Podczas okupacji hitlerowskiej w Olkuszu miały miejsce dwie zbiorowe egzekucje. Dzieliło je niespełna dwadzieścia miesięcy. W pierwszej, z lipca 1940 r. rozstrzelano dwadzieścia osób, w drugiej – z marca 1942 r. powieszono trzy. O ile wśród rozstrzelanych tylko jedną czwartą stanowili mieszkańcy Olkusza (pozostałymi piętnastoma ofiarami byli dowiezieni na egzekucję śląscy więźniowie), to powieszeni byli w 100 procentach olkuszanami.
Ale to nie jedyne różnice pomiędzy tymi wydarzeniami. O wiele bardziej wymowna jest dysproporcja szacunku i pamięci, z jakimi obie te okupacyjne egzekucje spotykają się od tamtej pory aż do dzisiaj w Olkuszu. W miejscu pierwszej od dawna stoją dwa pomniki, dla uczczenia jej ofiar ulica, przy której egzekucja się odbyła, otrzymała nazwę „20 straconych”, prawie każdą jej rocznicę upamiętniają uroczystości z udziałem przedstawicieli miejscowych władz i organizacji społecznych. W miejscu drugiej nie było i nie ma żadnego śladu monumentu upamiętniającego to tragiczne wydarzenie, żadne miejsce w Olkuszu nie otrzymało nazwy dla uczczenia tych ofiar hitlerowskiego terroru, nigdy też nie zorganizowano poświęconych im rocznicowych uroczystości.
W lutym 2008 r., w wydawanym wówczas przez Starostwo Powiatowe miesięczniku „Ziemia Olkuska”, opublikowałem artykuł pt. „Egzekucja 1942”. Przedstawiłem w nim podstawowe fakty i okoliczności dotyczące publicznego powieszenia przez Niemców trzech olkuskich Żydów: 20-letniego blacharza, Jakóba Mordki Glajtmana, 40-letniego handlarza, Moszka Hersza Macnera i 32-letniego szewca, Chaima Pinkusa. Ponieważ odkryłem, że powieszeni byli więźniami KL Auschwitz i na egzekucję zostali do Olkusza przywiezieni z Oświęcimia, w artykule po raz pierwszy opublikowane zostały także ich zdjęcia z obozowej ewidencji. Tekst kończył się wnioskiem, iż „gdyby w Olkuszu przez lata nie dominowała trącąca rasizmem dysproporcja w podejściu do obu okupacyjnych egzekucji, to – podobnie jak straceni w lipcu 1940 r. – ofiary z marca 1942 r. już dawno byłyby należycie uczczone, ich nazwiska dobrze znane, a stawiane tu pomniki wierniej odzwierciedlałyby historię miasta”.
Jakob Mordka Glajtman
Artykuł wzbudził sporo reakcji. Co więcej, można było mieć nadzieję, że nie skończy się tylko na słowach. Niedługo później przebywała bowiem w Srebrnym Grodzie delegacja miasta partnerskiego Olkusza – Schwalbach am Taunus i podczas tej wizyty władze Schwalbach ofiarowały prezesowi olkuskiego koła nr 2 Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych, Honorowemu Obywatelowi Olkusza, Kazimierzowi Czarneckiemu czek na 1000 euro, a pan Czarnecki powiedział prasie, że pieniądze przekaże na pomnik upamiętniający ofiary hitlerowskiej egzekucji na placu poaugustiańskim. Przedstawiciele olkuskiego magistratu zadeklarowali przy tej okazji swą chęć współdziałania w sprawie, uporządkowanie terenu, aranżację miejsca, itp. Na wspólnym posiedzeniu obu olkuskich kół Związku Byłych Więźniów Obozów, jakie odbyło się 15 kwietnia 2008 r., podjęto uchwałę w sprawie upamiętnienia miejsca egzekucji trzech olkuskich Żydów tak, „aby miejsce ich męczeńskiej śmierci stało się symbolem wspólnej polsko-żydowskiej historii naszego Narodu”. Kilka dni później pan Czarnecki napisał do Krzysztofa Kocjana list informujący, że porozumiano się już w tej sprawie z władzami Olkusza. List zawierał też prośbę o projekt napisu na pamiątkową płytę. Byłem świadkiem spełnienia tej prośby w maju 2008 r., kiedy wraz z Krzysztofem Kocjanem odwiedziliśmy p. Czarneckiego w jego mieszkaniu. I wygląda, że na tym się sprawa jakoś urwała. Przez następne lata wiele razy dopytywałem w magistracie o ten pomnik, ale albo byłem zbywany, albo mówiono coś o planach na przyszłość. Od tej pory minęło dziewięć lat, pan Kazimierz Czarnecki umarł w styczniu br., a pomnika jak nie było, tak nie ma. Nie odbyły się też ani razu uroczystości rocznicowe dla uczczenia pamięci ofiar tej tragedii.
Moszek Hersz Macner
2 marca 2017 r. minęła jubileuszowa, 75. rocznica hitlerowskiego publicznego mordu w Olkuszu na jego mieszkańcach. Szkoda, że – jak zwykle – bez jakiegokolwiek gestu pamięci ze strony przedstawicieli miasta. Widać, że olkuskie ofiary hitlerowskiego terroru są tu wciąż rozróżniane na warte i niewarte uczczenia. Niestety, kryterium tego podziału jest haniebne.
Ireneusz Cieślik
Zdjęcie egzekucji pochodzi ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Olkuszu, a fotografie z ewidencji obozowej z Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Chaim Pinkus
[quote name=”Dyl_Sowizdrzał”][quote name=”Hugo Knote”][quote name=”Dyl_Sowizdrzał”][quote name=”Hugo Knote”]Do
Dyla_Sowizdrzała Przerost formy nad treścią.[/quote]
Przy ostatnim Pańskim poście kierowanym do córki Pana Czarneckiego zapomniał Pan umieścić awatar z kibicem Feyenordu. Przerost sklerozy nad hipokryzją? Doktor Jekyll & Pan Hyde w jednej osobie?[/quote]
„Lepiej żeby stado baranów prowadził dziarski lew niż stado lwów stetryczały baran”.
Ps.
Te kompleksy kiedyś Pana zabiją. Radziłbym jednak zadbać o stan pańskiego zdrowia psychicznego.
[quote name=”Hugo Knote”][quote name=”Dyl_Sowizdrzał”][quote name=”Hugo Knote”]Do
Dyla_Sowizdrzała Przerost formy nad treścią.[/quote]
Przy ostatnim Pańskim poście kierowanym do córki Pana Czarneckiego zapomniał Pan umieścić awatar z kibicem Feyenordu. Przerost sklerozy nad hipokryzją? Doktor Jekyll & Pan Hyde w jednej osobie?
[quote name=”mea culpa”][quote name=”Dyl_Sowizdrzał”][quote name=”pomówienie”]
Należałoby się zastanowić, czy pomówienie zawarte w tekście Ireneusza Cieślika oraz w powyższym komentarzu nie powinno znaleźć finału w sądzie.[/quote]
Myślę, że osoby bliskie Panu Czarneckiemu, którym z pewnością zależy na zachowaniu jego dobrego imienia podejmą stosowne kroki prawne przeciwko autorowi listu lub jeżeli twierdzenia zawarte w liście są prawdziwe lecz niezawinione przez Pana Czarneckiego doprowadzą do wykonania i umieszczenia we właściwym miejscu tablicy, której Pan Czarnecki nie zdążył załatwić.[/quote]
Szkoda, ze Autor tekstu „Jubileusz przemilczania” czekając na spowodowanie umieszczenia tej tablicy przez schorowanego i sędziwego Pana Kazimierza Czarneckiego milczał również od 2008 roku i przez dziewięć lat nic nie zrobił w tej sprawie.[/quote]
Bo to są ci historycy, którzy dbają o historię miasta ale tylko cudzymi rękami. Dziewięć lat czekał i nic nie zrobił w tej sprawie, a teraz tylko napluł na 94 letniego zasłużonego olkuszanina, miesiąc po Jego pogrzebie, który już nie może nic wyjaśnić ani się obronić. Obrzydliwe.
[quote name=”Dyl_Sowizdrzał”][quote name=”pomówienie”]
Należałoby się zastanowić, czy pomówienie zawarte w tekście Ireneusza Cieślika oraz w powyższym komentarzu nie powinno znaleźć finału w sądzie.[/quote]
Myślę, że osoby bliskie Panu Czarneckiemu, którym z pewnością zależy na zachowaniu jego dobrego imienia podejmą stosowne kroki prawne przeciwko autorowi listu lub jeżeli twierdzenia zawarte w liście są prawdziwe lecz niezawinione przez Pana Czarneckiego doprowadzą do wykonania i umieszczenia we właściwym miejscu tablicy, której Pan Czarnecki nie zdążył załatwić.[/quote]
Szkoda, ze Autor tekstu „Jubileusz przemilczania” czekając na spowodowanie umieszczenia tej tablicy przez schorowanego i sędziwego Pana Kazimierza Czarneckiego milczał również od 2008 roku i przez dziewięć lat nic nie zrobił w tej sprawie.
[quote name=”Dyl_Sowizdrzał”][quote name=”Hugo Knote”]Do
Dyla_Sowizdrzała
Nie zawiódł mnie Pan jak zwykle….etc.[/quote]
Stwierdzenie „ciekawy jestem czy…” jest jedynie formą. Faktem natomiast jest logo Feyenordu, który to znak jest prawnie zastrzeżony, a używanie go w jakichkolwiek sytuacjach, zwłaszcza w kontekście, który niekoniecznie temu klubowi przynosi chwałę może rodzić konsekwencje dla bezprawnego użytkownika. Tyle tylko chciałem powiedzieć. To, że Panu wisi świadczy o pańskim lekkim podejściu do prawa braku zdolności oceny ewentualnych konsekwencji zastrzeżonego. Takie sobie Pan sam dobrowolnie i bez przymusu wystawia świadectwo.[/quote]
Przerost formy nad treścią.
„O ile wśród rozstrzelanych tylko jedną czwartą stanowili mieszkańcy Olkusza (pozostałymi piętnastoma ofiarami byli dowiezieni na egzekucję śląscy więźniowie), …” – Ireneusz Cieślik mylnie napisał, bowiem to nie byli Ślązacy, lecz Polacy przywiezieni przez Niemców z więzień w Mysłowicach i w Sosnowcu, będący głównie mieszkańcami Podbeskidzia:
1. Michał Baraląg ur. 9.8.1917 r. w Secowej, 2. Edward Bujanowski ur. 4.10.1987 r. w Lipinach,
3. Stanisław Juraszek ur. 23.3.1914 r. w Buczkowicach, 4.Józef Kubica ur. 6.2.1899 r. w Buczkowicach,
5. Władysław Kubica ur. 13.1.1911 r. w Bystrej, 6. Ludwik Kwaśny ur. 6.12.1918 r. w Mesznej,
7. Wojciech Laszczak ur. 22.4.1887 r. w Bystrej, 8. Jan Łukasek ur. 7.2.1915 r. w Bystrej,
9. Stanisław Łukasik ur. 15.1.1913 r. w Czeladzi, 10.Józef Madlak ur. 3.3.1913 r. w Mesznej,
11.Jan Nowak ur. 10.5.1892 r. w Mesznej, 12. Stefan Nowak ur. 10.6.1920 r. w Mesznej,
13.Józef Pawlicki ur. 19.3.1910 r. w Pabianicach, 14. Józef Sternal ur. 12.2.1906 r. w Buczkowicach,
15. Ignacy Suchanek ur. 12.6.1900 r. w Łodygowicach.
[quote name=”pomówienie”]
Należałoby się zastanowić, czy pomówienie zawarte w tekście Ireneusza Cieślika oraz w powyższym komentarzu nie powinno znaleźć finału w sądzie.[/quote]
Myślę, że osoby bliskie Panu Czarneckiemu, którym z pewnością zależy na zachowaniu jego dobrego imienia podejmą stosowne kroki prawne przeciwko autorowi listu lub jeżeli twierdzenia zawarte w liście są prawdziwe lecz niezawinione przez Pana Czarneckiego doprowadzą do wykonania i umieszczenia we właściwym miejscu tablicy, której Pan Czarnecki nie zdążył załatwić.
[quote name=”Hugo Knote”]Do
Dyla_Sowizdrzała
Nie zawiódł mnie Pan jak zwykle….etc.[/quote]
Stwierdzenie „ciekawy jestem czy…” jest jedynie formą. Faktem natomiast jest logo Feyenordu, który to znak jest prawnie zastrzeżony, a używanie go w jakichkolwiek sytuacjach, zwłaszcza w kontekście, który niekoniecznie temu klubowi przynosi chwałę może rodzić konsekwencje dla bezprawnego użytkownika. Tyle tylko chciałem powiedzieć. To, że Panu wisi świadczy o pańskim lekkim podejściu do prawa braku zdolności oceny ewentualnych konsekwencji zastrzeżonego. Takie sobie Pan sam dobrowolnie i bez przymusu wystawia świadectwo.
Do
Dyla_Sowizdrzała
Nie zawiódł mnie Pan jak zwykle drogi Dylu_Sowizdrzale zawsze mogę na pana liczyć, gdy tylko wystąpi różnica zdań miedzy nami na pewne bulwersujące pana tematy. Jedynie tak wprawne jak pańskie oko oraz sprawne pióro jak i wybitna znajomość ligi holenderskiej było w stanie dostrzec taki wydawałoby się mało istotny drobny szczegół. Doceniam to wręcz rzekłbym czynie sobie za zaszczyt być pana adwersarzem, lecz myślę, iż daleko mi do „mistrza” i znawcy tematu. Ale do rzeczy i całkiem poważnie bez zbytniego sarkazmu, zwisa mi to i powiewa, co Pan sądzi na wzmiankowany temat oraz o moich „sympatiach” do pewnej nacji. Natomiast zalecałbym dużą ostrożność, co do pańskiej maniery „ciekawości”, bo może to pana zapędzić w ślepą uliczkę z której już nie będzie wyjścia.
[quote name=”Dyl_Sowizdrzał”]Nie odnosząc się do typowych dla tego tematu komentarzy Olkuszan jakie umieszczono pod powyższym trudno jednak nie zauważyć opisu niegodziwości. HONOROWY OBYWATEL OLKUSZA bierze konkretne pieniądze od Niemca, deklaruje ich przeznaczenie na określony cel i nie dotrzymuje danego słowa. Co w takim razie stało się z pieniędzmi, które otrzymał Pan Kazimierz Czarnecki. Nie dopuszczam myśli, że honorowy obywatel mógł dopuścić się defraudacji. Myślę, iż mimo śmierci Pana Czarneckiego żyją osoby, które osoby, które wyjaśnią gdzie są te pieniądze lub na jaki cel zostały przeznaczone i dlaczego akurat tak postąpiono. W przeciwnym wypadku na honorze Pana Czarneckiego pozostanie plama nie do usunięcia.[/quote]
Należałoby się zastanowić, czy pomówienie zawarte w tekście Ireneusza Cieślika oraz w powyższym komentarzu nie powinno znaleźć finału w sądzie.
Ani jeden z zamordowanych olkuskich Żydów nie był obywatelem Izraela, za to 100 % było obywatelami Polski. Zadbanie o odpowiednie ich uczczenie jest psim obowiązkiem społeczeństwa Rzeczypospolitej. Natomiast to, czy wywiąże się z tego obowiązku za pieniądze spadkobierców tych, którzy mordowali, czy za pieniądze Niemców, Polaków i Żydów, którzy zagarnęli majątek pomordowanych, czy kryjąc tamtych wyłoży własne pieniądze, jest to tylko kwestia kompetencji i zaradności odnośnych władz.
[quote name=”Hugo Knote”]I to jest kliniczny przykład „pożytecznego idioty”.[/quote] Ciekawi mnie czy ten mały kibic Feyenordu Rotterdam , kibice tego klubu, klub Feyenord Rotterdam wyrazili by zgodę na umieszczenie tego zdjęcia jako awataru firmującego pańskie delikatnie mówiąc nieprzyjazne żydom by nie powiedzieć antysemickie komentarze.
Nie odnosząc się do typowych dla tego tematu komentarzy Olkuszan jakie umieszczono pod powyższym trudno jednak nie zauważyć opisu niegodziwości. HONOROWY OBYWATEL OLKUSZA bierze konkretne pieniądze od Niemca, deklaruje ich przeznaczenie na określony cel i nie dotrzymuje danego słowa. Co w takim razie stało się z pieniędzmi, które otrzymał Pan Kazimierz Czarnecki. Nie dopuszczam myśli, że honorowy obywatel mógł dopuścić się defraudacji. Myślę, iż mimo śmierci Pana Czarneckiego żyją osoby, które osoby, które wyjaśnią gdzie są te pieniądze lub na jaki cel zostały przeznaczone i dlaczego akurat tak postąpiono. W przeciwnym wypadku na honorze Pana Czarneckiego pozostanie plama nie do usunięcia.
[quote name=”błąd”]Błędnie podpisane jedno ze zdjęć: Jakób Morka Glajtman.[/quote]
Dziękuję za poprawienie w tekście tego błędu przez Redakcję „Przeglądu Olkuskiego”.
[quote name=”pytanie”]A realista zwrócił do Izraela majątek po nich?[/quote]
Ja nie jestem nikomu nic winny tak samo jak nasze miasto i cały kraj, a oni już dawno dostali co swoje i to jeszcze z nawiązką w całej Polsce
I to jest kliniczny przykład „pożytecznego idioty”.
A realista zwrócił do Izraela majątek po nich?
Błędnie podpisane jedno ze zdjęć: Jakób Morka Glajtman.
Zwróć się pan do Izraela – oni jakoś się średnio interesują. Żydzi mają to gdzieś. Wystarczy popatrzeć jaki maja cmentarz w Olkuszu. Nasze cmentarze na kresach są odnawiane – nawet mogiły w lasach właśnie przez polaków.
Jak jest pan tak oddany sprawie, to proszę sobie samemu zafundować tablicę pamiątkową.
A ten znowu swoje, nie odpuszcza, uparty.
Kiedy władze Olkusza zwrócą się do narodu niemieckiego o finansową rekompensatę za popełnione zbrodnie wojenne, kilkuletnią okupację, zniszczenia wojenne oraz za zrabowane i wywiezione mienie Olkuszan ?