komina. W wielu miejscach ściany są zagrzybione, a w powietrzu unosi się charakterystyczny zapach wilgoci. Całość wymaga bezwzględnie natychmiastowego kompleksowego remontu, albo przesiedlenia mieszkańców do innych obiektów.

Do tej pory niektórzy mieszkańcy sami, w miarę własnych możliwości, próbowali remontować mieszkania. Dobudowywali werandy, wymieniali okna, drzwi, podłogi, a gmina na ich wniosek zwracała im połowę poniesionych kosztów.

– Oprócz bieżących zabezpieczeń, jak w przypadku nieszczelnych kominów, niewiele więcej możemy zrobić – przekonuje dyrektor Miejskiego Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Zdzisław Skoczyń administrujący mieniem komunalnym. – Zdecydowana większość, bo aż 80% mieszkańców „Rajów” w ogóle nie płaci czynszu. Z tego powodu gmina do mieszkań komunalnych dopłaca miesięcznie od 20 do 30 tys zł. Mieszkania te znajdują się w bardzo złym stanie technicznym, dlatego najlepiej byłoby je wyburzyć i przenieść lokatorów w inne miejsce. Niestety, przerasta to obecnie możliwości finansowe gminy, bowiem „Raje” to obecnie aż 74 mieszkania. Najlepszym rozwiązaniem – dodaje – byłaby sprzedaż tego terenu japońskiej firmie „TRI-Poland”, w zamian za wybudowanie przez nich nowych mieszkań dla tych lokatorów.

Kilka lat temu próbowano ratować te budynki poprzez sprzedaż mieszkań za symboliczną złotówkę. Tym sposobem lokatorzy mięli poczuć się ich gospodarzami, przez co bardziej dbać o własne już mienie. Niestety – jak komentuje to dzisiaj Marek Kałwa – odstąpiliśmy od tego pomysłu, bowiem nie wszyscy wyrazili chęć takiego zakupu, co było warunkiem tej operacji.

Po interwencji „Przeglądu Olkuskiego” w sprawie utwardzenia dróg pomiędzy „Rajami” następnego dnia odbyła się wizja w terenie. Kierownik Marek Kałwa przyznał, że rzeczywiście w niektórych miejscach droga wymaga utwardzenia. Zapewnił, że jeśli tylko pogoda pozwoli na takie prace, już w przyszłym tygodniu pomiędzy drugą i trzecią, i piątą i szóstą „Rają” przejście zostanie utwardzone tłuczniem i grysem. Nie wykluczył również podjęcia takich samych prac pomiędzy pozostałymi budynkami.

Nie ulega wątpliwości, że wszystkie te prace mające poprawić jakość życia mieszkańców mają charakter doraźny i wcześniej czy później będzie trzeba znaleźć jakieś kompleksowe rozwiązanie. Jedno jest pewne – ludzie w takich warunkach mieszkać nie powinni. Pozostaje pytanie skąd wziąć środki na budowę nowych mieszkań komunalnych, czy adaptację do tego celu istniejących budynków o bardziej współczesnym standardzie. „Raje” przed stu laty wybudował dla swoich pracowników austriacki przedsiębiorca Peter Westen. Teraz oczy władzy zwrócone są na Japończyków. Czyżbyśmy sami nie potrafili rozwiązać tego problemu?