„Gdzie są świadkowie mojego istnienia…”, czyli olkuskie święto poezji po raz szósty

Zebraliśmy się na to święto, ale szkoda że wciąż jest nas tak mało. Szósty finał  Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Kazimierza Ratonia to autentyczne olkuskie święto, którego bohaterem jest zmarły przed laty Kazimierz Ratoń. Poeta wyklęty. Żył w latach 1942-1963, obieżyświat, kloszard, człowiek zbuntowany. I tak też zmarł – w zapomnieniu, gdzieś w warszawskiej piwnicy. Zostawił poezję. Niewielką, zebraną po jego śmierci w jeden tom. Niespokojną, ostrą, buntowniczą wobec tamtego, a chyba i wobec dzisiejszego świata. Przed zapomnieniem ratuje ją nasz olkuski konkurs jego imienia.

Zebrani miłośnicy poezji przeżywali swoiste rozdwojenie zainteresowań, co ważniejsze: konkurs i jego laureaci czy jury, doprawdy niezwykłe, składające się z trojga wybitnych poetów: Ewy Lipskiej, Tadeusza Dąbrowskiego i Janusza Pasterskiego. Takie jury niewątpliwie podniosło na wyżyny sam konkurs i jego uczestników, i ich poezję. O  ciężkim losie  Kazimierza Ratonia opowiadał stały uczestnik naszych konkursów, pisarz  Bogdan Dworak. To była bardzo osobista charakterystyka nie tyle pisarstwa  poety, co jego  życia. Kazimierz Ratoń – syn adwokata z Sosnowca (zapewne nigdy nie był w Olkuszu), samotnik omijający salony poetyckie i wrzawę świata, brudny, zaniedbany, topiący swój talent w alkoholu. Warszawa go nie przyjęła, co było jego osobistym dramatem. I salony też go nie przyjęły. Dworak nazywa swojego krajana „zagłębiowskim Rilkem” i  jednym z najwybitniejszych  poetów lat 60. ubiegłego stulecia, który nadal ma pozytywną recepcję wśród dzisiejszych  młodych miłośników poezji… O tym miał świadczyć fakt tak licznego uczestnictwa w olkuskim konkursie młodych poetów z różnych stron Polski, a nawet z zagranicy. Tu chyba szanowny mówca dał się ponieść nadmiernym emocjom…

Konkurs olkuski określił jako wydarzenie ogólnopolskie, ratujące pamięć o tym tragicznym, wybitnym poecie. Jest to zasługa jego organizatorów: Olgerda Dziechciarza i Łukasza Jarosza. Wypowiedź tę uzupełniła Ewa Lipska, która również znała osobiście Ratonia. Twierdziła, że przeżywał on ból istnienia, niemożność przystosowania się do rzeczywistości. I to był jego dramat, który  doprowadził go do przepaści. Losem każdego poety jest przetrwać. Poezja to zawsze loteria. W zapomnienie idą nawet poeci w swoim czasie nobilitowani, chwaleni, jak np. Julian Przyboś (a moglibyśmy wskazać jeszcze wielu, np. Stanisława Grochowiaka, rówieśnika  Ratonia – FL). Ten olkuski konkurs być może zachowa Ratonia  przed nieubłaganą niepamięcią.

W dalszym ciągu spotkania odbyła się promocja tomu „Przejście podziemne” Arkadiusza Stosura, ubiegłorocznego laureata konkursu. Słuchając jego wierszy, mogliśmy iść za myślami wybitnej poetki, zastanawiając się, czy wiersze tego młodego poety nie pójdą w niepamięć. Czy  świat w jego wierszach nie jest zbyt osobisty. Obawy takie wyrażał również wydawca tomiku Roman Honet.

A oto oficjalne wyniki: na konkurs wpłynęło 85 zestawów, każdy po 3 wiersze. Jury  nominowało 20 zestawów do dalszej dyskusji, a z tego przyznało 3 wyróżnienia. Poeci wyróżnieni to: Katarzyna Zychta z Sieniawy Żarskiej, Tatiana Judecka z Gliwic, Grzegorz Bursztyński z Warszawy. Ten ostatni w roku poprzednim znalazł się wśród nominowanych do nagrody.
  Za najlepszych uznano: 3. miejsce: Katarzyna Zając z Ozimka, 2. miejsce: Patryk Czarkowski (polonista z Krakowa, wyróżniony już na wielu znaczących konkursach, piszący do wielu  periodyków poetyckich; jego miejsce rodzinne to Biała Podlaska), 1. miejsce: Teresa Radziewicz (nauczycielka z okolic Białegostoku, jak mówi o sobie: z Podlasia, a dokładniej  z Juchnowca  Kościelnego, gdzie w tamtejszej szkole jest nauczycielką religii). Na „polu poetyckim” Teresa Radziewicz nie jest  przypadkowym przybyszem. Jest laureatką 29. Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Haliny Poświatowskiej. Laureatką 18. Konkursu Poetyckiego o nagrodę im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Otrzymała  II nagrodę w konkursie „Dać świadectwo” w Krakowie, drukowała swoje wiersze w licznych znaczących  czasopismach literackich. Inspiracji do swojej poezji szuka w urodzie stron rodzinnych. Wydała już swój pierwszy tomik  poezji, za który  w roku 2010 otrzymała Nagrodę Literacką Prezydenta Białegostoku za najlepszą książkę 2009 roku.

Znakomici jurorzy przeczytali kilka swoich  nowych wierszy, a następnie wypowiedzieli się na temat utworów, które przyszło im przeczytać i ocenić, co nie jest sprawą łatwą, a zawsze subiektywną. Podkreślili nie tylko ilość nadesłanych prac, ale również liczbę 20 nominowanych do nagród, co świadczy o wzroście poziomu artystycznego nadesłanych wierszy. Janusz Pasterski, przedstawiciel Kwartalnika „Fraza”, czterokrotny uczestnik – juror konkursu, dostrzega  wyższy niż w tym roku  i latach poprzednich  poziom  utworów. Tadeusz Dąbrowski, wyrażając swoje zdanie, zaznaczył, że świat w nadesłanych wierszach jest bardzo, może za bardzo, liryczny. Mało było wierszy buntowniczych zarówno w widzeniu świata, jak i w językowej formie wyrazu artystycznego, co niezbyt koresponduje ze światem poetyckim patrona konkursu. Jurorzy zgodnie radziliby potencjalnym poetom, przyszłym uczestnikom tego konkursu, a zresztą nie tylko tego, aby jednak przyjmowali zasadę „mniej słów”. Nie dawali się „ponieść językowi”- a bardziej dbali o jednoznaczność wypowiedzi, prowadzącej do porozumienia między poetą a czytelnikiem.

Finał I Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Kazimierza Ratonia zorganizowała Galeria Sztuki Współczesnej Biuro Wystaw Artystycznych w Olkuszu i kwartalnik „Fraza” z Rzeszowa, który ufundował  nagrody książkowe dla  poetów nominowanych, wyróżnionych oraz dla laureatów, Wydawnictwo „Oficyna 21″, wydawnictwo „Neon”.
Mecenasami, zarówno tomiku poezji Arkadiusza Stosura, jak i  konkursu byli: Starosta Olkuski oraz Burmistrz Olkusza. Firma „Artur Sokół” zafundowała uczestnikom spotkania część konsumpcyjną.