12 bogucin duży

 Bogucin Duży to wieś w południowej części gminy Klucze, tuż przy granicy z gminą Olkusz (sąsiaduje z wsią Bogucin Mały, niegdyś zwaną Bogucin Zalesie). Kiedyś zwano Bogucin Duży Wielkim (jeszcze w 1921 r.). Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1226 r. Nazwa wsi dzierżawcza od nazwy osobowej Boguta (Boguchwał, Bogumił itp.).

Potwierdza to legenda zapisana w 1534 r. przez Seweryna Bonera mówiąca o ptaszniku Szymonie Bogucie z zamku w Rabsztynie, który otrzymał okolice rabsztyńskiego zamku do zagospodarowania. Kolejna wzmianka pochodzi z 1243 r.

Najważniejsze wydarzenie w dziejach Bogucina miało miejsce 2 czerwca 1273 r. W dniu tym na terenie wsi stoczona została bitwa między wojskami księcia Bolesława Wstydliwego a zbuntowanym wobec niego rycerstwem. Przypomnijmy, że były to czasy rozbicia dzielnicowego. Ze związku z Kingą Bolesław Wstydliwy nie miał potomstwa, gdyż związek ten był – jak mówią przekazy „non consumatum” (w trakcie wizyty w Polsce w 1999 r. papież Jan Paweł II wyniósł Kingę na ołtarze). Bolesław postanowił więc przekazać władzę nad najważniejszą dzielnicą krakowską księciu sieradzkiemu Leszkowi. Części szlachty się to nie spodobało stąd i bunt, któremu przewodził biskup Paweł z Przemankowa. W jednej z kronik czytamy (po łacinie), że wojska księcia Bolesława rozbiły na polach pod Bogucinem (Boguczin) buntowników, którzy zdążali w kierunku Opola, gdzie mieli zamiar połączyć się z wojskami księcia opolskiego Władysława, by wtedy razem z nimi wkroczyć do Małopolski. Inna wersja mówi, że oddziały buntowników zdołały już wcześniej dotrzeć do biskupiego Sławkowa, którym władał Paweł z Przemankowa lub nawet Opola i połączyć się z oddziałami księcia opolskiego. Bitwa pod Bogucinem byłaby więc stoczona w momencie, gdy buntownicy już wkroczyli do Małopolski. Jeszcze w październiku tego samego roku Bolesław Wstydliwy podjął odwetową wyprawę. W 1274 Bolesław Wstydliwy i Władysław opolski zawarli pokój; książę opolsko-raciborski zrzekł się pretensji do tronu krakowskiego, natomiast książę krakowski wyraził zgodę na korektę granic (zamianę ziemi chrzanowskiej, na tereny pomiędzy Skawą a Skawinką). Niestety, jak dotąd badania naukowe nie natrafiły na miejsce, w którym stoczono tę bitwę. Ewentualne badania archeologiczne obejmować musiałby duży obszar.

Usytuowana na wzgórzu wieś, co jest rzadkością, mogła – zdaniem archeologów D. Rzomusa i J. Rosia – stanowić jeden z elementów wczesnośredniowiecznego systemu obronnego – przesieki, o której istnieniu mają świadczyć takie nazwy jak: Zawada, Osiek, Ostrężnica (gm. Chrzanów), a dalej koło Bydlina: Zawadka i Krzywopłoty. Dokument z roku 1273 mówi o Bogucinie jako o wsi należącej do klasztoru mogilskiego i znajdującej się za Przeginią. W 1315 r. część wsi była w rękach prywatnych, potem zaś stała się królewszczyzną podlegającą zamkowi w pobliskim Rabsztynie. Starostwu w Rabsztynie podlegał Bogucin przez kilkaset lat. Bogucin w XV w. i później należał do okręgu parafialnego w Olkuszu.

12 a bogucin duży 2

W 1789 r. było tu 30 domostw (karczma, 28 chałup o 1 gosp., 1 bez gruntu i ogr.) i 155 mieszkańców (82 mężczyzn i 73 kobiety). Rok później miało być domów tylko 27, a wśród mieszkańców pojawiają się dwaj Żydzi. W 1791 domów znów przybyło, do 29, ludność miała wynosić 161 osób, w tym 5 Izraelitów (należała do nich karczma). Żydzi z Bogucina podlegali kahałowi w Olkuszu. W „Materiałach do słownika historyczno-geograficznego woj. Krakowskiego w dobie Sejmu Czteroletniego (1788-1792)”, pod red. Wł. Semkowicza, znajdujemy interesujący opis tej miejscowości i jej specyfiki: „Wieś posiada grunta piaszczyste i kamieniste, na których sieją żyto, jęczmień, owies, tatarkę i pszenicę, oraz sadzą dużo ziemniaków; drogi we wsi złe, „bo lite piaski”; wieś ma 3 łany i 11 i pół prętów”. 

W 1827 r. znajdowało się tu 35 domów i 231 mieszkańców. „Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego” niezbyt rozpisuje się o Bogucinie. Autor hasła zadawala czytelników tylko podstawowymi informacjami, że wieś leży w gminie Rabsztyn, w powiecie olkuskim i należy do parafii Olkusz.

3 września 1939 r. w rejonie Bogucina zajął pozycje obronne 5. Pułk Strzelców Podhalańskich z 22 dywizji piechoty górskiej z Armii „Kraków”. Mając wobec siebie przeważające siły Niemieckie, oddziały polskie opuściły okopy w podolkuskich wioskach w nocy z 4 na 5 września. Towarzyszył im exodus miejscowej ludności, która również ewakuowała się na wschód. Julian Januszek, mieszkaniec Bogucina, żołnierz I Armii Wojska Polskiego, brał udział w walkach o Berlin. W 1948 r. otwarto tu przedszkole, a dwa lata później także szkołę podstawową.  Rok 1978 zapisał się uruchomieniem wodociągu. Z kolei w 1987 r. zbudowano gazociąg.

Niemal całe ostatnie ćwierćwiecze XX w. sołtysem Bogucina Dużego była Natalia Tomsiowa, działaczka tutejszego Koła Gospodyń Wiejskich, przez wiele lat także reprezentantka woj. katowickiego w Radzie Głównej Kół Gospodyń Wiejskich w Warszawie, a także przewodnicząca Gminnego Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych. W 1987 r. powstała w Bogucinie Dużym Ochotnicza Straż Pożarna. W lipcu 1997 r., gdy gminę Klucze dotknęła powódź, w Bogucinie Dużym woda zalała tutejsze przedszkole.

W 2012 roku zarejestrowano Stowarzyszenie „Wszyscy Razem w Bogucinie Dużym”, które zajmuje się pielęgnowaniem lokalnej tożsamości kulturalnej i promocją miejscowości. Stowarzyszenie organizuje imprezy kulturalne dla mieszkańców wsi i prowadzi izbę regionalną, gdzie prezentowane są zabytkowe meble, dawne narzędzia i sprzęty domowego użytku.
Z dawnej zabudowy ostało się tylko kilka drewnianych domów. Jeszcze niedawno, na zachodnim krańcu wsi, tuż przy drodze zwracała uwagę stodoła kryta zieloną od mchów strzechą, ale niestety popadła już w ruinę. Do zabytków należy rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem, umieszczona na kolumnie przypominającej antyczną; na podstawie znajduje się tablica z informacją o donatorze: „Fondatorum Feliks Banyś RP 1880”.

Przy głównej ulicy rośnie kilka dorodnych, pomnikowych drzew, głównie lip, oraz jeden wiąz (rzadki okaz, bo większość drzew tego gatunku w Polsce wymarło zarażonych grzybem powodującym tzw. holenderską chorobę wiązów).

0 0 votes
Article Rating
Subskrybuj
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
Zobacz wszystkie komentarze