Sto lat Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Olkuszu!

1 marca 1917 roku w budynku ówczesnego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu działalność rozpoczęła olkuska biblioteka. Na przestrzeni wieku placówka zmieniła się nie do poznania, z małej, prowincjonalnej, stając się lokalną alternatywą dla uczelnianych bibliotek, dobrze zaopatrzoną i pełną innowatorskich rozwiązań czytelniczych.

Na początku miesiąca Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Olkuszu obchodziła swoje setne urodziny. Historia placówki jest bardzo barwna, ale najważniejsze dla mieszkańców powinno być to, że biblioteka spełnia obecnie wszystkie standardy, stale poszerzając swoją ofertę o kolejne pozycje czytelnicze i technologiczne rozwiązania.

Mobilizacja społeczna

Początki były jednak skromne. Ruch obywatelski sprawił, że równo wiek temu udało się pozyskać wiele publikacji, które w połączeniu z księgozbiorami działających wtedy towarzystw społeczno-kulturalnych: Resursa Obywatelska, Polskie Towarzystwo Krajoznawcze i Liga Kobiet, dały początek prężnie działającej bibliotece. Początkowo placówka funkcjonowała dzięki pracy społecznej. Jej prowadzeniem zajmowali się w tym czasie członkowie towarzystw, z inicjatywy których powstała biblioteka, m.in. Regina Tacikowska, Zofia Schmidt, czy Mieczysława Perek.

Wkrótce biblioteka została przeniesiona do budynku Komitetu Ratunkowego Powiatu Olkuskiego. Placówka mogła liczyć na wsparcie finansowe ze strony gospodarza lokalu, jednak nadal od czytelników pobierano opłaty abonamentowe za korzystanie z księgozbiorów, co było podstawą do powstania wielu pism z prośbą o zwolnienie z tego uciążliwego obowiązku. Taki stan trwał do 1940 roku, kiedy to władze okupacyjne nakazały zamknięcie biblioteki. Prowadząca wtedy książnicę Mieczysława Perek zabezpieczyła zbiory i oddała klucze rządzącym.

Po wojnie bibliotekę trzeba było organizować od podstaw. Nie było lokalu, regałów ani żadnych druków. Książek posiadała ona zaledwie tyle, ile udało się ocalić ze starej biblioteki. Zarząd Miejski w imieniu książnicy zaapelował do mieszkańców o dary na rzecz placówki oraz o zwrot książek stanowiących własność Biblioteki Miejskiej. Wielu ludzi odpowiedziało na apel i zaczęło przynosić prywatne tytuły. Decyzją magistratu biblioteka wznowiła swoją działalność 17 września 1946 r. przy ul. Mickiewicza 7. Księgozbiór stale się powiększał, zwiększała się również liczba czytelników. Pomieszczenia biblioteczne stały się zbyt ciasne. Placówka zmieniła więc swoją siedzibę, przenosząc się do Rynku.

Fuzja z Biblioteką Powiatową i przenosiny do nowego lokalu

Równocześnie w mieście działała Biblioteka Powiatowa. W 1955 r. z połączenia dwóch placówek – miejskiej i powiatowej, powstaje Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna. Dotychczasowy księgozbiór Biblioteki Powiatowej został rozdysponowany pomiędzy bliźniacze placówki w powiecie. Część tego księgozbioru trafiła również do Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Olkuszu. Pomimo połączenia dwóch bibliotek ich siedziby pozostały oddzielne. Dział Instruktorski wraz z Kierownikiem Biblioteki mieścił się przy ulicy Mickiewicza 19, natomiast Dział Udostępniania Zbiorów, czyli ówczesna Wypożyczania Miejska, znajdowała się na Placu 15 Grudnia. Księgozbiór obu bibliotek w 1955 roku liczył zaś 27 629 egzemplarzy. Zmiany administracyjne w Polsce powodowały, że wciąż rozwijała się sieć czytelnicza na terenie powiatu. Powstawały biblioteki gromadzkie m. in. w Gorenicach i Braciejówce.

Rok 1975 nie rozpoczął się dla biblioteki pomyślnie. Kolejna reforma administracyjna sprawiła, że placówka straciła rangę powiatowej. Poza tym, budowa nowego Domu Kultury w Olkuszu, w którym miała mieścić się placówka przedłużała się. Biblioteka Powiatowa została przemianowana na Miejską i Gminną Bibliotekę Publiczną i od tej pory działała na terenie miasta i gminy Olkusz jako biblioteka centralna dla tego terenu. Podlegały jej wszystkie placówki – filie i punkty – znajdujące się na tym terenie. Biblioteka na ul. Nullo przeniosła się dopiero w 1982 roku.

Połączenie z Miejskim Ośrodkiem Kultury

Bibliotekę czekała kolejna zmiana organizacyjna. Na mocy Uchwały nr XXVI/106/91 Rady Miejskiej w Olkuszu z 3 września 1991 roku, w miejsce Wydziału Kultury utworzony został w Olkuszu Miejski Ośrodek Kultury, w skład którego weszły wszystkie placówki kulturalne znajdujące się na terenie Miasta i Gminy, a mianowicie: Miejski Dom Kultury, Biblioteka, muzea i świetlice. Miejsko – Gminna Biblioteka Publiczna zachowała merytoryczną i organizacyjną odrębność, a jej statut stanowił uzupełnienie bardziej ogólnego statutu Miejskiego Ośrodka Kultury.

Przenosiny do nowego lokalu oraz wejście w struktury MOK jeszcze bardziej polepszyły wizerunek placówki, gdzie czytelnicy nie tylko sami mogli wyszukiwać interesujących ich książek, ale także mieli możliwość wzięcia udziału w wielu imprezach kulturalnych przygotowanych przez pracowników biblioteki.

Działalność na własny rachunek

W styczniu 2000 roku, po dziewięciu latach współistnienia placówki z MOK, nastąpiło rozdzielenie obu instytucji. Biblioteka stała się znowu odrębną jednostką. W kwietniu tego samego roku placówka zyskała nazwę Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej. W tym czasie PMBP w Olkuszu na terenie miasta i gminy posiadała 13 filii. Z każdym kolejnym miesiącem postępowała także automatyzacja placówki. Pierwsze komputery trafiły do niej już w 1996 r. Trzy lata później dysponowała programem „CDS/ISIS” służącym do tworzenia bazy bibliograficznej, a w 2002 pracowano już w niej na „MAK-u”, systemie utworzonym przez Bibliotekę Narodową. Kolejne lata przyniosły następne nowości w kwestii rozwiązań elektronicznych.

Współczesność

Dzisiaj olkuska biblioteka zalicza się do najnowocześniejszych placówek tego typu w regionie. Pracę w niej oraz w dziewięciu jej filiach znajduje obecnie 29 osób. Z końcem poprzedniego roku do dyspozycji czytelników było 170 615 książek oraz 4781 zbiorów specjalnych. Liczba pozycji z każdym miesiącem rośnie, podobnie jak ilość czytelników. W rankingu najpopularniejszych autorów znajdują się: Charlotte Link, Charlan Coben, Santa Montefiore, Diane Chamberlain, Jo Nesbo, Erik Axl Sund, Jojo Moyes, Lee Child, Tess Gerritsen, Zygmunt Miłoszewski, Katarzyna Michalak i Maria Ulatowska.

Niezmiennie podstawowym źródłem wiedzy pozostaje książka drukowana, jednak biblioteka oferuje dostęp do licencjonowanych zbiorów elektronicznych. W 2017 r. dzięki przystąpieniu do grupowego zakupu dostępu do e-booków placówka proponuje korzystanie z 1091 publikacji. Czytelnicy PiMBP w Olkuszu w 2016 r. logowali się na ibuk.pl 2237 razy pobierając łącznie 85 034 dokumenty. W zbiorach placówki znajduje się także 18 czasopism bieżących.

W setnym roku funkcjonowania placówki z jej usług skorzystało 15 735 użytkowników, czyli co trzeci mieszkaniec gminy Olkusz. Liczba ta dotyczy osób wypożyczających zbiory, korzystających z czytelni, internetu czy dostępnych baz danych. Co piąty mieszkaniec gminy wypożyczył do domu przynajmniej jedną książkę (11 006 wypożyczeń).

Miniony rok był także okresem przygotowań do zmiany oprogramowania bibliotecznego. Od stycznia biblioteka funkcjonuje w nowej wersji „Sowa2SQL”. Jest to wersja oprogramowania zintegrowanego, obejmująca wszystkie procesy biblioteczne. Oprócz nowoczesnej podbudowy technicznej oprogramowania, istotnym elementem wymiany jest nowa wyszukiwarka dla użytkowników. Zapewnia one nowe e-usługi. Wzorem popularnych wyszukiwarek internetowych, wyszukiwarka zaproponowana przez „Sowa2SQL” pozwala szybko i sprawnie dotrzeć do poszukiwanych materiałów z możliwością wyboru zbiorów wśród tych, które są aktualnie dostępne do wypożyczenia.

Olkuska biblioteka dba także o swoich czytelników na polu promocyjnym. Bierze udział w ogólnopolskich akcjach takich jak np.: „Ogólnopolski Tydzień Czytania Dzieciom”, „Tydzień Bibliotek”, czy „Narodowe Czytanie”. Na co dzień w placówce organizowane są zajęcia otwarte, spotkania autorskie oraz wystawy. Do najważniejszych z nich zaliczają się propozycje skierowane do najmłodszych czytelników, tj. „Zabawy z książką”, „Rozumiem, co czytam” i „Bajkowe soboty dla rodziny”. Dodatkowo biblioteka proponuje też zajęcia edukacyjne dla uczniów w każdym wieku – od pierwszoklasisty po maturzystę. Współpracuje również z szeregiem szkół i instytucji, nie tylko kulturalnymi.

– Każdego dnia staramy się poszerzać naszą ofertę, aby jak najlepiej zaspokajać potrzeby mieszkańców. Cieszymy się, że czytelników stale nam przybywa. To znak, że trafiamy w ich gusta. Jesteśmy otwarci na nowe propozycje. Obchodzimy setne urodziny, ale nie czujemy się staro. Wręcz przeciwnie, mamy wiele pomysłów i chcemy je systematycznie wprowadzać w życie – mówi Jolanta Zięba, dyrektor Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Olkuszu.

Jubilatce gratulujemy okrągłych urodzin i życzymy kolejnych, równie efektownych jubileuszów!

Więcej informacji na temat olkuskiej biblioteki znajdziecie na jej stronie internetowej: www.biblioteka.olkusz.pl.