14.3 C
Olkusz
środa, 8 maja, 2024
Kultura Historia i tradycja regionu

Historia i tradycja regionu

Spytek z Melsztyna i Rabsztyna

Trwają prace renowacyjne na zamku w Rabsztynie. Niedawno odkopano i odremontowano cztery piwnice na zamku średnim. Wcześniej odtworzono częściowo zamek górny, gdzie zachowały się...

Pustynia Błędowska

W zachodniej części gminy Klucze, częściowo w obrębie Dąbrowy Górniczej, znajduje się jedna z największych polskich atrakcji turystycznych - Pustynia Błędowska. Jej nazwę zawdzięczamy...

Krótka historia Osieka

„Osiek, tyle co zasieka, warownia leśna utworzona z nagromadzonych i pospajanych pni drzewnych. Był to zwykły środek obrony, stosowany w pierwotnej epoce dziejowej Polski...

Krwawa środa

Wymordowanie przez Niemców w obozie zagłady Auschwitz-Birkenau olkuskich Żydów było najtragiczniejszym wydarzeniem w dziejach Olkusza. Ale podczas II wojny światowej miasto i jego obywatele...

Dzielna Dunka z Jaroszowca

Gdyby żyła, miałaby 95 lat. Była Dunką, ale urodziła się w Polsce i Polskę miała w sercu. Znalazło się tam miejsce także dla mężczyzny...

Ujków Stary

Ujków Stary, wieś pod Bolesławiem, po raz pierwszy wymieniony jest w „Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis” Jana Długosza (1470-80). Nazwa pochodzi od wspólnoty rodowej rycerstwa...

Dzieje Rzeplina do 1945 r.

W „Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego” z 1889 r. czytamy o tej wsi: „Jakkolwiek wydawca Kod. Małop. Uważa Rzeplin i Rzeplice za dwie odrębne wsi...

Krótko o historii powiatu olkuskiego

Powiaty w Polsce mają długą historię. Wprowadzono je już w II połowie XIV w., kiedy to przejęły część funkcji kasztelanii. Od średniowiecza do pocz....

Zarys dziejów Pomorzan

Historyk Henryk Łowmiański wiązał nazwę Pomorzan z początkiem XII w., czyli czasami Bolesława Krzywoustego, który toczył wówczas zaciekłe walki o zajęcie Pomorza. Ponoć właśnie...

Mikołaj Kornicz Siestrzeniec warchoł i opryszek

Kim był ten „znany warchoł i opryszek”, jeden z bardziej znanych polskich husytów, który z cząstkowego dziedzica w Krzyżanowicach, poprzez różnorakie interesy, a czasem...

Zarys dziejów olkuskiej dzielnicy Parcze

Nazwa być może pochodzi od rodu Parczewskich, od których w XVI w. Bonerowie nabyli część tutejszych włości przy starostwie w Rabsztynie (?). Inna wersja...

Ostatni marsz…

W 2016 roku mijają 74 lata od największej tragedii w dziejach Olkusza. Bo czyż mamy w ponad 700-letniej historii naszego miasta bardziej dramatyczne wydarzenie...

Zarys dziejów Jaroszowca do 1945 r.

Dzieje Jaroszowca nie są długie. Jeszcze w XIX wieku nie było tu żadnych domostw. Najbliżej mieszkał gajowy z Klucz noszący nazwisko Jarosz, który hodował...

Żurada

Zwana też ongiś Szczurada, Zdziuradow, Zwada, Zurada i Zdurada. Dla językoznawców (m.in. K. Rymuta) pochodzenie nazwy tej wsi pozostaje niejasne. Jak można sądzić, wywodzi...

Podlesie i bitwa z 1863 roku

4 maja obchodzono w Podlesiu, 153. rocznicę bitwy, która w przeciwieństwie do bardziej znanego starcia pod Krzykawką akurat była zwycięska dla powstańców styczniowych. Podlesie, dziś...

Epitafia z olkuskiej bazyliki

Trafiła w moje ręce książką Jana Dominika Morolskiego zatytułowana „Pamiątka śmierci małżonki” (seria: Biblioteka Dawnej Literatury Popularnej i Okolicznościowej, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, Warszawa...

Zarys dziejów Chechła do 1945 r.

Chechło to wieś nad dawnym odgałęzieniem drogi z Krakowa do Wrocławia (odgałęzienie zaczynało się w Olkusz, a przez m.in. Chechło wiodło do Częstochowy). W...

Hutki

Nazwa miejscowości świadczy o prowadzeniu tu niegdyś działalności hutniczej. Prawdopodobnie już w XVI w. był tu młyn należący do Olkusza. Później należał on do...

Bór Biskupi

Pierwsza wzmianka o tej dzisiejszej dzielnicy Bukowna pochodzi z 1645 r. Wieś ta, wchodząca w skład ówczesnego klucza sławkowskiego, należała do dóbr biskupów krakowskich...

Biernat z Lublina i …Pilicy

Pilica to obecnie niespełna 2 tysięczne miasteczko, aż trudno uwierzyć, że to tu niejako rodziła się polska literatura. Jedną z wielu niezwykłych postaci, które...

Prochownie prądnickie i Wincenty Nieszokoć

Wiele z ruin jurajskich zamków to fragmenty kamiennych murów. Dziś, gdy niektóre z nich się rekonstruuje, albo częściowo czy całkowicie odbudowuje, zapominając o tym,...

Czarna Góra

Czarna Góra to południowa dzielnica Olkusza. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1521 r., kiedy to Czarna Góra była wsią w parafii Olkusz. Jej ówczesnym dziedzicem...

Prokurator z Olkusza

Tekst na motywach życiorysu podpułkownika Czesława Łapińskiego (1912-2004) – zbrodniarza komunistycznego, który pochodził z Olkusza, a w historii Polski zapisał się czarnymi zgłoskami m.in....

Zarys dziejów Sąspowa

Malownicza Dolina Sąspowska, u której wylotu znajduje się opisywana przez nas miejscowość, jest liczącym ok. 6 km zachodnim odgałęzieniem Doliny Prądnika. Rzeczka przez nią...

Konstruktor Ryszard Bartel

Nasz region słynie z lotników, inżynierów i konstruktorów lotniczych. W Olkuszu chyba każdy zna nazwisko inż. Antoniego Kocjana, konstruktora, bohatera II wojny światowej, który...

Dzieje Bydlina do końca XVIII wieku

Bydlin to atrakcyjna, turystycznie, pięknie zlokalizowana wieś, o dawnym rodowodzie. W najstarszych dokumentach spotykamy Bidlin. To nazwa dzierżawcza od nazwy osobowej Bydla. Pierwsza wzmianka...

Republika Sławkowska i akcja bojowa PPS

Piękną kartę zapisał Sławków w Rewolucji 1905 r. Dokładnie 12 listopada 1905 r. uchwałą rady gminy powstała tzw. Republika Sławkowska, która przetrwała 10-12 dni...

Wojna podziemna na Ziemi Olkuskiej

Na początku tego miesiąca zmarła Maria Stypułkowska-Chojecka „Kama”, która – jako łączniczka 1. kompanii „Pegaz” z batalionu „Parasol” - brała udział w krakowskim zamachu...

Upadłe Srebrne Miasto czyli Olkusz w ostatnich latach Rzeczpospolitej szlacheckiej

Ostatnim królem, który odwiedził Olkusz był Stanisław August Poniatowski. Było to 3 lipca 1787 r. Władca chylącej się ku upadkowi Rzeczypospolitej z zatroskaniem oglądał...

Dobry żart „tynfa” wart i nie tylko!

Wspominaliśmy ostatnio dzieje królewskiej mennicy w Olkuszu. Pociągnijmy temat związany z mennictwem, który pośrednio – poprzez ludzi - wiąże się z Olkuszem. Jednym...

Stary Olkusz na fotografii

Szkice o ziemi olkuskiej