W dniach 31.08.2016 – 2.09.2016 w Olkuszu miała miejsce wizyta „Muzeum na kółkach” przygotowana przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN a koordynowana przez Zespół Szkół Nr 1 w Olkuszu. Olkusz został wytypowany do udziału w projekcie dzięki wygraniu przez ZS Nr 1 Ogólnopolskiego Konkursu zorganizowanego przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie. Przygotowanie programu imprez towarzyszących oraz pozyskanie sponsorów zadecydowało o wygranej w konkursie.
Szkoła uczestniczyła w przedsięwzięciu przy współpracy: Urzędu Miasta i Gminy w Olkuszu, Miejskiego Ośrodka Kultury w Olkuszu, Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w OIkuszu, Biblioteki Pedagogicznej w Olkuszu, Galerii Sztuki Współczesnej BWA w Olkuszu oraz Muzeum Regionalnego PTTK oddział Olkusz. Popularny „Mechanik” był „motorem” wszystkich imprez towarzyszących wizycie.
POLIN po hebrajsku i w języku jidysz oznacza „Polska” – kraj, do którego według legendy Bóg sprowadził prześladowanych Żydów, aby znaleźli odpoczynek. Celem projektu było kultywowanie pamięci o Polakach pochodzenia żydowskiego, którzy przez ponad 1000 lat mieszkali w Polsce a przez ponad 600 lat byli mieszkańcami Olkusza i okolic.
Podczas trzydniowego pobytu „Muzeum na kółkach” w Olkuszu, mieszkańcy miasta, uczniowie szkół, brali udział w warsztatach prowadzonych przez pracowników „Muzeum na kółkach” : Panią Annę Kraus oraz pana Szymona Gotowskiego, zwiedzali mobilne „Muzeum na kółkach”, okolicznościowe wystawy w ZS Nr 1 i na terenie miasta, miejsca pamięci związane z olkuskimi Żydami, olkuskie nekropolie żydowskie, wykonywali odbitki metodą linorytu, otrzymywali tradycyjne chałki i gadżety, uczestniczyli w konkursie „Wielokulturowy Olkusz” na platformie Moodle ZS Nr 1.
W „Mechaniku” została zorganizowana sesja popularnonaukowa przygotowana we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej w Krakowie z udziałem władz miasta, powiatu i Pana Włodzimierza Kaca – Przewodniczącego Gminy Wyznaniowej Żydowskiej.
Nocne projekcje filmów o tematyce żydowskiej („Cud purymowy”, „Czy Lucyna to dziewczyna?”) prowadzone przez ZS Nr 1 w Szkole i na olkuskiej Starówce we współpracy z Miejskim Ośrodkiem Kultury w Olkuszu i klubem Kinedok, gromadziły mieszkańców miasta zwłaszcza, że letnie noce były piękne, sprzyjały budowaniu nastroju, zapewniły niepowtarzalną atmosferę seansów.
Młodzież „Mechanika” pod opieką nauczycieli i pracowników PTTK podczas spaceru „Śladami przeszłości” a przy zaangażowaniu spotkanych przypadkowo mieszkańców, dowiedziała się wiele szczegółów na temat miejsc w Olkuszu związanych ze śladami pamięci o olkuskich Żydach, m. in. na temat terenów żydowskiego getta, placów, na których gromadzono Żydów po jego likwidacji a przed wywiezieniem do obozów koncentracyjnych. Zwiedzający otoczyli miejsca pamięci modlitwą i zadumą.
Czy kobiety mają obowiązek chodzenia do synagogi? Jakie są odłamy religii żydowskiej? Dlaczego mężczyźni mają przestrzegać sześćset trzynaście przykazań a kobiety jedynie trzy? Kim jest rabin? Czy współcześnie w religii żydowskiej występuje funkcja kapłana? Z jakiego rodu wywodzili się żydowscy kapłani? Co to jest tefilin, mykwa, kahał, menora i kipa? Jak po hebrajsku można napisać swoje imię? Jakiego koloru jarmułki nosili Żydzi w Polsce i poza nią? Jakie są cechy wspólne religii chrześcijańskiej i żydowskiej? Na te i inne pytania uczniowie usłyszeli interesujące odpowiedzi, które przeradzały się często w żywe i barwne opowieści, m. in. na temat Świątyni Jerozolimskiej.
Młodzież uczestnicząca w warsztatach była zafascynowana judaicami i gawędą.
Gry, zabawy, korzystanie z interaktywnej mapy zapoznającej z miejscami związanymi z lokalną kulturą żydowską rozbudzały wyobraźnię młodych ludzi o Olkuszu, w którym zgodnie koegzystowali Polacy i Żydzi.
Wizyta „Muzeum na kółkach” w Olkuszu, której pomysłodawcą był ZS Nr 1, zostawiła trwały ślad w pamięci olkuskiej młodzieży i mieszkańców miasta. Pogłębiła zainteresowanie żydowską religią, kulturą i sztuką. Stała się podstawą zacieśnienia więzi pomiędzy Polakami a Żydami w środowisku lokalnym.
„Mechanik” po raz kolejny dał się poznać jako istotny czynnik kulturotwórczy dla naszej „małej ojczyzny”. Z ramienia ZS Nr 1 realizację projektu „Muzeum na kółkach” w Olkuszu koordynowała Pani Małgorzata Żurek.
Iwona Rams z ZS Nr 1 w Olkuszu
