Zainteresowanie planetami, gwiazdami i rządzącymi wszechświatem prawami ma w Olkuszu niemałe tradycje. Stąd wywodzą się słynni średniowieczni astrologowie: Marcin Bylica i Marcin Biem. Tu mieszka i propaguje astronomiczną wiedzę prof. Michał Ostrowski, kierownik Zakładu Astrofizyki Wysokich Energii Obserwatorium Astronomicznego UJ. To z jego inicjatywy w Miejskim Domu Kultury odbył się wykład poświęcony powstaniu i ewolucji Układu Słonecznego. Do zaprezentowania tego pozornie tylko prostego tematu zaprosił młodą kobietę, Joannę Kozakiewicz, doktorantkę Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Odkrywanie tajemnic solarnego systemu rozpoczęła od historii. Wszak już w starożytnym Egipcie rozwijało się zainteresowanie ciałami niebieskimi i rozróżniano sześć planet. Wspominając skonstruowanie teleskopu, który na długie lata stanowił podstawowe narzędzie pracy astronomów, poprzez wyprawy kosmiczne człowieka, dotarła do najnowszych osiągnięć – coraz dalszych eksploracji naszego układu przez coraz doskonalsze sondy.
Historia była jednak zaledwie preludium do ciekawostek dotyczących meritum tematu. Osoby nieśledzące na bieżąco stanu astronomicznej wiedzy mogły być zaskoczone m.in. faktem, że od czterech lat Pluton nie jest już dziewiątą, najbardziej oddaloną od Słońca planetą. Międzynarodowa Unia Astronomiczna „zdegradowała” go do rangi planety karłowatej. Tym samym układ nasz liczy osiem planet, najdalszą planetą układu stał się Neptun. Najdalszym obiektem, wciąż czekającym na klasyfikację, jest Sedna, która zapewne również zostanie uznana za planetę karłowatą. Mało kto wie także, iż masa Słońca stanowi aż 99,84% masy całego układu! Jeszcze mniej ludzi zna teorie powstania Układu Słonecznego. Pierwsza, katastroficzna, autorstwa Georga Buffona z 1749 r., zakładała powstanie planet z fragmentów Słońca oderwanych przez uderzenie komety. Twórca najnowszej, ewolucyjnej, z 1978 r., A. G. W. Cameron głosi powstanie planet naszego układu z ogromnego obłoku pyłowo-gazowego, który zapadał się pod wpływem wybuchu supernowej. Gigantyczna eksplozja wyrzuciła w przestrzeń ciężkie pierwiastki, z których część trafiła do naszego obłoku. Dzięki temu rosła jego gęstość i temperatura, najbardziej w centrum, gdzie powstało Słońce. Wokół Słońca rodziły się planety w niezwykle złożonych procesach zapoczątkowanych zlepianiem cząstek obłoku. Niezwykle zajmujące były też informacje o migracji obiegających Słońce planet, bo jak dziś wiadomo, nie zawsze znajdowały się na tych pozycjach, jakie możemy obserwować obecnie. Nie sposób omówić, choć pokrótce, wszystkie poruszone podczas wykładu kwestie, a wśród nich wciąż nurtujące naukowców zagadki. Tym bardziej że w miarę chętnie zadawanych przez słuchaczy pytań pojawiały się nowe tematy, a wcześniej poruszane były rozwijane.
Wykład wzbudził spore zainteresowanie, większość przybyłych stanowiła młodzież. Warto przypomnieć, że w Miejskim Domu Kultury działa, prowadzone przez prof. Michała Ostrowskiego, Koło astronomiczne, w którym każdy może rozwijać zainteresowanie tą dziedziną wiedzy. Informacje o terminach spotkań dostępne są w kalendarzach imprez publikowanych m.in. na stronach internetowych www.mok.olkusz.pl oraz www.umig.olkusz.pl.
